Verslag excursie door Eindhoven

20 juni 2016, 17:50

Donderdag 16 juni organiseerde Architectenweb samen met diederendirrix en Reynaers een excursie langs een reeks transformatieprojecten in Eindhoven. In ieder project bleek verleden en toekomst op zijn eigen manier samen te komen. Een verslag.

De excursie startte op de campus van de TU Eindhoven, die momenteel zowel in zijn geheel en in zijn delen getransformeerd wordt. Volgens het vier jaar geleden vastgestelde masterplan voor de campus trekt de universiteit zich terug op de zuidwesthoek van het grote terrein, op een grotendeels autovrije campus. Ten noorden van deze compactere campus ontstaat zo ruimte voor wonen, ten oosten hiervan voor bedrijven.

Potentiaal
Het Potentiaal-gebouw, de voormalige Faculteit Elektrotechniek, ligt net buiten het gebied waarop de universiteit zich concentreert en wordt momenteel naar ontwerp van diederendirrix getransformeerd tot woongebouw. In de schijfvormige hoogbouw komen 430 studentenwoningen. In de plint is over twee lagen ruimte voor allerlei culturele voorzieningen. De bestaande luchtbruggen die Potentiaal met de omliggende universiteitsgebouwen verbindt blijven hierbij in gebruik.

Dat Potentiaal een schakel vormt tussen de nu compactere universiteitscampus en het toekomstige woongebied wilde diederendirrix tot uitdrukking laten komen in de gevel. Het architectenbureau ontwierp daarom een gevel die, wanneer alle ramen gesloten zijn, net een universiteitsgebouw zou kunnen zijn, maar wanneer de ramen geopend worden, ook zijn nieuwe gebruik toont.

De eerste bouwstroom van de TU Eindhoven, in de jaren ‘60 en ‘70, is gebouwd op een grid van 1.24 meter, legde architect Joost Roefs van diederendirrix uit: dat was de standaardmaat van de TL-buis. Zoiets kan alleen in lichtstad Eindhoven. Om de verwantschap van Potentiaal met de andere universiteitsgebouwen te onderstrepen, en zijn geschiedenis eer aan te doen, komt dit 1.24-grid ook in de nieuwe gevel tot uitdrukking.

Ketelhuis Ceres
Het ketelhuis op de campus van de TU Eindhoven zorgde, zoals de naam al aangeeft, oorspronkelijk voor de verwarming van de universiteitsgebouwen. Nadat het ketelhuis in onbruik was geraakt, is het naar ontwerp van diederendirrix getransformeerd tot de huisvesting voor het Institute for Complex Molecular Systems (ICMS). Hierbij is een van de gevels vervangen door een nieuwe vliesgevel.

Ketelhuis Ceres is getransformeerd van een gebouw dat helemaal vol stond met installaties tot een onderzoeksgebouw waarin de installaties onzichtbaar zijn, vertelt Roefs. In de industriële hal zijn twee kantoorverdiepingen ingepast, steunend op een eigen draagconstructie. Daarbij bleef de middenruimte open, die net als voorheen daglicht van boven ontvangt. Deze middenruimte eindigt aan zijn oostzijde in een tribunetrap die de begane grond en eerste verdieping met elkaar verbindt en de ruimte extra programmatische mogelijkheden geeft.

‘t Karregat
De renovatie van ‘t Karregat in Eindhoven is door diederendirrix en architecten-en-en samen ontworpen. “Het was eigenlijk alleen een dak”, vertelt architect Arie van Rangelrooy van architecten-en-en, “waaronder allerlei functies een plek kregen.” De architect, Frank van Klingeren, was van huis uit civiel ingenieur. “Zijn gebouwen zagen er ook zo uit.”

Wanneer die functies teveel last van elkaar zouden krijgen, zouden er vanzelf wanden tussen verschijnen, was het idee. In de loop van de tijd gebeurde dat inderdaad – provisorisch – tot iedere gebruiker met de rug naar elkaar toe van het gebouw gebruik maakte. Van de idealen die aan de basis van het gebouw hadden gestaan bleef zo uiteindelijk niets over.

