Rick ten Doeschate met zijn fiets in het kantoor van CIVIC

Willem II-passage, Tilburg

En Route (5): het multifunctionele fietsen van Rick ten Doeschate

23 augustus 2017, 11:59

De manier waarop we ons door het (stedelijk) landschap bewegen is snel aan het veranderen. Deze zomer interviewt de redactie van Architectenweb daarom een aantal ontwerpers die hier hun eigen visie op of beleving bij hebben. In de vijfde aflevering legt Rick ten Doeschate (CIVIC) uit hoe fietsen voor hem een aantrekkelijke combinatie van activiteiten is, en een architectonisch interessant thema.

We hebben ‘s ochtends in het kantoor van Architectenweb in Amsterdam-Noord afgesproken. Daar arriveert Rick ten Doeschate, architect en partner bij CIVIC, op zijn wielrenfiets. Na ons gesprek fietst hij naar zijn kantoor in Overamstel en ’s avonds – zoals nagenoeg elke werkdag – naar huis in Utrecht.

“Ik ga ’s ochtends met de wielrenfiets in de trein vanuit Utrecht CS naar Amsterdam Amstel of Bijlmer en fiets dan naar ons bureau in de Kauwgomballenfabriek. Daarmee ben ik net zo snel op kantoor als collega’s die in Amsterdam wonen”, vertelt Ten Doeschate. “’s Avonds fiets ik terug, langs het Amsterdam Rijnkanaal of juist door het Groene Hart. Meestal zo snel mogelijk. Strava, een app waarmee je je tijd op de route die je rijdt kunt vergelijken met eerdere van jezelf of van anderen, werkt daarin extreem stimulerend.”

Twee partners die in Amsterdam wonen, Jan Lebbink en Gert Kwekkeboom, gebruiken eveneens vooral de fiets voor het woon-werkverkeer, of ze lopen; alleen Ingrid van der Heijden gebruikt de auto omdat rond haar woonplaats in Noord-Brabant “het OV totaal niet op orde is”. Ook bij afspraken in den lande pakt Ten Doeschate vaak de (OV-)fiets. “Met CIVIC doen we veel publieke architectuurprojecten in grote steden, meestal rondom stations, zoals de Lochal en de Willem II-passage in Tilburg, het gebied rond Laan van NOI in Den Haag en een aantal stationsprojecten. Ik kan dus de meeste van mijn afspraken bereizen met de combinatie van trein en fiets.”

Combineren van activiteiten
Fietsen is echter geen verplichting die Ten Doeschate zichzelf heeft opgelegd. Toen hij in Utrecht ging wonen, woog hij de verschillende mogelijkheden tegen elkaar af. Daarbij speelt tijd een belangrijke rol, maar ze vormt niet de enige factor. Comfort, betrouwbaarheid van de reistijd en mogelijkheden om te werken in de trein spelen bijvoorbeeld ook mee. “Het moet wel heel gek zijn eer ik de auto pak. Niet omdat ik de auto haat, maar ik vind het gewoon minder praktisch. Als ik autorijd, kan ik niets anders doen.”

De keuze voor reizen per trein en fiets betekent niet alleen het combineren van reistijd en werk, maar ook reistijd, sport en landschapsbeleving, legt Ten Doeschate uit. “We hebben het met ons bureau steeds drukker en ik merk dat ik minder aan sporten toekom. Als ik nu naar huis fiets kost me dat een kwartiertje meer reistijd, maar ik heb wel een uur gesport. Dan combineer ik op ideale wijze activiteiten, zoals dat ook bij werken in de trein zo is.”

Stad verkennen
Toch heeft de liefde voor (hard) fietsen een geschiedenis. Toen hij 17 was heeft Ten Doeschate een jaartje koersen gereden en zodra hij in Eindhoven ging studeren vond hij een bijbaantje als fietskoerier. “Ik heb zo’n zes jaar als koerier gewerkt; een keer in de week een hele dag pakketjes rondbrengen. Een heel slecht betaald bijbaantje”, zegt hij lachend. “Het kostte me meer aan fietsreparaties dan ik betaald kreeg, maar ik vond het niet erg want het was weer die combinatie van werken en sporten. En natuurlijk de kick van het snel door de stad fietsen.”

