Het Nieuwe Theater aan de Parade, 's-Hertogenbosch
20 maart 2019
Het door NOAHH ontworpen nieuwe Theater aan de Parade is meer dan alleen een theater, het is een multifunctionele, onweerstaanbare culturele hub waarin theater-, muziek- en cultuurliefhebbers elkaar kunnen ontmoeten.
Maatschappelijke verrijking
Vanaf het ontstaan 2500 jaar geleden in het oude Griekenland, hebben theaters ons samengebracht. Ze spelen als publiek gebouw een steeds belangrijkere rol in ons dagelijks leven. Theaters hebben een sociale functie: ze geven verlichting, en zorgen voor ontroering en betekenis voor mensen. NOAHH hecht veel waarde aan deze maatschappelijke functie, en beschouwt het toekomstige Theater aan de Parade als een verrijkende, laagdrempelige plek waar iedereen altijd welkom is, toegankelijk voor jong en oud: een inspirerend, tijdloos, gebouw dat een belangrijke bijdrage levert aan de samenleving. Een gebouw waar het theater, haar bespelers en de bezoekers zich op kunnen verheugen. Een gebouw ook als broedplaats voor nieuwe kunst.
Het theater van de toekomst
In het nieuwe gebouw is sociale ruimte synoniem met ruimtelijke synergie. “Een theater met een relatie met de Sint-Jan en de binnenstad. De levendige en elegante voorgevel bevat een rijke variatie aan metselwerkstructuren en transparante foyers, waarbij het kleur- en materiaalgebruik geïnspireerd is door de historische omgeving. De samensmelting van verticale partities in de voorgevel, waarbij de vlakindelingen - zogenaamde ‘tesselaties’ – diagonaal verlopen van verdicht aan de zijkanten naar open in het midden, zorgen voor één fraai architectonisch geheel. Uitgesproken hoogwaardige ruimten zoals een botanische foyer, een open forum, een ontvangstlounge en een theatercafé met een ‘iconische vloer’ waarin je Den Bosch kunt lezen, geven het gebouw een heel eigen theater-identiteit” aldus Fransen.
Het nieuwe Theater aan de Parade is baanbrekend in haar opzet als extravert, multifunctioneel gebouw. Het is dé plek waar je, naast je woning en werk, naar toe gaat voor een allesomvattende theater ervaring: alles is theater. Het theater eindigt niet bij de gevel maar gaat de dialoog aan met de openbare ruimte en meebeweegt met de gebruikers. Meerdere functies en een verscheidenheid aan activiteiten in de plint openen het gebouw middels glazen puien en creëren een natuurlijke overgang van de openbare ruimte binnen - en buiten - het gebouw. Een uitnodigend theatercafé en de botanische foyer verbinden het interieur op transparante wijze met de Parade en geven zicht op het Bossche Broek. Het gebouw is op straatniveau over de hele breedte open. Naast de formele zalen - de Theaterzaal en de Paradezaal - zijn er meerdere informele ruimtes in het gebouw die fungeren als podia, die een scala aan mogelijkheden bieden voor een innovatieve artistieke programmering. Het gebouw is vernieuwend qua gebruik, waar de ‘front of house’ en de ‘back of house’ niet meer bestaan. Ook staan de zalen en de foyers binnenin het gebouw in verbinding met elkaar en zorgt dit voor zichtbare interactie, daglicht, uitzicht op de omgeving en een completere theaterbeleving.
