Buurtschap Crailo
26 juli 2023
Het voormalig kazerneterrein Crailo gelegen in drie gemeentes (Hilversum, Bussum en Laren), gaat een bijzondere toekomst tegemoet als een nieuw energiepositief buurtschap waarbij wonen, werken recreatie en natuur in balans zijn met elkaar. Het gebied van 45 hectare is momenteel met bos omzoomd en met hekken afgesloten. De opgave is om van het terrein een open en toegankelijk leefgebied te maken met hoge ambities op het gebied van duurzaamheid en met behoud van het bijzondere erfgoed.
SVP maakte voor de drie gemeentes samen het Ambitiedocument waarin de duurzame pijlers voor de ontwikkeling zijn vastgelegd. Vervolgens ontwierp SVP het stedenbouwkundig – en landschapsplan samen met OKRA landschapsarchitecten, Arcadis en Bureau voor Gebiedscommunicatie. SVP heeft het beeldkwaliteitplan gemaakt en is tevens de supervisor.
Gemengd programma
energiepositief In het nieuwe buurtschap Crailo komt vijf hectare bedrijven, voorzieningen en 590 woningen (een derde sociale huur) in een mix van gestapeld (60%) en grondgebonden (40%). De helft van het gebied wordt bestaande en nieuwe natuur. Het historische complex van de Van de Palmkazerne wordt gerenoveerd: er komt een gemengd programma met woningen, creatieve bedrijven en sociaal maatschappelijke voorzieningen. Verschillende bestaande gebouwen worden getransformeerd. De Spiegelhorst, het voormalige opleidingsgebouw (1982) van circa 5000 m2 is als eerst aan de beurt en zet de toon voor het gebied als circulaire hotspot en ontmoetingsplek voor mensen met een groen hart. Het programma is een hybride mix van horeca, vergaderruimtes, werkplekken en buurtfuncties en woningen.
Het Kazernekwartier is het meest gemengde gebied in Buurtschap Crailo. Het is, samen met het inrichtingsplan voor de openbare ruimte, de uitwerking van het eerste deelgebied dat wordt ontwikkeld. De historische Kolonel Palmkazerne is de drager van het gebied en een cadeau voor het hele buurtschap. In het Kazernekwartier zullen ca. 230-240 woningen worden gerealiseerd, met daarnaast ca. 10.000 m² BVO bedrijven en ca. 3.300 m² BVO maatschappelijke voorzieningen.
Het historisch ensemble op het voormalig kazerneterrein is het meest in het oog springende element van het gebied. Het is een cadeau voor het Buurtschap. De belangrijkste opgave is hoe op een hoogwaardige, hedendaagse wijze het historisch ensemble met nieuwe architectuur kan worden verrijkt.
Het Rad van Crailo
Voor het duurzaamheidsconcept zijn de vijf pijlers uit het ambitiedocument met behulp van de Aanpak duurzaam GWW SMART gemaakt in het ‘Rad van Crailo’. De focus is gelegd op identiteit, biodiversiteit, mobiliteit en energie. Juist op deze thema’s kan het gebied excelleren en de gekozen thema’s versterken elkaar. Het Rad van Crailo is het kompas bij alle planfasen. Het proces van ambities formuleren, afwegen, bijpassende maatregelen bedenken en implementeren is steeds opnieuw van belang, om te zorgen dat de ambities worden waargemaakt en niet verwateren in de loop van de tijd. Het Rad van Crailo is al gebruikt in de MER en in het bestemmingsplan verbrede reikwijdte.
Landschappelijk raamwerk
Aan de basis van het plan ligt de identiteit van het gebied: de rijke historie, het aanwezige landschap en de plek die het inneemt in ’t Gooi. Het versterken van het ecologisch systeem en het inzetten op biodiversiteit stelt het landschap centraal en geeft het Buurtschap betekenis als schakel tussen natuurgebieden. Het casco van het bestaande bos definieert de plekken waar zal worden gebouwd.