Tijdens een verblijf in New York met collega-fietskoeriers in New York – voor het ‘WK-fietskoerieren’ – ervoer Ten Doeschate bovendien een interessant aspect aan het fietsen door de stad. Hetzelfde ontdekte hij toen hij een half jaar dat hij in Valencia woonde en studeerde. “Je leert een stad pas echt kennen als je een groter bereik hebt”, zegt hij. “Als je als toerist naar een stad gaat, ga je van hoogtepunt naar hoogtepunt. Je laat je bijvoorbeeld per metro van de ene naar de andere geïsoleerde plek transporteren. Op die manier is het heel lastig om de samenhang tussen de plekken in de stad te ervaren. Soms loop je rond in een wijk en dan ga je in een straal van een kleine kilometer plots dingen aan elkaar knopen. Met de fiets kun je je de stad in grotere stukken eigen maken en dan verbind je plekken mentaal makkelijker aan elkaar. Dat geeft mij sneller een thuisgevoel in een stad.”

NL Fietsland
Tevens ziet hij hierin oplossingen voor de verkeersproblematiek in de steden. Een trein is een puntontsluitingsmechanisme; hij brengt je over grote afstanden snel van een vast punt naar een vast punt, legt Ten Doeschate uit. De voetganger doet het tegenovergestelde: hij bestrijkt een vlak, maar dat is beperkt van omvang. Met de fiets kun je een veel groter vlak bestrijken. De auto heeft een nog groter bereik, “maar als iedereen de auto pakt, krijg je opstoppingen. Met de fiets is dat veel minder het geval; fietsers kunnen zich als een zwerm spreeuwen verdikken en verdunnen, ze staan bijna nooit stil. Dat vind ik een interessant mechanisme.”

Juist door de combinatie van trein en fiets wordt alles goed bereikbaar, meent Ten Doeschate. “Je reist met de trein naar een station en vanaf daar bestrijk je per fiets een straal van zo’n vijf kilometer. Als je dan kringen gaat trekken rond stations, zie je dat bijna de hele randstad en Brabantstad binnen je bereik komt. Samen met Rients Dijkstra, destijds Rijksadviseur Infrastructuur en Stad, en Artgineering heb ik in 2014 aan ‘NL Fietsland’ gewerkt. We maakten een soort maatschappelijke kosten-batenanalyse die de talloze voordelen van de fiets liet zien."

"We vonden het opvallend dat de landelijke overheid de investeringen in de fiets volledig aan regionale overheden overliet, terwijl een euro in de fiets meer oplevert dan een investering in de auto. We hebben toen een zorgvuldig pleidooi geschreven voor meer Rijksbetrokkenheid bij de fiets. En met succes, want het Rijk is samen met de regionale partners het fietsbeleid langzaam weer aan het opbouwen.”

De plek van de fiets
Terwijl Nederland een ‘echt fietsland’ is en de tweewieler naar mening van Ten Doeschate “het stedelijk verplaatsingsmiddel bij uitstek” is, is er ook vanuit de architectuur maar beperkt aandacht voor de fiets. “Misschien is het de wet van de remmende voorsprong”, zegt hij. “We vinden de fiets zo gewoon dat we denken dat die wel z’n plekje vindt. Het is tekenend dat er bij woningbouw een x-aantal parkeerplaatsen voor auto’s moet worden gerealiseerd, maar er geen eisen aan fietsruimte worden gesteld. Dat dwingt de gemiddelde architect niet tot nadenken over de plek van de fiets in het ontwerp van een gebouw of een wijk.”

De fiets vindt Ten Doeschate een “architectonisch interessant thema”. CIVIC – dat samen met de bureaus Matters en Bright overigens The Cloud Collective vormt – probeert in (het denken over) een project de fiets een plek te geven. “De Willem II-passage in Tilburg is een voorbeeld waar we een tunnel niet alleen als utilitaire fietsverbinding hebben benaderd, maar het project hebben opgeblazen tot een belangrijke openbare ruimte. Door de locatie, de verbinding van twee wijken en de kwaliteit van de ruimte is het een intensief gebruikte plek geworden. Het gaat ons niet om de fiets op zich, maar hij maakt deel uit van een integrale benadering.”

“In Amsterdam werken we aan een woontoren waar we, samen met de ontwikkelaar, nadenken over de relatie tussen woningtypes en mobiliteit. We richten ons op (middensegment) doelgroepen die minder gehecht zijn aan de auto zodat we – in combinatie met een autodeelsysteem – minder parkeerplaatsen hoeven te maken en meer ruimte voor collectieve functies in het gebouw overhouden. Het gaat om ontlasten van de stad, maar ook om goed ruimtegebruik”, legt Ten Doeschate uit. “Zeker als het stedelijk weefsel dichter wordt, moeten we nadenken over de plek die we voor de fietser inruimen en hoe we de openbare ruimte mede voor de fietser inrichten.”