Rijk gedetailleerd ruimtelijk ensemble
De kern van het ontwerpconcept is om moderne, unieke én herkenbare zalen die elk een eigen sfeer en programmering hebben, samen te voegen onder een gemeenschappelijk dak. Opvallend in het ontwerp voor de nieuwe Theaterzaal, uitgevoerd in elegant en textuurrijk wit, is het hergebruik van de constructie van de oorspronkelijke zaal, en als zodanig een nieuwe warme bekleding krijgt waardoor de historische zaal de zo gewaardeerde intimiteit behoudt en een gevoel van grandeur uitstraalt. De moderne, flexibele Paradezaal, uitgevoerd in warm donkergoud, is geschikt voor o.a. muziekoptredens, theater, dans, opera, festivals en congressen. Deze ruimte sluit aan op het forum, een centraal verdiept plein met vide tot aan het dak, midden in het gebouw. Hieraan liggen ook het entreeplein, de artiestenfoyer, het theatercafé, de botanische foyer en de daktuin. Het openwerken van het hart van het gebouw is een belangrijke troef; dit zorgt niet alleen voor licht en lucht diep in het gebouw, maar tevens voor leesbaarheid én betrekt het souterrain bij de rest van het gebouw. De Theaterzaal en de toneeltoren gaan ook samen één volume vormen hetgeen de theaterbeleving enorm vergroot. Door deze opzet kan een omkering van backstage en frontstage worden gemaakt waarbij toneel en parterrezaal wisselen van rol en waardoor de laad- en losruimtes van de expeditie ook getransformeerd kan worden in een buitenpodium of feestzaal aansluitend op festivals op de Parade. Tevens worden op deze wijze nieuwe verbindingen gelegd tussen de foyers en de toneeltoren.
Binnenstedelijke inpassing: verbinding en transparantie
NOAHH beschouwt het nieuwe Theater aan de Parade als een sociale activator van de binnenstedelijke context; het extraverte gebouw gaat een dialoog aan met de openbare ruimte. Meerdere functies en een verscheidenheid aan activiteiten in de plint openen het gebouw en creëren een natuurlijke overgang van de openbare ruimte binnen en buiten het gebouw. Een uitnodigend theatercafé en een botanische buitenfoyer verbinden het interieur op transparante wijze met de Parade en het Bossche Broek. De kleur van het exterieur ontleent NOAHH aan de kastanjebomen op de Parade en de kenmerkende veel voorkomende donkere baksteen in de binnenstad. De Theaterzaal tekent zich, net als de naastliggende huizen, als witgekalkt en betegeld volume goed af achter de donkere gevel. De goudkleurige Paradezaal sluit daarentegen juist meer aan op de baksteenkleur en cognackleurige kozijnen, waardoor het lijkt dat de gevel zich naar binnen voortzet en daarmee tevens de Parade naar binnen toe begeleidt.
Ode aan ‘s-Hertogenbosch
De levendige en elegante gevel, die een rijke variatie aan metselwerkstructuren en transparante foyers bevat, omhult de zalen als een voile, en geeft het theater een passende identiteit aan de Parade. Voor het ontwerp van de gevel liet NOAHH zich inspireren door deeeuwenoude patronen in de karakteristieke Bossche metselwerken waaronder De Moriaan, het oudste bakstenen huis van Nederland, dat zich op steenworp afstand van het theater bevindt. Deze vlakindelingen in de gevel, zogenaamde ‘tesselaties’, verlopen van donker naar licht en van dicht naar open, en bevatten andere materialen zoals glas, groen en elementen van de zaalbekledingen. Een fraaie ruimtelijke vertaling van het ontwerpconcept: het Nieuwe Theater aan de Parade als onweerstaanbaar bruisende culturele hotspot, toekomstgericht en dag in dag uit open voor iedereen.
Duurzaam en Circulair
Met het DO presenteren we een bijna energieneutraal gebouw (BENG). Het ontwerp wordt ontwikkeld met veel aandacht voor circulariteit. Hergebruik van onderdelen van het gebouw is een belangrijk uitgangspunt. In het oog springen daarbij het hergebruik van de kelder en (grote delen van de) draagconstructie van de grote zaal. Ook andere ingrepen worden onderzocht, zoals hergebruik van staal (constructiedelen) en het hergebruik van stoelen (her-stofferen van frames) uit de grote zaal. Ook is er aandacht voor de toepassing van natuurlijke materialen, zoals hout en veel natuurlijk groen in het interieur. Het groen van de Parade wordt bijvoorbeeld als groenwand in de foyer doorgezet. De levende groenwand bevordert een duurzamer binnenklimaat, zo zorgt de wand voor een natuurlijke reiniging van de lucht en een verbetering van de ruimteakoestiek. In het exterieur worden de gevels grenzend aan tuinen van omwonenden ingevuld met verticale tuinen vol nestkasten voor vogels en vleermuizen.