Duurzame gevels dankzij prefab steenstrips
Prefab gevelelementen voor stadspaleis op de Zuidas
Stoere stadspaleizen moesten het worden, de hoge woongebouwen in het centrumgebied van de Zuidas. Voor kavel 4 in het plangebied ontwierp KENK Architecten woongebouw Xavier, een ensemble van een toren en twee 'urban villa's' aan een semi-openbare tuin. De gebouwen kregen een klassieke driedeling van plint, middenpartij en kroon, met pregnante omloopbalkons als extra geleding. Aan de gevels van de toren: prefab betonelementen met steenstrips in de Hagemeistersortering Haltern GT.
Xavier bestaat uit een 70 meter hoge woontoren en twee 'urban villa’s' van zeven lagen hoog. In de 'urban villa's' is het metselwerk traditioneel gemetseld, in de toren koos hoofdaannemer Waal voor prefab gevelelementen. De toren heeft aan de kopgevels dragende prefab sandwichelementen, aan de voor- en achtergevel niet-dragende invulelementen. De dragende binnenbladen aan de kopzijdes vormen de hoofddraagstructuur van de toren.
De verdiepingshoge gevelelementen voor Xavier werden in de fabriek van prefabspecialist Loveld geproduceerd, compleet met beglaasde kozijnen. De Hagemeister steenstrips zijn in de prefab elementen in beton gestort, op rubber matten. Het beton vormt de, 8 tot 10 mm verdiept liggende, esthetische voeg.
Met de prefab elementen gaf KENK Architecten de toren een opbouw van plint, middenpartij en kroon, aangevuld met banden uit omloopbalkons. Projectarchitect Pim Köther: "De driedeling en de omloopbalkons geven het gebouw een meer ‘menselijke’ maat. Als bewoner kun je aan de gevel goed aflezen waar je woont."
In Xavier lopen sterk uitkragende verticale penanten in de gevels als slanke 'zuilen' van boven naar beneden, met daartussen licht uitkragende horizontale banden van gemetselde lateien – alles onderdeel van de prefab elementen. In het gevelaanzicht ontstaat daaruit een coherente structuur van baksteenpartijen. Pim Köther: "Dat maakt de prefab gevels, al zijn ze niet dragend, toch afleesbaar. We hebben hier bewust niet de vormvrijheid opgepakt die prefab biedt. We hebben aan de gevels een constructieve logica tot uitdrukking gebracht."
Optisch is er geen verschil tussen de prefab partijen in de toren en de conventioneel gemetselde gevelwanden in de 'urban villa's'. Alle volle bakstenen, steenstrips en vormstenen voor Xavier stammen uit dezelfde productiegang.
Voor prefab werd onder meer gekozen vanwege de krappe binnenstedelijke bouwlocatie. De prefab elementen werden na productie verticaal opgeslagen in metalen schappen, om vervolgens just-in-time op de bouwplaats te worden afgeleverd en aan de gevels te worden gemonteerd. Bijkomend voordeel: dankzij de productie onder gecontroleerde omstandigheden in de fabriek, bezitten de prefab delen een uniform hoge kwaliteit en voldoen aan alle vereisten op gebied van vormvastheid, stijfheid, dichtheid en oppervlaktekwaliteit.
Vanuit het stedenbouwkundig plan lag vast dat de gevels van Xavier bekleed moesten worden met baksteen. KENK Architecten zocht naar een steen die wat betreft stevigheid kon wedijveren met de aanpalende kantoorarchitectuur en tegelijkertijd zou uitstralen dat Xavier een grootstedelijk woongebouw is. Pim Köther: "Voor woningbouw is baksteen het meest geschikte gevelmateriaal, vanwege de uitstraling en de duurzaamheid. Het is een natuurlijk materiaal dat prachtig veroudert en past binnen de Nederlandse bouwtraditie. Daarnaast is het modulair: je kunt baksteen op allerlei verschillende manieren aan de gevel toepassen."
KENK Architecten koos voor de rijke, genuanceerde Hagemeistersortering Haltern GT, een wit-roze steen op rode scherf met kolensintering, toegepast in een grid van metselwerk en raampartijen, met verschillende metselverbanden en uiteenlopende neggematen. Pim Köther: “Het ‘strenge’ gevelritme met zijn vele herhalingen reageert op de naastgelegen kantoorarchitectuur, de tint van de steen op de grijstinten in die architectuur. De individuele stenen bezitten een aardse uitstraling die goed past bij een woongebouw. Het zijn zeer genuanceerde, levendige stenen. Wij zijn als bureau gecharmeerd van stenen met een robuuste en tactiele uitstraling, die de levendigheid bezitten van bijvoorbeeld de mooi gesinterde stenen in de negentiende eeuwse Europese architectuur. Hagemeister produceert stenen die die sfeer nog ademen. Daarnaast bezitten de Hagemeisterstenen een hardheid die garandeert dat de sortering aan de gevels lang mooi blijft.”
Projectgegevens
Opdrachtgever: Zuidschans C.V. (AM/ BPD) en Achmea (huurwoningen)
Ontwerp: KENK architecten, Amsterdam
Projectarchitect: Pim Köther
Hoofdaannemer: Bouwbedrijf Waal, Vlaardingen
Hagemeistersortering: Haltern GT
Formaat: 210 x 35 x 51 mm
Gemetseld geveloppervlak: ca. 10.000 m²
Oplevering: april 2019