Trefwoorden

verkeersproblematiek fiets rick ten doeschate nl fietsland civic

1	NSC wil toch bevriezing huren, ondanks annulering door minister woensdag, 4 juni
2	Ruim zestig architectenbureaus ondertekenen commitment biobased bouwen dinsdag, 3 juni
3	Het Binnenhof – nieuwe publieksentree is tegelijkertijd verwelkomend en veilig maandag, 2 juni
4	MVRDV ontwerpt woontoren met palet aan kubusvormige buitenruimten donderdag, 5 juni
5	Woningbouwproject Binck City Park in Den Haag opgeleverd maandag, 2 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

Civic Architects

2 september 2019

Civic Architects – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2019

16 september 2019

Civic behoort tot Design Vanguard 2018

18 juni 2018

Willem II-passage is nieuw publiek gebied in centrum Tilburg

24 augustus 2017

Terugblik zomerserie En route

4 september 2017

Civic Architects wint Next Step Award 2018

5 juli 2018

En route: architect Reimar von Meding (KAW) reist zakelijk met de trein

19 juli 2017

En route (4): Armand Paardekooper op werkreis door Sri Lanka

14 augustus 2017

En route (2): Jan Benthem's liefde voor oude auto's, fietsen en vliegen

31 juli 2017

En route (3): Martine de Vaan integreert wandelen in haar werk

7 augustus 2017

The Cloud Collective ontwerpt spoorpassage

15 oktober 2014

Architectenweb netwerkevent: nieuwe inzichten in fietsmobiliteit

5 november 2018

Architectenweb netwerkevent: alles over fietsparkeren

15 november 2018

Verslag netwerkevent: zit er een bovengrens aan de omvang van fietsparkeergarages?

7 december 2018

Civic wint selectie museum Waalwijk

19 februari 2019

Open oproep voor tweede Bicycle Architecture Biennale

7 maart 2019

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Rotterdam Architectuurprijs 2025 voor Hart van Katendrecht en Milieupark + De HER

Gisteren, 17:30

Vrijdag zijn de winnaars van de Rotterdam Architectuurprijs 2025 bekendgemaakt.

Nationaal Holocaustmuseum uitgeroepen tot BNA Beste Gebouw van het Jaar 2025

5 juni, 9:00

De publieksprijs ging naar het Kantoor vol Afval in Katwijk, terwijl de jury nog een aanmoedigingsprijs uitreikte aan twee woongebouwen in Hattem.

Sweder Spanjer & Ramon Scharff ontwerpen uitbreiding Bunkermuseum Terschelling

5 juni, 4:46

De architecten Sweder Spanjer en Ramon Scharff maakten het ontwerp voor de uitbreiding van het museum met een ondergrondse bunker, die onderdak moet gaan bieden aan een bijzondere radarschotel.

MVRDV ontwerpt woontoren met palet aan kubusvormige buitenruimten

5 juni, 12:26

Kubussen als uitkragende loggia’s, erkers en balkons bieden de bewoners een wijds uitzicht over het centrum van de Taiwanese hoofdstad Taipei en de bergen van het Yangmingshan National Park.

Sweco neemt Nederlands ingenieursbedrijf in slimme gebouwbeveiliging over

5 juni, 2:49

Sweco heeft een overeenkomst getekend voor de overname van Brain of Buildings.

Organisaties dagen gemeenten uit: maak de stad insectvriendelijk

5 juni, 10:15

Steden bieden volop kansen om afnemende insectenpopulaties weer te laten groeien, maar die blijven vooralsnog “grotendeels onbenut”.

Rechter vernietigt natuurvergunning Schiphol

5 juni, 9:35

Volgens de rechter is de vergunning 'niet met de vereiste zorgvuldigheid voorbereid en niet voldoende gemotiveerd’.

NSC wil toch bevriezing huren, ondanks annulering door minister

4 juni, 3:16

NSC wil nog steeds dat de sociale huren twee jaar worden bevroren, zoals is afgesproken in de voorjaarsnota.

WRK architecten benoemt Matteo Bettoni tot associate architect

3 juni, 5:15

Bettoni’s kwaliteiten op vlakken zoals technologische innovatie, BIM en biobased bouwen, bieden kansen voor de toekomst, stelt de organisatie.

Mona Keijzer trekt huurbevriezing in

3 juni, 4:25

Dat besluit nam de minister “op basis van het advies van de Raad van State, de politieke ontwikkelingen en om rust en voortgang te brengen in de volkshuisvesting”. Aedes en woningcorporaties schrappen de rechtszaak over de huurbevriezing.

Ga naar het nieuws-archief