Sofie van Brunschot tijdens de lancering van gebouwendoorvrouwen.nl in het Keilepand

Moderator Eva van Breugel en Sofie van Brunschot tijdens de lancering van gebouwendoorvrouwen.nl in het Keilepand

Architect Janne van Berlo spreekt tijdens de lancering van gebouwendoorvrouwen.nl in het Keilepand

Volle bak tijdens de lancering van gebouwendoorvrouwen.nl in het Keilepand

screenshot gebouwendoorvrouwen.nl

Sofie van Brunschot leidt een groep rond tijdens een Gebouwen door Vrouwen-tour in Rotterdam

Nieuwe website viert gebouwen door vrouwelijke architecten

6 maart, 10:26

Afgelopen zaterdag is in Rotterdam de website Gebouwen door Vrouwen gelanceerd. Met deze website en andere activiteiten van het gelijknamige platform wil initiatiefneemster Sofie van Brunschot het werk van vrouwelijke architecten in Nederland vieren en zichtbaar maken. “Wij willen een optimistische bijdrage aan de discussie over de positie van vrouwen in de architectuur leveren”, zegt Van Brunschot in gesprek met Architectenweb.

Van Zaha Hadid in Appingedam tot Marie-José van Hee in Zuidzande; sinds afgelopen zaterdag is op de website gebouwendoorvrouwen.nl een selectie van Nederlandse gebouwen te vinden die mede of geheel door vrouwen zijn ontworpen. Met de website wil Van Brunschot op toegankelijke wijze het werk van vrouwelijke architecten in Nederland in kaart brengen.

Het platform past binnen de groeiende aandacht voor de positie van vrouwen in de architectuur. In de afgelopen jaren werden er onder meer boeken over geschreven, tentoonstellingen en discussies georganiseerd en in Vlaanderen zag PAF - platform voor architectuur & feminisme het levenslicht. En een architectenbureau komt er niet meer mee weg als het alleen mannelijke partners benoemt.

De Rotterdamse Keilezaal zat zaterdag met 190 bezoekers dan ook ramvol tijdens de lancering van Gebouwen door Vrouwen, zegt Van Brunschot. “Het was een heel leuk programma met allerlei vrouwen op het podium en een netwerkborrel na afloop. Ik heb ook veel positieve reacties gehad. En ik vond het leuk om te zien dat er naast vrouwen veel mannen aanwezig waren, plus mensen van buiten de ontwerpsector. Het onderwerp leeft”, vertelt de architect.

Niet altijd even zichtbaar
Van Brunschot is vijf jaar geleden begonnen met het maken van een overzicht van ‘gebouwen door vrouwen’. “Ik was op zoek naar inspiratie en vrouwelijke rolmodellen, want die zijn niet altijd even zichtbaar in de architectuur. Als ik bijvoorbeeld tijdens mijn studie in Delft door die lange gang van de faculteit Bouwkunde liep, hingen daar bijna alleen maar portretten van beroemde mannelijke architecten die daar waren afgestudeerd. Misschien zag je er drie of vier vrouwen tussen.”

“Eerst verzamelde ik de gebouwen in een Excelletje, later startte ik low-key een Instagram-account en ging ik tours naar dit soort gebouwen organiseren. Dat is immers leuker dan in je eentje achter een computer te zitten. Door die tours en het groeiende aantal volgers kwam ik erachter dat ik niet de enige was die behoefte had aan zo’n overzicht, maar het leefde veel breder.”

Van Brunschot organiseerde tours tijdens evenementen als de Rotterdam Architectuur Maand en het Stadmakerscongres. Ondertussen werkte ze samen met twee (andere) vrijwilligers aan de bouw van de website, die afgelopen zaterdag live ging. Op een kaart staat een selectie van Nederlandse gebouwen die geheel of mede door vrouwelijke architecten zijn ontworpen. Wie erop klikt, vindt onder meer een beschrijving van het gebouw en welke vrouwelijke architect erbij betrokken was.

Voor de selectie van projecten raadpleegde Van Brunschot verschillende bronnen, van archieven en website tot de projectdetails in het Jaarboek Architectuur. Ook kreeg ze ondersteuning van experts, zoals onderzoekers en auteurs van boeken over vrouwen in de architectuur. “Uiteindelijk moet het een open source-website worden, een soort Wikipedia waar het werk van vrouwelijke architecten in kaart wordt gebracht. Eerst wil ik het aantal gebouwen aanvullen met een grotere groep mensen.”

Gibbonpaviljoen
Op de website zijn gebouwen te zien van bureaus met vrouwelijke eigenaren of een sterk vrouwelijk profiel, zoals Mecanoo en Dok architecten, maar ook projecten waarbij het aandeel van een vrouwelijke architect minder prominent in beeld is. Neem het bekroonde gibbonpaviljoen in Artis Amsterdam, dat is ontworpen door Marita Bijlsma en Thomas Buijs van AtelierFront, of een kindcentrum in het Groningse Warffum van de hand van Laura Favata en Rik Veltman van De Unie Architecten.

“Waar ik nog wel een beetje mee worstel, is het auteurschap bij projecten”, vertelt Van Brunschot. “Als architect weet ik dat een gebouw een teamprestatie is en ik ben bijvoorbeeld ook blij dat in het Jaarboek van vorig jaar alle medewerkers werden vermeld bij een project. Ik ben er ook zeker geen voorstander van om individuele vrouwen op een voetstuk te plaatsen, maar ik wil wel hun rol zichtbaar maken. Ik zoek nog naar een goede manier om dat op een genuanceerde manier naar buiten te brengen.”

