Verslag excursie door Eindhoven

20 juni 2016, 17:50

Donderdag 16 juni organiseerde Architectenweb samen met diederendirrix en Reynaers een excursie langs een reeks transformatieprojecten in Eindhoven. In ieder project bleek verleden en toekomst op zijn eigen manier samen te komen. Een verslag.

De excursie startte op de campus van de TU Eindhoven, die momenteel zowel in zijn geheel en in zijn delen getransformeerd wordt. Volgens het vier jaar geleden vastgestelde masterplan voor de campus trekt de universiteit zich terug op de zuidwesthoek van het grote terrein, op een grotendeels autovrije campus. Ten noorden van deze compactere campus ontstaat zo ruimte voor wonen, ten oosten hiervan voor bedrijven.

Potentiaal
Het Potentiaal-gebouw, de voormalige Faculteit Elektrotechniek, ligt net buiten het gebied waarop de universiteit zich concentreert en wordt momenteel naar ontwerp van diederendirrix getransformeerd tot woongebouw. In de schijfvormige hoogbouw komen 430 studentenwoningen. In de plint is over twee lagen ruimte voor allerlei culturele voorzieningen. De bestaande luchtbruggen die Potentiaal met de omliggende universiteitsgebouwen verbindt blijven hierbij in gebruik.

Dat Potentiaal een schakel vormt tussen de nu compactere universiteitscampus en het toekomstige woongebied wilde diederendirrix tot uitdrukking laten komen in de gevel. Het architectenbureau ontwierp daarom een gevel die, wanneer alle ramen gesloten zijn, net een universiteitsgebouw zou kunnen zijn, maar wanneer de ramen geopend worden, ook zijn nieuwe gebruik toont.

De eerste bouwstroom van de TU Eindhoven, in de jaren ‘60 en ‘70, is gebouwd op een grid van 1.24 meter, legde architect Joost Roefs van diederendirrix uit: dat was de standaardmaat van de TL-buis. Zoiets kan alleen in lichtstad Eindhoven. Om de verwantschap van Potentiaal met de andere universiteitsgebouwen te onderstrepen, en zijn geschiedenis eer aan te doen, komt dit 1.24-grid ook in de nieuwe gevel tot uitdrukking.

Ketelhuis Ceres
Het ketelhuis op de campus van de TU Eindhoven zorgde, zoals de naam al aangeeft, oorspronkelijk voor de verwarming van de universiteitsgebouwen. Nadat het ketelhuis in onbruik was geraakt, is het naar ontwerp van diederendirrix getransformeerd tot de huisvesting voor het Institute for Complex Molecular Systems (ICMS). Hierbij is een van de gevels vervangen door een nieuwe vliesgevel.

Ketelhuis Ceres is getransformeerd van een gebouw dat helemaal vol stond met installaties tot een onderzoeksgebouw waarin de installaties onzichtbaar zijn, vertelt Roefs. In de industriële hal zijn twee kantoorverdiepingen ingepast, steunend op een eigen draagconstructie. Daarbij bleef de middenruimte open, die net als voorheen daglicht van boven ontvangt. Deze middenruimte eindigt aan zijn oostzijde in een tribunetrap die de begane grond en eerste verdieping met elkaar verbindt en de ruimte extra programmatische mogelijkheden geeft.

‘t Karregat
De renovatie van ‘t Karregat in Eindhoven is door diederendirrix en architecten-en-en samen ontworpen. “Het was eigenlijk alleen een dak”, vertelt architect Arie van Rangelrooy van architecten-en-en, “waaronder allerlei functies een plek kregen.” De architect, Frank van Klingeren, was van huis uit civiel ingenieur. “Zijn gebouwen zagen er ook zo uit.”

Wanneer die functies teveel last van elkaar zouden krijgen, zouden er vanzelf wanden tussen verschijnen, was het idee. In de loop van de tijd gebeurde dat inderdaad – provisorisch – tot iedere gebruiker met de rug naar elkaar toe van het gebouw gebruik maakte. Van de idealen die aan de basis van het gebouw hadden gestaan bleef zo uiteindelijk niets over.

