Het winnend ontwerp van Sabrina Rugg

Het ontwerp van Sean Rhine eindigde als tweede bij de publieksstemming

Het ontwerp van Regard Naif eindigde als derde bij de publieksstemming

Sabrina Rugg wint alternatieve ontwerpwedstrijd voor Heineken Hoek

22 februari 2024, 16:37

De Amerikaanse studente Sabrina Rugg heeft een alternatieve ontwerpwedstrijd voor de Heineken Hoek in Amsterdam gewonnen. Zij won zowel de jury- als publieksprijs voor deze prijsvraag, die is georganiseerd door Architectuur Omslag. De ontwerpwedstrijd is bedoeld om het publiek te laten zien dat er ook andere mogelijkheden zijn dan het gebouw dat net uit de steigers is gekomen op de prominente hoek van het Leidseplein. “Dat materialisatie van dat gebouw is zo extreem anders dat het pijn doet aan je ogen”, zegt Ruben Hanssen, medeoprichter van Architectuur Omslag.

De nieuwbouw van de Heineken Hoek bevindt zich in de fase van oplevering. Het gebouw, dat plek zal bieden aan een viersterrenhotel en andere horecafuncties, is onder de naam The Diamond ontworpen door MVSA Architects. De glazen, diamantvormige buitengevel verwijst naar de wereldberoemde Koh-I-Noor-diamant, terwijl de binnengevel van wit plaatmateriaal reliëf toevoegt aan het gevelbeeld. Een bijzonder ontwerp, dat recht doet aan de prominente plek van het gebouw, zou je kunnen zeggen. Een hedendaagse toevoeging bovendien aan de mengelmoes van stijlen die de bebouwing rond het Leidseplein toch al kenmerkt.

Alternatieve ontwerpwedstrijd
Niet iedereen denkt er zo over. Volgens critici zou het gebouw ‘de historische charme en esthetische waarde van het Leidseplein ondermijnen’ en ‘niet overeenkomen met de historische ambiance van het plein’. Voor Architectuur Omslag, een Nederlandse vertakking van de wereldwijde beweging Architecture Uprising, waren de kritiek, de prominente plek en de aandacht in de media voor het project aanleiding om vorige maand een alternatieve ontwerpwedstrijd te organiseren. Ook wil de organisatie een gebrek aan democratische besluitvorming rond de realisatie van het gebouw aan de kaak stellen. MVSA verkreeg de opdracht via een besloten prijsvraag, die in 2011 was uitgeschreven door ontwikkelaar Caransa en bierbrouwer Heineken.

Hanssen is duidelijk over waar het wat hem betreft aan schort bij het gebouw. “Het zet zich extreem af tegen zijn omgeving, vooral in materialisatie”, zegt hij. “Het neemt wel de vorm aan van de omliggende gebouwen, met de driedeling van de gevel en de kap, maar in materialisatie is het zo extreem anders dat het pijn doet aan je ogen. De andere gebouwen aan het Leidseplein verschillen inderdaad ook van elkaar, maar ze harmoniseren nog wel enigszins. Dit gebouw doet dat totaal niet. Geen enkel ander gebouw in de omgeving heeft een gevel die is opgebouwd uit driehoekjes en met een glazen schil ervoor. Ik vraag me ook af hoelang het gebouw blijft staan, althans in deze vorm. De toegepaste materialen hebben een relatief korte levensduur en ik denk ook niet dat het pand mooi oud wordt. Als het vies wordt en de gevelpanelen gaan loslaten, zullen Amsterdam zich eraan gaan ergeren, dan wordt het een rotte kies.”

Ook stoort het Hanssen dat inwoners van de stad niet betrokken zijn bij de totstandkoming van het ontwerp. “Het Leidseplein is van de Amsterdammer en niet van de architect. Bovendien is het een heel belangrijke plek, Amsterdammers drinken er bij wijze van spreken hun eerste biertje. Dan is het toch logisch dat je ze een stem geeft in wat voor gebouw er uiteindelijk komt te staan? Ik denk dat veel mensen stilletjes hebben geaccepteerd dat het nu eenmaal zo gaat met gebouwen. Wij wilden met deze prijsvraag laten zien dat het wel degelijk anders kan en dat er niet per se een gebouw als wat er nu staat had hoeven te komen.”

Winnend ontwerp
De alternatieve ontwerpwedstrijd heeft 32 inzendingen opgeleverd. Net als meerdere inzendingen is het winnend ontwerp van Rugg voor iemand met een progressieve architectuuropvatting even schrikken. De architectuurstudente aan het Benedictine College in Colorado grijpt terug op het Amsterdam van de negentiende eeuw en schuift alle esthetische ontwikkelingen in de architectuur van de afgelopen 125 jaar terzijde. Alsof er geen modernisme heeft bestaan en de suggestie gewekt moet worden dat het gebouw ouder is dan meerdere andere panden aan het Leidseplein. Wel heeft het gebouw een aantrekkelijke open plint en misstaat het ogenschijnlijk niet in zijn omgeving. De vakjury is lovend over het ontwerp, vanwege Ruggs ‘begrip van typische architectuur in Amsterdam, goed geproportioneerde volumes en hiërarchie tussen de vloerniveaus, evenals de uitstekende aandacht en nauwkeurigheid voor de details’.