Historisch gezien gaat het mannen een stuk makkelijker af om het auteurschap van een gebouw te claimen dan vrouwen. Een ander punt dat in de architectuurbranche verbetering behoeft, is de leaking pipeline. Bij architectuurstudies is de man-vrouwverhouding ongeveer gelijk, maar naarmate vrouwen ouder worden haken ze af (vooral in de leeftijd dat ze moeder worden) en in directies van bureaus zijn ze volgens de laatste cijfers slechts voor twaalf procent vertegenwoordigd. “Het is een groot vraagstuk waarin Gebouwen door Vrouwen een klein puzzelstukje is”, zegt Van Brunschot. “Wij willen een optimistische en laagdrempelige bijdrage aan de discussie leveren.”

Boek en tentoonstelling
Het initiatief Gebouwen door Vrouwen blijft niet alleen bij een website en tours, maar in juni volgen een boek en een tentoonstelling. “Het boek wordt een soort stadsgids voor Rotterdam waarin vijftig gebouwen staan die zijn ontworpen door vrouwelijke architecten. Het is enigszins vergelijkbaar met die architectuurgidsen die uitgever nai010 vaker uitbrengt, maar er staat ook achtergrondinformatie in. In de tentoonstelling in de Centrale Bibliotheek lichten we acht projecten uit. Welke dat zijn, is nog een verrassing. De expositie is tegelijk met de Rotterdam Architectuur Maand.”

“Mijn favoriete gebouw uit het boek is de RVS-flat door Wilhelmina Jansen. Het is een prachtige en typische galerijflat uit de Wederopbouwperiode, die niet alleen door een vrouw is ontworpen, maar ook voor vrouwen bestemd was. Het gebouw stamt uit de jaren vijftig en is bedoeld voor ongehuwde werkende vrouwen. In die tijd woonden vrouwen die nog niet getrouwd waren bij hun ouders in en als ze gingen trouwen, volgde ontslag. In dit gebouw kregen ze juist een zelfstandige woning. Heel bijzonder voor die tijd.”

“Verder komen in het boek onder meer de stedenbouwkundige plannen voor Rotterdam van Lotte Stam-Beese en het verhaal van Riek Bakker op de Kop van Zuid te staan, maar ook hedendaagse en minder bekende projecten. Een voorbeeld van het eerste is de transformatie van pakhuis Santos tot het nieuwe onderkomen van het Nederlands Fotomuseum, waarbij Karin Renner van Renner Hainke Wirth Zirn Architekten en Karin Wolf van WDJArchitecten als projectarchitect fungeren. Karin en Karin, leuk duo hè? Bij de minder bekende projecten kun je denken aan projecten als het interieur van Café Marseille door Alexandra Sonnemans en Caterina Viguera of Esserburgpark door Catherine Visser van DaF architecten.”

Trefwoorden

gebouwen door vrouwen sofie van brunschot vrouwen inclusiviteit

1	Brug door West 8 verbindt stadshart Den Helder met Willemsoord donderdag, 14 augustus
2	Architectenweb Sportzomer: Mark Hereijgers hervond zichzelf na jarenlang obsessief sporten maandag, 11 augustus
3	Architectenweb Sportzomer: roeien brengt Indira van ’t Klooster in contact met de omgeving woensdag, 13 augustus
4	Nieuwe Instituut verwerft archief Aldo en Hannie van Eyck dinsdag, 12 augustus
5	In beeld: Folly Art Norg 2025 vrijdag, 15 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

Vrouwen achter Algemeen Uitbreidingsplan centraal in tentoonstelling

8 maart 2024

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

15 mei

Boek verschenen over eerste vrouwelijke architecten in Nederland

6 november 2023

Witte Mannen

12 oktober 2023

Platform voor architectuur & feminisme van start gegaan

8 februari 2023

Kunsthal toont bijdrage vrouwelijke ontwerpers aan modern en hedendaags design

3 juni 2022

De moraal van het inclusieve verhaal

19 april 2022

Boek belicht vrouwen in de architectuur

10 februari 2021

Interview + video: lancering Mevr. De Architect

29 januari 2021

VAi wil vrouwelijke bijdrage aan ontwerp en architectuur zichtbaar maken

14 januari 2021

Toon alles

Andere nieuwsberichten

In beeld: Folly Art Norg 2025

Gisteren, 11:31

De Drentse folly-expositie bestaat dit keer uit twintig bouwwerken langs een route door het Norger esdorpenlandschap, plus een 21e extra folly die is neergezet in het informatiepunt aan de Dorpshuisstraat.

Brug door West 8 verbindt stadshart Den Helder met Willemsoord

14 augustus, 9:18

Eind juli is in Den Helder de door West 8 ontworpen Nieuwe Brug geopend. De brug voor fietsers en voetgangers vormt een belangrijke schakel in de verbinding tussen de stad en de voormalige scheepswerf Willemsoord.

Architectenweb Sportzomer: roeien brengt Indira van ’t Klooster in contact met de omgeving

13 augustus, 9:16

Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de tiende aflevering spreken we met Indira van ’t Klooster, die naast haar werk als directeur van Arcam roeit.

Nieuwe Instituut verwerft archief Aldo en Hannie van Eyck

12 augustus, 9:22

Tot het materiaal dat is toegevoegd aan de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw behoren 23 maquettes van werken als het Burgerweeshuis in Amsterdam, de Pastoor van Arskerk in Den Haag en het Sonsbeekpaviljoen in Arnhem.