Wim Heuts: ‘Architect moet werken aan competenties’

4 augustus 2016, 9:57

De redactie van Architectenweb werd de afgelopen maanden werkelijk overstelpt met persberichten over bouwstarts en nieuwe projecten. Dat riep vanzelfsprekend de vraag op: is de crisis na zeven jaar plotseling voorbij? In deze zomerserie leggen we de vraag voor aan architecten. Deel 2: Wim Heuts (algemeen directeur SATIJNplus Architecten). “Als je tegen een notaris zegt dat hij wordt betaald als het resultaat bevalt, sta je binnen tien seconden weer buiten.”

Tekst Ronnie Weessies

SATIJNplus Architecten is vooral actief in Zuid-Nederland. Hoe is de situatie daar voor architecten?
Als we Limburg even als voorbeeld nemen, dat is een echte krimpregio. In bepaalde marktsegmenten is er nog wel activiteit, maar in andere sectoren gebeurt niets meer. Er is geen woningbouwontwikkeling, vanwege de status als krimpregio mogen er immers nauwelijks woningen meer bij worden gebouwd. De utiliteitsbouw lag al op zijn gat en zorginstellingen zijn druk bezig met een herpositionering van zichzelf, dus die werken nog niet aan hun vastgoed. De meeste architecten die zich hadden gespecialiseerd in de woningbouw zijn weggevallen, bureaus die zich bezighouden met utiliteitsbouw bestonden al niet meer. Alleen in de segmenten onderwijs en bestaand vastgoed is sprake van enige continuïteit, daar gaan de ontwikkelingen eigenlijk altijd wel door. Als resultaat van dit alles zijn er nog maar weinig bureaus over, die bovendien behoorlijk zijn gedecimeerd en zich vaak begeven op het randje van hun bestaan.

Hoe kunnen architecten zich uit die positie bevrijden? Waar liggen hun kansen?
Er ligt vooral een opgave in transformatie en verduurzaming. Zeker op dat laatste terrein moet nog wel een flinke slag geslagen worden, maar ik ben er van overtuigd dat er in de toekomst een markt voor zal zijn. Dat geldt overigens ook voor de zorg, al ligt die sector momenteel op zijn gat. De vraag is alleen of bureaus in staat zijn om de overgangsperiode te overbruggen. Hebben ze genoeg spek op de ribben om door te gaan en te investeren in mensen en de organisatie? En niet minder belangrijk: zijn ze bereid om samen te werken? Ik ben er van overtuigd dat een bureau dat puur alleen opereert, nauwelijks een kans van slagen heeft. Wij zijn daar bijvoorbeeld al zeer intensief mee bezig. Als je slim bent, dan bekijk je in welk deel van het project jij specifiek waarde kunt toevoegen en de rest doe je in samenwerking met de andere partijen. Zo werken wij bijvoorbeeld samen met MoederscheimMoonen Architects. Onze kwaliteit ligt vooral in het bestaand vastgoed, terwijl dat bureau beter is in nieuwbouw. In opdrachten waar beide aspecten aan de orde komen, kunnen we dus beter de samenwerking zoeken.

In je reactie op onze oproep voor deze zomerserie gaf je aan veranderingen in het opdrachtgeverschap te willen aankaarten. Wat is er aan de hand?
Door de crisis is gebleken dat er aan de kant van de opdrachtgever een aantal zaken is verscherpt. Waar het vroeger de eigenaar of gebruiker van een project zelf was die de opdracht gaf, zijn het tegenwoordig veelal ontwikkelende aannemers die deze rol vervullen. Dat zie je bijvoorbeeld bij DBFMO-contracten. Doordat de uitvoerder ook opdrachtgever wordt, krijg je een totaal andere situatie. Een ontwerper zit veel eerder met de andere partijen om de tafel en de communicatie wordt intensiever. Daarbij heb je te maken met een opdrachtgever die meteen vanaf het begin rekening houdt met de implicaties van een ontwerp voor de uitvoerings- en TCO-fase, wat het hem gaat kosten bij de exploitatie. Op zich zijn dat natuurlijk goede ontwikkelingen, alleen is de positie van de architect hierdoor toch anders geworden. Hij is afhankelijker van de aannemer en hij merkt de prijsdruk, want de opdrachtgever redeneert vanaf het begin vanuit zijn stichtingskosten. De architect krijgt te maken met zeer scherpe honoraria, dat vergt van hem een andere insteek in het proces.

Hoe zou die moeten zijn volgens jou?
Ik ben zelf geen architect, maar een accountant, en ik zeg altijd: we gaan pas tekenen als we helderheid hebben over wat er precies getekend moet worden. Dat betekent dat je meer betrokken bent bij zaken in de voorfase die niets met ontwerpen te maken hebben. Ik heb het over de financiële kant, de sociale component, enzovoorts. Feitelijk ontwikkelt een architect zich hierbij als een generalist aan de voorkant. Daarom moet hij werken aan zijn competenties en bekijken wat voor type medewerkers hij nodig heeft in zijn organisatie om binnen dit soort processen te kunnen opereren. Je kunt niet alleen meer toe met mensen die de hele dag te zitten tekenen op hun computer, maar ook die kunnen communiceren en in teamverband met andere partijen werken. En je moet natuurlijk mee in de technische ontwikkelingen, zoals BIM.