Architect Paul Diederen van diederendirrix legt uit dat ze als architecten een niet te restauratieve houding hebben aangenomen richting het gebouw, maar er echt mee aan de slag zijn gegaan. Een belangrijke ingreep daarbij betreft het inpakken van de constructieve paraplu’s met gekleurde glazen kappen. Daardoor konden de daklichten als lichtbron dienen voor meerdere ruimtes, wat in de school die er nu in gevestigd is een complexe ruimtelijkheid oplevert die moeilijk in foto’s te vatten is.

Philips Lighting
Terwijl De Witte Dame als een van de eerste fabrieksgebouwen in Eindhoven een nieuwe functie kreeg, daar bleef het naastgelegen hoofdkantoor van Philips Lighting tot voor kort in gebruik. Voor de Eindhovense binnenstad was dat niet zo voordelig, vertelt Roefs, want het enorme gebouw vormde een volkomen afgesloten enclave. Binnenkort is die situatie echter verleden tijd.

Want het uit 1980 stammende kantoorgebouw wordt in een razend tempo getransformeerd naar woongebouw. In het bestaande betonnen casco heeft diederendirrix 600 lofts ontworpen. Achter het kruisvormige gebouw wordt een groot park gerealiseerd naar ontwerp van West 8. De eerder ondergronds gebrachte rivier De Gender wordt hier plaatselijk weer teruggebracht. Later komen er rond het getransformeerde gebouw nog twee woongebouwen: een lager gebouw dat de Gagelstraat begeleid en een hoge woontoren aan de Mathildelaan.

Van de 600 lofts heeft diederendirrix echt iets bijzonders weten te maken. Qua oppervlakte zijn de lofts niet groot, maar door hun hoogte van vier meter voelen ze wel zo. Achterin iedere loft heeft het architectenbureau een meubel ontworpen waarin de badkamer is opgenomen en waar bovenin geslapen kan worden. Iedere loft is verder voorzien van kamerbrede ramen, waarvan het bovenste deel elektrisch naar beneden geschoven kan worden om zo de hele loft te veranderen in een groot balkon. Deze innovatieve gevel is geleverd door Reynaers.

Strijp S
De laatste stop op deze excursie was Strijp S, waar diederendirrix een van de oude fabrieksgebouwen transformeerde tot een gebouw met woonwerklofts – Gebouw Anton. Voor de verticale verbindingen in het gebouw introduceerde het architectenbureau ovale vides waar de trappen kriskras doorheen steken. Bovenop het gebouw is voor de bewoners een grote daktuin aangelegd.

Niet alleen de plint van Gebouw Anton zit vol met hippe horeca en winkels, overal op Strijp S duiken in de plinten van de gebouwen stedelijke voorzieningen op. Nu meer gebouwen in het gebied een nieuwe functie hebben gekregen en de nieuwbouw eromheen vorm begint te krijgen, zie je dat Strijp S echt tot leven komt.

Het gezelschap dat deelnam aan deze excursie eindigde bij een voorziening van het eerste uur, restaurant Radio Royaal, waar het nog lang gezellig was.

Trefwoorden

arie van rangelrooy transformatie paul diederen reynaers joost roefs architecten-en-en eindhoven diederendirrix

1	Masterplan omvangrijke gebiedsontwikkeling Westland aangenomen dinsdag, 30 mei
2	Architectenweb symposium: ontwerpen met de natuur woensdag, 31 mei
3	Geschakelde woningen Statt geven steeg in Spijkerkwartier een gezicht dinsdag, 30 mei
4	EVA architecten ontwerpt demontabel houten kantoorpand woensdag, 31 mei
5	Avond over 'Nieuwe vormentaal in houtarchitectuur’ in Pakhuis De Zwijger donderdag, 1 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

Wie wint de 19e Reynaers Projectprijs?

