Leergangcluster

Keuls gymnasium van IAA is onderdeel van nieuw onderwijslandschap

1 uur geleden

In het noorden van de historische binnenstad van Keulen is het gerenoveerde en uitgebreide schoolgebouw voor het Hansa Gymnasium, na een lange verbouwing, opgeleverd. Het ontwerp werd gemaakt door IAA.

De vernieuwing van deze school voor voortgezet onderwijs betrof niet alleen de bouwkundige modernisering, gedeeltelijke sloop en nieuwbouw van het monumentale gebouw uit 1899 zelf. Samen met de fysieke vernieuwing werd ook de implementatie van een geheel nieuw pedagogisch concept voor ruim 800 leerlingen ingezet. Het nieuwe Hansa Gymnasium in Keulen maakt deel uit van het ‘Bildungslandschaft Altstadt Nord (BAN)’. Dat is een innovatief cluster van een vijftal verschillende onderwijsinstellingen rondom het binnenstedelijke Klingelputzpark. Hier kunnen kinderen en jongeren van 0 tot 18 jaar één doorlopende leerlijn volgen.

Verbinding
Het BAN-project, mede geïnitieerd door de Montag Stiftung uit Bonn, wil een samenhangend en eigentijds leerlandschap vormen dat, door haar vorm en pedagogiek, de school met de stad én de samenleving verbindt. De school wordt daarbij niet zozeer als een instituut, maar als een ontmoetingsplek in de wijk gezien. Het Hansa Gymnasium is bovendien bestempeld als leidend voorbeeld voor een nieuwe generatie onderwijsgebouwen die nog gebouwd moeten gaan worden. Deze aankomende projecten moeten veel van de verouderde, naoorlogse scholen in Keulen en in andere Duitse steden de komende jaren gaan vervangen.

Het belangrijkste uitgangspunt voor de renovatie en uitbreiding van het monumentale schoolgebouw van IAA is het letterlijk openen van het gebouw naar de stad. Daartoe is het schoolplein is publiek toegankelijk geworden. Verder zijn de transparant vormgegeven nieuwbouwdelen als een tegenhanger te zien van het gesloten karakter van de oudbouw. Ook in de oudbouw zijn op veel plekken ingrepen gedaan die veel openheid moeten creëren.

Vloerschool
Het oude Hansa Gymnasium is een voorbeeld van een typische Duitse ‘Flurschule’. Een typologie die zich kenmerkt door gangen met volledig gesloten wanden en één stalen deur per lokaal van 30 leerlingen. Transparantie variatie tussen de verschillende pedagogische ruimten waren bepaald geen criteria bij het oorspronkelijke ontwerp, daterend uit het eind van de 19e eeuw.

In nauwe samenwerking met de monumentendienst van de stad Keulen is, op basis van het principe van reversibiliteit, gezocht naar manieren om twee werelden te verenigen. Namelijk het behouden van de historische structuur en karakteristieken van het neorenaissancegebouw te en tegelijkertijd maximale openheid te creëren. Hiervoor zijn grote openingen gemaakt in de dragende wandstructuur tussen gangen en lokalen. Deze ingrepen vroegen wel het nodige van de bestaande constructie.

Maar daarmee veranderde de traditionele ‘Flurschule’ wel in een clusterschool waarin lokalen zich sterker groeperen. De gewelfde, voormalige gangruimten fungeren als centrale leerzone. Zo werd geschikte ruimte gecreëerd voor het nieuwe pedagogische onderwijsconcept. Per cluster volgen de leerlingen grotendeels een individueel leerprogramma in een vijftal lesruimtes. Deze ruimtes kunnen, dankzij flexibele wanden en geïntegreerde kastruimte, worden aangepast aan verschillende lesvormen, van geconcentreerd werken tot samenwerken.

Zolder
Om het beoogde aantal onderwijsclusters in de oudbouw te kunnen realiseren is de aula verplaatst naar de zolderruimte. Oorspronkelijk was deze op de tweede verdieping gesitueerd. De imposante, tien meter hoge zolderruimte was, sinds de bouw in 1899, nog nooit gebruikt. Door het verduurzamen van de kapconstructie en het inbouwen van een geheel nieuwe betonvloer op de tweede verdieping is hier een grote, multifunctionele ruimte gerealiseerd voor schoolbijeenkomsten, voorstellingen en muziek- en bewegingsonderwijs.