Aan de andere kant dient een opdrachtgever zich te realiseren dat een professioneel dienstverlener als de architect beter gehonoreerd behoort te worden. Als zo’n partij goede projecten wil realiseren, moet hij minder knijpen aan de voorkant. Het honorarium voor een architect maakt slechts een beperkt deel uit van het totaal, maar hij komt wel als eerste aan de beurt bij de onderhandelingen over geld. En in het begin wordt ook nog eens het scherpst onderhandeld, want een projectmanager moet snel een succesje binnenhalen. Terwijl je beter een partij aan de voorkant goed kunt honoreren, want dan ontstaan er aan het einde van het proces veel minder problemen. Als er geen verandering in komt, wordt de tweedeling in de architectenbranche alleen maar groter. Er blijven heel weinig bureaus over die mee kunnen in deze trajecten, de rest is aangewezen op particuliere woningbouw.

Kunnen architecten nog meer doen om hun positie te verbeteren?
Ik denk dat de lobby van de sector bij met name de wetgevende macht stukken beter moet. In sectoren als het notariaat, de accountancy en de advocatuur zijn ze veel beter in staat geweest een stevige positie af te dwingen. Een architect heeft evenveel toegevoegde waarde, maar krijgt minder betaald. Hier ligt wat mij betreft een rol voor de BNA, maar zeker ook een verantwoordelijkheid bij de sector zelf. Architecten mogen best wat ‘trotser’ zijn en niet zoveel voor niets doen. Als je bij een notaris naar binnen stapt, hem een opdracht geeft en zegt: als het me bevalt, betaal ik je, sta je binnen tien seconden weer buiten. Een architect doet het wel, die laat het zich allemaal gebeuren. Hierin kan een omslag worden bereikt als we ermee beginnen een architect niet alleen als vakman, maar ook als ondernemer op te leiden. Daarna moet hij zich ontwikkelen tot een professioneel dienstverlener, met verschillende competenties en een goede bedrijfsvoering.

Trefwoorden

wim heuts zomerserie satijnplus architecten

1	Marco Vermeulen: de Maas heeft potentie om Central Park van Rotterdam te worden dinsdag, 23 mei
2	Caro van de Venne vertrekt bij Barcode Architects en richt nieuw bureau op dinsdag, 23 mei
3	Rotterdam wil 2.500 woningen en andere functies in Merwehaven woensdag, 24 mei
4	Opinie – de BNA staat voor belangrijke keuzes dinsdag, 23 mei
5	Kunstwerf siert cover Jaarboek Architectuur in Nederland 2022-2023 dinsdag, 23 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Thijs Asselbergs: 'Is architectuur nog van de architect?'

1 september 2016

Meld je aan voor de zomerserie ‘En route’

12 juni 2017

Bart Zantman: ‘Samenwerking heeft zijn waarde bewezen’

25 augustus 2016

Architecten: samenwerking steeds belangrijker

8 december 2016

Architecten verwachten meer omzet

17 november 2016

Nieuwe zomerserie: de crisis voorbij (?)

15 juni 2016

SATIJNplus transformeert monument naar A+ kantoor

24 april 2013

David Gianotten: we moeten samen visies ontwikkelen

18 maart 2016

Verbouwing Museum aan het Vrijthof afgerond

4 april 2012

Don Murphy: ‘Er is weer debat over architectuur nodig’

28 juli 2016

Arie Aalbers: ‘Zoek het meer in samenwerking’

11 augustus 2016

Meld je aan voor de Architectenweb zomerserie ‘Offline’

29 mei 2019

Meld je aan voor de Architectenweb zomerserie ‘Offline’

5 juli 2019

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Eerste bomen geplant bij Wonderwoods in Utrecht

26 mei, 1:36

Deze week zijn de eerste van driehonderd bomen geplant bij Wonderwoods in Utrecht. De beplanting van het ‘verticale bos’ is geïnspireerd op die van de Utrechts Heuvelrug.

Platform Woonopgave gelanceerd met scherpe analyse van woningbouwopgave

26 mei, 12:00

Een groep architecten heeft het initiatief genomen om Platform Woonopgave op te richten. Bij de lancering van het nieuwe platform in het Keilepand presenteerde het collectief een scherpe analyse van de woningbouwopgave.

Demontabel kantoren- en laboratoriumcomplex Matrix ONE van MVRDV geopend

25 mei, 4:07

Matrix ONE is het grootste van zeven gebouwen, die samen het Matrix Innovation Center op Amsterdam Science Park vormen. MVRDV heeft het gebouw ontworpen met een volledig demontabele structuur.

Rotterdam wil 30.000 woningen bouwen in Oostflank

25 mei, 3:03

Rotterdam wil 30.000 woningen bouwen in de gebieden die verbonden gaan worden door de nieuwe stadsbrug en de snelle tramlijn Kralingse Zoom en Zuidplein.

Boek brengt brutalistische gebouwen in Nederland in kaart

25 mei, 3:56

Donderdag is het boek BRUUT - Atlas van het brutalisme in Nederland gepresenteerd.

VDL Groep wil De Meeuw volledig overnemen

25 mei, 2:06

Volgens beide familiebedrijven kan De Meeuw zijn ingezette strategie voor een koppositie in de groeimarkt voor modulaire huisvesting uitvoeren met de investeringskracht van VDL Groep.