Architect Paul Diederen van diederendirrix legt uit dat ze als architecten een niet te restauratieve houding hebben aangenomen richting het gebouw, maar er echt mee aan de slag zijn gegaan. Een belangrijke ingreep daarbij betreft het inpakken van de constructieve paraplu’s met gekleurde glazen kappen. Daardoor konden de daklichten als lichtbron dienen voor meerdere ruimtes, wat in de school die er nu in gevestigd is een complexe ruimtelijkheid oplevert die moeilijk in foto’s te vatten is.

Philips Lighting
Terwijl De Witte Dame als een van de eerste fabrieksgebouwen in Eindhoven een nieuwe functie kreeg, daar bleef het naastgelegen hoofdkantoor van Philips Lighting tot voor kort in gebruik. Voor de Eindhovense binnenstad was dat niet zo voordelig, vertelt Roefs, want het enorme gebouw vormde een volkomen afgesloten enclave. Binnenkort is die situatie echter verleden tijd.

Want het uit 1980 stammende kantoorgebouw wordt in een razend tempo getransformeerd naar woongebouw. In het bestaande betonnen casco heeft diederendirrix 600 lofts ontworpen. Achter het kruisvormige gebouw wordt een groot park gerealiseerd naar ontwerp van West 8. De eerder ondergronds gebrachte rivier De Gender wordt hier plaatselijk weer teruggebracht. Later komen er rond het getransformeerde gebouw nog twee woongebouwen: een lager gebouw dat de Gagelstraat begeleid en een hoge woontoren aan de Mathildelaan.

Van de 600 lofts heeft diederendirrix echt iets bijzonders weten te maken. Qua oppervlakte zijn de lofts niet groot, maar door hun hoogte van vier meter voelen ze wel zo. Achterin iedere loft heeft het architectenbureau een meubel ontworpen waarin de badkamer is opgenomen en waar bovenin geslapen kan worden. Iedere loft is verder voorzien van kamerbrede ramen, waarvan het bovenste deel elektrisch naar beneden geschoven kan worden om zo de hele loft te veranderen in een groot balkon. Deze innovatieve gevel is geleverd door Reynaers.

Strijp S
De laatste stop op deze excursie was Strijp S, waar diederendirrix een van de oude fabrieksgebouwen transformeerde tot een gebouw met woonwerklofts – Gebouw Anton. Voor de verticale verbindingen in het gebouw introduceerde het architectenbureau ovale vides waar de trappen kriskras doorheen steken. Bovenop het gebouw is voor de bewoners een grote daktuin aangelegd.

Niet alleen de plint van Gebouw Anton zit vol met hippe horeca en winkels, overal op Strijp S duiken in de plinten van de gebouwen stedelijke voorzieningen op. Nu meer gebouwen in het gebied een nieuwe functie hebben gekregen en de nieuwbouw eromheen vorm begint te krijgen, zie je dat Strijp S echt tot leven komt.

Het gezelschap dat deelnam aan deze excursie eindigde bij een voorziening van het eerste uur, restaurant Radio Royaal, waar het nog lang gezellig was.

Trefwoorden

arie van rangelrooy transformatie paul diederen reynaers joost roefs architecten-en-en eindhoven diederendirrix

1	De Pleinmakers wint tender voor cultuurcluster Berlijnplein Utrecht donderdag, 19 mei
2	15 getrapte woongebouwen met geweldige terrassen woensdag, 18 mei
3	J.O.N.G. architecten presenteert houten vakantiewoning Oudemirdum maandag, 23 mei
4	BIG wint prijsvraag voor Vltava Filharmonie in Praag vrijdag, 20 mei
5	Gouden A.A.P. 2022 toegekend aan Namenmonument en basisschool donderdag, 19 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Voormalige hoofdkantoor Philips Lighting getransformeerd

Wie wint de 19e Reynaers Projectprijs?