24 november 2016

Voormalige hoofdkantoor Philips Lighting getransformeerd

2 september 2016

Ketelhuis Ceres BNA Gebouw van het Jaar 2013

17 mei 2013

Nieuw raadhuis op oude fundamenten

16 september 2015

Woontoren op oud terrein Philips Lighting

2 maart 2015

Paul Diederen benoemd tot hoogleraar TU Eindhoven

12 mei 2016

Hoogste gebouw TU/e wordt woontoren

25 september 2014

Video: Nedinsco

28 juni 2013

Video: verbouwing 't Karregat

5 september 2014

Dirk Roosenburgprijs 2013 voor Gerard en Anton

28 oktober 2013

Drie woongebouwen Strijp S in aanbouw

7 januari 2016

Ketelhuis TU Eindhoven getransformeerd

27 september 2012

Bert Dirrix verkozen tot Architect van het Jaar (+video)

18 december 2015

Reynaers Projectprijs 2013 voor Nedinscofabriek

18 februari 2014

Woningbouw op historisch industrieterrein

26 maart 2015

Diederendirrix transformeert TD-gebouw Eindhoven

5 april 2016

Eerste fase renovatie ’t Karregat afgerond

25 januari 2016

Eindhoven transformeert klooster Mariënhage

20 juni 2016

Brede school als 'avontuur' voor Aarle-Rixtel

2 februari 2017

diederendirrix renoveert Stadskantoor Sittard-Geleen

20 november 2017

Herbestemming oude klooster Mariënhage Eindhoven van start

22 februari 2018

Villa in Utrecht wint Reynaers Projectprijs 2016

23 februari 2017

Reynaers Aluminium Nederland

Start Reynaers Projectprijs 2021

9 november 2020

Reynaers Aluminium Nederland

Overname Agentor door Reynaers

3 december 2020

Reynaers Aluminium Nederland

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Studio Modijefsky ontwerpt rijk interieur voor café-restaurant Polly Goudvisch

2 juni, 3:30

Op Overhoeks, op de plek waar de pont van Amsterdam Centraal aanmeert, ligt te midden van de keerlus voor het autoverkeer het nieuwe café-restaurant Polly Goudvisch.

Avond over 'Nieuwe vormentaal in houtarchitectuur’ in Pakhuis De Zwijger

1 juni, 2:19

Met het toenemend aantal projecten dat in houtbouw wordt gerealiseerd, groeit ook de noodzaak om na te denken over een nieuwe manier van ontwerpen en ontwikkelen van houten gebouwen.

Heldere uitstraling voor herontwikkeld kantoorpand in centrum Utrecht

1 juni, 12:27

Architectenbureau IDEA en Fokkema & Partners zochten gezamenlijk naar een sterk ruimtelijk concept en gebruikten de beperkingen van het pand voor de identiteit ervan.

EVA architecten ontwerpt demontabel houten kantoorpand

31 mei, 3:44

Voor opdrachtgever PCS heeft EVA architecten een kantoorpand met een vrijwel geheel houten casco ontworpen, dat bovendien circulair en losmaakbaar is.

Nederland halverwege doel hernieuwbare energie: 15 procent

2 juni, 2:06

Het gebruik van hernieuwbare energie in Nederland is inmiddels over de helft richting het afgesproken doel voor 2030. In 2022 kwam van alle energie die werd verbruikt (elektriciteit én warmte) 15 procent uit hernieuwbare bronnen.

Woningplatform ziet interesse voor schaars huuraanbod stijgen

1 juni, 9:40

Woningzoekers verdringen zich steeds meer rond de huurwoningen in de vrije sector die beschikbaar zijn, maakt woonplatform Pararius op uit eigen cijfers.

Toezichthouder: zonnepanelen via omvormer makkelijk te hacken

30 mei, 10:51

Veel omvormers voor de panelen, die nodig zijn om zonne-energie om te zetten in te gebruiken elektriciteit, voldoen volgens de RDI niet aan gestelde eisen.

Boek brengt brutalistische gebouwen in Nederland in kaart

25 mei, 3:56

Donderdag is het boek BRUUT - Atlas van het brutalisme in Nederland gepresenteerd.

VDL Groep wil De Meeuw volledig overnemen

25 mei, 2:06

Volgens beide familiebedrijven kan De Meeuw zijn ingezette strategie voor een koppositie in de groeimarkt voor modulaire huisvesting uitvoeren met de investeringskracht van VDL Groep.