Het buurtschap kan grofweg in drie deelgebieden worden ingedeeld: tegen Bussum aan ligt Het Kazernekwartier. Het centrale gebied Op de Hei sluit aan op de open Bussummer hei en Op Zuid grenst aan de bossen van het Goois natuurreservaat. Het landschappelijk raamwerk zorgt voor de samenhang. Het Gebed zonder End, de nieuwe Laan van Crailo en de Ecowal zijn groene lijnen die de deelgebieden met elkaar verbinden en de omgeving verankeren.
De Ecowal
De Ecowal is een landschappelijk element dat de overgang vormt tussen het natuurgebied van Het Goois Natuurreservaat en de bebouwing van het buurtschap. De wal is multifunctioneel door de combinatie met een pergola met zonnepanelen, circulair want gebouwd met restmateriaal uit het gebied en slim door de combinatie met parkeerplaatsen.
Identiteit van de deelgebieden
Het Kazernekwartier, Op de Hei en Op Zuid hebben elk een eigen identiteit. Het Kazernekwartier heeft een historisch karakter, oud en nieuw vormen een harmonieus ensemble in ingetogen baksteen architectuur. De voormalige appèlplaats wordt de plek om elkaar te treffen. In Op de Hei zijn landschap en bebouwing samenhangend ontworpen, als het ware in dialoog met elkaar. De woningen hebben geen tuinen en de bebouwing wordt met natuurlijk afbreekbare en hernieuwbare materialen gebouwd. Op Zuid heeft een meer individuele identiteit. Binnen een robuust groen casco worden individuele kavels voor bedrijven en woningen uitgegeven: de architectuur is expressief en modern.
Mobiliteitsconcept met buurthubs
De auto is te gast in Crailo. Dit betekent uitstekend verbonden fiets- en wandelroutes, geen doorgaand verkeer en een verbeterd OV knooppunt bij de entree van het gebied gecombineerd met een mobiliteit hub. Hier parkeren de bezoekers van het gebied en de bewoners hun eventuele tweede auto. In elk deelgebied komt een buurthub met deelmobiliteit. Welke mobiliteit zal worden aangebonden (deel bakfiets, auto met trekhaak etc) wordt afgestemd op de wensen van de toekomstige bewoners. Dit geldt ook voor aanvullende faciliteiten zoals pakketkluizen een watertappunt of buurtbibliotheek. Zo worden de buurthubs belangrijke ontmoetingsplekken in de wijk. Voor het gehele gebied wordt de parkeernorm aangepast en wordt het aantal parkeerplaatsen teruggebracht van 1500 bij de reguliere norm naar 1000. Het mobiliteitsplan wordt samen met het bestemmingsplan door de drie gemeentes vastgesteld.
Energiepositief buurtschap
De ambitie energiepositief is vertaald naar een wijk met ‘nul op de meter ‘woningen die niet alleen in het energieverbruik van de woningen en haar bewoners kan voorzien maar waar ook onderling energie kan worden uitgewisseld. De infrastructuur is all-electric waarbij is gekozen voor een combinatie van elektrische warmtepompen met zonnepanelen. Vanwege de vele bomen op het terrein zijn niet alle daken even goed in de zon gelegen. Daarom zijn er ook panelen gepland op de buurthubs en bij de wijkentree en bieden zon-pergola's bij de ecowal nog eens 1800 m2 panelen. Met deze toevoeging wordt het gebied energieleverend: per huishouden wordt voor 13.000 kilometer elektrisch vervoer extra opgewekt. Hiermee geeft Crailo nu al invulling aan het klimaatakkoord van Parijs en de Klimaatwet om de CO2 uitstoot met 95% te reduceren.
Om het mobiliteits- en energie plan operationeel uit te voeren wordt er een gebiedscoöperatie opgericht. In 2021 wordt de wijze van organiseren tegelijk met de ontwikkelstrategie nader uitgewerkt.