Villa NM, New York
17 september 2008
Op twee uur rijden van New York heeft UN Studio een vakantiehuis gerealiseerd dat zich lui tussen de heuvels nestelt, maar zich er ook van opricht om uit te kijken over het landschap.
Het idee achter de VilLA NM is zo simpel en effectief dat het bijna pervers is. Met het heuvellandschap als uitgangspunt groeide het idee erop voort te bouwen met een split level organisatie. “Het huis beweegt boven, op en met het landschap mee”, in de woorden van Ben van Berkel. Voor het eerste niveauverschil volgt het huis de glooiing van de heuvel, met het tweede niveauverschil maakt het zich los van de grond om zo ook vanuit een hoger perspectief uitzicht over de omgeving te bieden.
Intelligent is het idee om de split level te overbruggen door een aantal vlakken een kwartslag te draaien: een muur die rond zijn horizontale middenas tordeert, vormt een vloer op halve hoogte. Muren vervloeien tot vloeren en vloeren weer tot muren. De ontstane curves vormen vervolgens als vanzelfsprekend de basis van een trap. Ook letterlijk overbrugt de vouw zo het niveauverschil.
Technisch gezien bestaat de ‘twist’ uit vijf getordeerde vlakken. De trap van de begane grond naar de tussenverdieping is als een door erosie hol geworden pad in Limburg – de twee muren torderen naar elkaar toe. De trap van de tussenverdieping naar de eerste verdieping is juist diagonaal met aan de ene kant een wand die tordeert tot vloer, en aan de andere kant het plafond, dat ombuigt tot wand.
Langs de oostgevel zijn in serie de drie slaapkamers geplaatst. Om deze ruimtes in het vouwsysteem op te nemen wordt het getordeerde vlak in het trappenhuis aan de buitengevel herhaald. In de ruimte tussen de torderende vlakken ligt een ingewikkelde kamer waarvan de muren transformeren in vloeren, terwijl de vloer zelf ook omhoog loopt en het plafond naar beneden komt. In deze grotachtige tussenruimte is een badkamer gemaakt.
De ‘twist’ vervult in de draagconstructie een sleutelrol en zorgt ervoor dat de uitkraging van 6 bij 14 meter gerealiseerd kon worden. In het hart van het gebouw loopt een flinke balk, waar secundaire balken omheen draaien om de tordering te maken. Eigenlijk heel eenvoudig. Toch bleek het betonwerk moeilijk te realiseren in de Verenigde Staten, dit in tegenstelling tot het gemak waarmee in Duitsland en Zwitserland met beton wordt gewerkt.
Moeiteloos vervult de ‘twist’ zo allerlei functies: het maakt de villa contextueel, organiseert het met een split level, zorgt voor interne oriëntatie en communicatie, scheidt de verblijfsgebieden en werkt ook nog constructief. Daar boven op gaat de glaspui ter plaatse van de tordering ook nog eens heel natuurlijk over in een gesloten gevelvlak dat is afgewerkt met spuitbeton.
Met de VilLA NM toont UN Studio dat zij volwassen is geworden. Het huis waarmee het bureau tien jaar geleden doorbrak, het Möbius-huis, zuchtte onder de vele ideeën die de toen nog jonge architecten erin kwijt wilden. Maar intussen heeft de hand van de architect zich ontspannen en aan virtuositeit gewonnen.
Het is een gevonden vrijheid die niet vertaald wordt in losbandigheid, maar in controle. Het ‘less is more’-principe wordt graag uitgelegd als een streven naar een minimale architectuur, maar UN Studio bewijst hier dat het misschien meer gaat om beheersing, om het ‘precies genoeg’ doen.
Op dinsdag 5 februari 2008 is de VilLA NM een half jaar na oplevering door onbekende oorzaak afgebrand. Ben van Berkel verklaarde er kapot van te zijn en het liefst direct in het vliegtuig te willen stappen om de opdrachtgever ervan te overtuigen het huis opnieuw te laten bouwen: “Het was een uniek project, omdat het volledig integraal was ontworpen: de details, het interieur, de structuur, de omgeving…”
De VilLA NM werd zo de VilLA PM. Post Mortem.
Projectdata:
Opdrachtgever:
Anoniem
Ontwerp:
UNStudio [meer]
Architect:
Ben van Berkel met Olaf Gipser en Andrew Benn, Colette Parras, Jacco van Wengerden, Maria Eugenia Diaz, Jan Debelius, Martin Kuitert, Pablo Rica, Olga Vazquez-Ruano
Project adviseur:
Roemer Pierik, Rotterdam
Constructeur:
Robert Silman Associates, New York, NY
Landschapsarchitect:
Pouder Design Group, Patterson, NY
Aannemer:
Henry and Quick Construction, Brooklyn, NY
Realisatie:
2007
Tekst:
Michiel van Raaij
Fotografie:
Christian Richters