Grootste Cuypers-overzicht ooit in het NAi

18 juli 2007, 13:45

Pierre Cuypers (1827 - 1921) is geroemd en verguisd. Hij verrijkte het Nederlandse landschap met tientallen kerken, ontwierp het Centraal Station en het Rijksmuseum in Amsterdam en hij restaureerde een aanzienlijk aantal gebouwen, waaronder Kasteel de Haar, nabij Utrecht. Zijn architectuur en standpunten zijn nog altijd omstreden omdat hij positie koos in het debat over de betekenis van architectuur in relatie tot religie en gemeenschapszin. Een debat dat nog steeds actueel is.

De inventarisatie van het meest omvangrijke archief in bezit van het Nederlands Architectuurinstituut is afgerond. En vanaf 22 september presenteert het instituut het grootste overzicht ooit van het werk van deze omstreden en bevlogen architect zowel in Rotterdam als in Maastricht.

De architect Pierre Cuypers had een missie: hij geloofde in een samenlevingsideaal, in een architectuur die de maatschappij kon veranderen, in het Gesamtkunstwerk en in de neogotiek als enige gerechtvaardigde architectuurstijl. Bij het nastreven van zijn ideaal greep hij terug op de middeleeuwen: een maatschappij met duidelijke rangen en standen, met de katholieke kerk als middelpunt en de gilden met hun ambachtelijke kwaliteiten. In de tentoonstelling in het NAi in Rotterdam en in Maastricht komt Cuypers' passie voor architectuur tot leven. In beide tentoonstellingen wordt een dwarsdoorsnede uit het leven van Cuypers gepresenteerd waardoor zijn denken, ontwerpen en handelen in de dynamiek van de tweede helft van de negentiende eeuw wordt geplaatst. In Rotterdam beslaat die dwarsdoorsnede het jaar 1877 en in Maastricht het jaar 1897.

In 1877 bereikt Cuypers de leeftijd van vijftig jaar en werkt hij aan de twee meest bediscussieerde publieke gebouwen van de negentiende eeuw: het Centraal Station Amsterdam en het Rijksmuseum. Hij bouwt en restaureert kerken, heeft een absurd reisschema, leidt meerdere kunstwerkplaatsen en is net benoemd tot Rijksbouwmeester.

In deze periode ligt hij zwaar onder vuur, maar dit staat een indrukwekkende productie waarbij Cuypers als totaalregisseur optreedt niet in de weg. De tentoonstelling laat met tientallen schetsen, tekeningen, boeken en foto's de belevingswereld en energie van Cuypers zien. Daarnaast wordt er een spectaculaire verzameling van altaren, bidstoelen, beelden en ander kerkinterieur in de tentoonstelling bij elkaar gebracht. In 1897 wordt Cuypers zeventig jaar. Hij houdt zich dan voornamelijk bezig met de restauratie van Kasteel de Haar. De jongere generatie architecten plaatst hem in deze periode als wegbereider van de moderne architectuur op een voetstuk; een groter contrast met 1877 is er niet. In de tentoonstelling in het NAi Maastricht staat de ontwerpgeschiedenis van Kasteel de Haar centraal.

Bij De Haar ging het Cuypers om het creëren van een ideale toestand: een verbeterde werkelijkheid. Het werd een geheel nieuw Gesamtkunstwerk en met een duizelingwekkend aantal tekeningen ook zijn best gedocumenteerde project. Kasteel de Haar is representatief voor zijn opvattingen over restaureren waarin nieuwbouw een geoorloofd middel was. Tekeningen, foto's, gebruiksvoorwerpen en een groot aantal interieurstukken uit het Kasteel zijn hiervan het bewijs.

Publicatie
Bij de tentoonstelling verschijnt een publicatie waarin de complete oeuvrelijst van Cuypers' werk voor het eerst wordt gepresenteerd. Het boek wordt uitgegeven door NAi Uitgevers. Voor meer informatie kijk op www.naipublishers.nl.

De tentoonstelling in het NAi Rotterdam en Maastricht is te bezoeken van 22 september tot en met 6 januari 2008.
Bron: bron + beelden: Nederlands Architectuurinstituut

1	Gebouwen niet slopen, maar langzaam laten rijpen donderdag, 11 december
2	Architecten tonen voorstellen voor woningbouw in tussenruimtes Wallengebied donderdag, 11 december
3	Nieuwe gebouwen zorgen voor 1.100 woningen in Pompenburg Rotterdam donderdag, 11 december
4	Rijksmuseum krijgt vestiging in nieuw gebouw in Eindhoven donderdag, 11 december
5	Powerhouse Company en SO-IL delen ontwerp voor toren naast Whitney Museum dinsdag, 16 december

Gerelateerde nieuwsberichten

NAi verwerft archief Carel Weeber

26 mei 2009

‘Beeld negentiende-eeuwse architecten onjuist’

27 oktober 2009

Vaste tentoonstelling Cuypers opent deuren

19 maart 2009

Video: Pierre Cuypers in De IJzeren Eeuw

29 mei 2015

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Architecten verzorgen weer masterclasses in Haarlem

Vandaag, 15:26

In PHIL Haarlem treden achtereenvolgens Jeroen de Willigen (Zwarte Hond), Kees Kaan (KAAN architecten) en Ninke Happel (HCVA) op.

Groningen kiest plan Harthof voor herontwikkeling parkeergarage Haddingestraat

Vandaag, 13:33

Het samenwerkingsverband onder leiding van ontwikkelaar MWPO heeft de prijsvraag voor de herontwikkeling van de te slopen Haddingestraatgarage in Groningen gewonnen.

Voormalige jeugdgevangenis in Amsterdam getransformeerd en uitgebreid tot woongebouw

Vandaag, 12:20

In ontwikkelgebied Amstel III in Amsterdam-Zuidoost is afgelopen jaar woongebouw De Tafelberg opgeleverd. Naar ontwerp van NL Architects werd een voormalige jeugdgevangenis omgebouwd en uitgebreid met nieuwbouw.

Amsterdamse Prijzen naar woongebouw Cornelis en renovatie De Nederlandsche Bank

Vandaag, 11:07

Woongebouw Cornelis in Amsterdam Nieuw-West is onderscheiden met de Zuiderkerkprijs 2025. De Geurt Brinkgreve Bokaal ging naar de renovatie van heeft De Nederlandsche Bank.