Brede school als 'avontuur' voor Aarle-Rixtel

Villa in Utrecht wint Reynaers Projectprijs 2016

Reynaers Aluminium Nederland

diederendirrix renoveert Stadskantoor Sittard-Geleen

Herbestemming oude klooster Mariënhage Eindhoven van start

Start Reynaers Projectprijs 2021

Reynaers Aluminium Nederland

Overname Agentor door Reynaers

Reynaers Aluminium Nederland

Paul Diederen benoemd tot hoogleraar TU Eindhoven

Video: verbouwing 't Karregat

Nieuw raadhuis op oude fundamenten

Dirk Roosenburgprijs 2013 voor Gerard en Anton

Eerste fase renovatie ’t Karregat afgerond

Video: Nedinsco

Ketelhuis TU Eindhoven getransformeerd

Ketelhuis Ceres BNA Gebouw van het Jaar 2013

Eindhoven transformeert klooster Mariënhage

Diederendirrix transformeert TD-gebouw Eindhoven

Drie woongebouwen Strijp S in aanbouw

Woningbouw op historisch industrieterrein

Hoogste gebouw TU/e wordt woontoren

Woontoren op oud terrein Philips Lighting

Reynaers Projectprijs 2013 voor Nedinscofabriek

Bert Dirrix verkozen tot Architect van het Jaar (+video)

Andere nieuwsberichten

Jaarboek Architectuur in Nederland 2021/2022 gepresenteerd

Gisteren, 21:00

De cover van het jaarboek wordt deze keer gesierd door de tijdelijke huisvesting van de Eerste Kamer in Den Haag, een ontwerp van Happel Cornelisse Verhoeven. Het is de eerste keer dat een project van dit bureau de omslag van het jaarboek siert.

Powerhouse Company ontwerpt nieuw IBM-kantoor in Think District Amsterdam

Gisteren, 16:12

Bij het nieuwe kantoorgebouw van 35.000 m2, waarvan IBM de initiërende huurder is, nemen duurzaamheid en de gezondheid van de gebruikers een centrale plek in. RED Company ontwikkelt en Powerhouse Company ontwerpt het gebouw.

Solar Visuals, mede opgericht door UNStudio, exposeert op Gevel 2022

Gisteren, 14:04

Op dinsdagmiddag 31 mei 2022 zoomt UNStudio in haar sprekersprogramma op Gevel 2022 in op de opwekking van energie via de gevel.

Mirck Architecture ontwerpt woontoren met modulair bouwsysteem en hybride constructie

Gisteren, 13:15

Voor een kavel in Almere heeft Mirck Architecture een woontoren ontworpen van ongeveer 43 meter hoog met een hybride constructie.

Tentoonstelling over collectief wonen in Delft

26 minuten geleden

De interactieve expositie toont (Delftse) voorbeelden van collectief wonen en laat de bezoekers met de kwaliteiten van deze woonvorm en de kansen die er liggen.

Design District strijkt weer neer in de Van Nellefabriek in Rotterdam

49 minuten geleden

Lezers van Architectenweb kunnen het vakevenement voor interieur-design, dat plaatsvindt van 8 tot en met 10 juni, gratis bezoeken na aanmelding.

Amerikaanse milieuprijs voor Urgenda-directeur Marjan Minnesma

2 uur geleden

Minnesma ontvangt hem als eerste Nederlander ooit voor de ‘baanbrekende overwinning’ van haar organisatie in de klimaatzaak tegen de Nederlandse overheid.

Unicef: ook Nederland biedt kinderen geen gezonde leefomgeving

Gisteren, 10:32

Ons land scoort volgens de onderzoekers vooral slecht op het vlak van blootstelling aan pesticiden en geluidsoverlast, zoals van wegverkeer en vliegtuigen.