Nieuwbouw
De bovenbouw is ondergebracht in de nieuwbouwvleugel. Hier domineren grote, open leerlandschappen die een visuele verbinding met de stad hebben. De grote vensters creëren zichtlijnen waardoor leerlingen verbonden kunnen zijn met de wereld om hen heen. Deze ruimtelijke overgang weerspiegelt, volgens de architecten en de school, tevens hun mentale en intellectuele ontwikkeling van beschutting naar openheid.

De nieuwbouw sluit qua materiaalgebruik en kleurstelling aan op het historische gebouw aan de Hansa Ring. Het nieuwe metselwerk is afgestemd op het zandsteen van de monumentale voorgevel. Zo grijpen de oudbouw en nieuwbouw in elkaar grijpen en vormen ze een samenhangend geheel. In de kopgevel van de nieuwbouw, bij de entree van het schoolplein, is verder een citaat van filosoof Hegel opgenomen. Dit kwam voort uit een prijsvraag onder de leerlingen. Het citaat 'Tegenspraak is de bron van alle beweging' vat de geest van het BAN-leerlandschap en het nieuwe Hansa Gymnasium treffend samen.

Trefwoorden

iaa onderwijslandschap renovatie keulen iaa architecten school duitsland

1	Vakwerk Architecten uitgeroepen tot Architect van het Jaar 2025 woensdag, 5 november
2	Fenix, kunstmuseum over migratie, is Publiek gebouw van het Jaar 2025 woensdag, 5 november
3	MO*town Track 8 bekroond als Woongebouw van het Jaar 2025 woensdag, 5 november
4	IKC De Brug gelauwerd als Schoolgebouw van het Jaar 2025 woensdag, 5 november
5	Winnaars NRP Gulden Feniks 2025 bekend woensdag, 5 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Intentieovereenkomst houten wooncomplex voor ouderen in Amsterdam

18 februari

Nieuwe huisvesting IAA Architecten in herbestemde Melkhal

15 augustus 2023

Tweede fase herinrichting IJsselkade Zutphen afgerond

1 februari 2023

Uitkijktoren als een stalen slang

9 maart 2022

Nieuw centrumgebouw voor woonzorgpark Noordwijk

29 juli 2021

Nieuwe partners in IAA Architecten

25 juni 2019

Toon alles

Andere nieuwsberichten

NEXT en Rademacher de Vries ontwerpen school voor media en vormgeving in Merwede

30 minuten geleden

NEXT architects heeft met Rademacher de Vries Architecten de ontwerpprijsvraag voor een nieuw schoolgebouw in de Utrechtse wijk Merwede gewonnen. In het pand wordt een VO-school voor media en vormgeving gehuisvest.

Yesomi Umolu benoemd tot algemeen en artistiek directeur Nieuwe Instituut

Gisteren, 16:29

Zij volgt per 1 maart 2026 Aric Chen op, die eerder dit jaar stopte in die rol. Umolu heeft ervaring bij onder meer Serpentine Galleries in Londen en de Chicago Architecture Biennial.

MVRDV ontwerpt bolvormig sportcomplex in Albanese hoofdstad Tirana

Gisteren, 15:52

MVRDV heeft een ontwerpwedstrijd gewonnen voor een groot sportcomplex met woningen en een hotel in Tirana.

VanWonen, Koschuch en OKRA presenteren masterplan Lange Wemen Hengelo

Gisteren, 14:40

Pal tegenover het stadhuis, op de locatie van het oude winkelcentrum en parkeergarage Thiemsbrug, komt een nieuwe woonwijk, winkels met daarboven appartementen, grondgebonden woningen en bovengronds parkeren.

Kabinet verdeelt miljarden voor infrastructuur bij nieuwe woonwijken

2 uur geleden

Het demissionaire kabinet heeft 2,5 miljard euro klaargezet voor wegen, fietspaden en tramlijnen van en naar nieuwe woonwijken.

Aartsen versoepelt regels geluidsoverlast voor bouwen langs spoor

Gisteren, 13:32

Dit kan volgens de staatssecretaris omdat treinen en rails een stuk stiller zijn geworden.

Paul de Ruiter voert ABN AMRO Duurzame 50 aan

Gisteren, 11:55

Het is voor het eerst dat de architect op één staat in de lijst van ‘duurzame koplopers’ in de Nederlandse bouw en vastgoed.

Limburgse politiek ondanks zorgen akkoord met energiemaatschappij

7 november, 1:39

De provincie Limburg krijgt een eigen energiemaatschappij.

Provincie Zuid-Holland steekt ‘geen cent extra’ in warmtenetwerk

7 november, 10:28

Het ministerie vroeg om een extra bijdrage voor een ondergronds leidingnetwerk waarmee tienduizenden woningen worden verwarmd met restwarmte uit de Rotterdamse haven.