“De elegantie van dit voorstel wordt versterkt door de fijne details en compositie, met name in relatie tot de omliggende gebouwen. De hoogte van het gebouw is in goede verhouding tot die van de omliggende gebouwen, en er is een elegante inspanning gedaan om zich aan te passen aan het gebouw rechts van de Heineken Hoek door de hoogte gedeeltelijk te verminderen en de overgang tussen gebouwen te verzachten. Dit helpt ook om de gevel te breken en het gevoel van een diverse straat te versterken”, zo stelt de vakjury. Met 16,6 procent van de ruim tweeduizend stemmen was ook het publiek het meest enthousiast over het ontwerp van Rugg, die op het Benedictine College wordt onderwezen volgens traditionalistische architectuurprincipes.

Terugbrengen van schoonheid in de architectuur
Hanssen is ook zeer te spreken over het winnend ontwerp, maar wijst er tegelijk op dat niet alle inzendingen een traditionalistisch karakter hebben. Hij zegt ook geen tegenstander te zijn van hedendaagse architectuur en dat Architectuur Omslag vooral pleit ‘voor het terugbrengen van schoonheid in de architectuur’. Wel vindt de organisatie dat de klassieke manier van ontwerpen verloren is gegaan. Hedendaagse gebouwen zouden niet meer voortborduren op de traditie en identiteit van een plek, maar als op zichzelf staande kunstwerken worden ontworpen. In plaats van herkenbare en ‘warme’ materialen als baksteen kiezen architecten voor abstracte en door veel mensen als onprettig ervaren materialen als staal en beton. Decoratie en ornamentiek zijn sinds Adolf Loos helemaal taboe. Oké, het is wat overdreven gesteld en in de praktijk zie je wel degelijk oog voor traditie en het bestaande, maar Architectuur Omslag is voortgekomen uit een sentiment dat architecten niet ontwerpen wat het publiek mooi en waardevol vindt. Dat gevoel leeft niet alleen bij figuren als Thierry Baudet of de Britse koning Charles, stelt Hanssen, maar ook bij mensen zonder extremistisch gedachtegoed of buitengewone privileges. “We zijn een apolitieke beweging, al zeggen we wel: architectuur is inherent politiek omdat het gaat over de samenleving."

Trefwoorden

sabrina rugg leidseplein architectuur omslag amsterdam heineken hoek ruben hanssen

1	Vijf nominaties voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025 maandag, 1 september
2	Nominaties Woongebouw van het Jaar 2025 bekend woensdag, 3 september
3	Woontoren De Vrijheid door Atelier Kempe Thill in Bajeskwartier opgeleverd maandag, 1 september
4	's-Hertogenbosch selecteert acht ontwerpteams voor volgende ronde Citadelpoort woensdag, 3 september
5	Tweede prijs voor ontwerp Caruso St John, Ard de Vries & Donna van Milligen Bielke en SteenhuisMeurs bij tender Tilburgse spoorzone woensdag, 3 september

Gerelateerde nieuwsberichten

Raad van State: hotel Heineken Hoek mag er komen

6 maart 2019

Glazen hotel met café op plek Heineken Hoek

5 juli 2016

Vittorio Lampugnani en Stephen Taylor verzorgen keynotes op Amsterdamse conferentie rond traditionele stedenbouw

28 augustus

Andere nieuwsberichten

Limburgse bessenplantage uitgebreid met (on)opvallende groepsaccommodatie

4 uur geleden

Op de bessenplantage Blankwater in Swalmen is naar ontwerp van Jasper Smits Architecten in samenwerking met Raumkultur een groepsaccommodatie opgeleverd.

Van Bergen Kolpa architecten levert innovatiecentrum voor metropolitane tuinbouw in Hengshui op

Vandaag, 13:00

In de Chinese stad Hengshui is een innovatiecentrum voor metropolitane voedselproductie naar ontwerp van het Nederlandse bureau gebouwd. De zogeheten Vertical Farm is gebouwd op het Hengshui International Horticultural Park.

NEXT architects ontwerpt onderwijs- en sportcomplex in nieuwe wijk Voorhout

Vandaag, 10:40

Het gebouw gaat onderdak bieden aan twee basisscholen, een kinderdagverblijf, een sportzaal en de maatschappelijke voorzieningen voor de nieuwe wijk. Het complex wordt gerealiseerd van hout en andere biobased materialen, meldt NEXT.

D66 wil stad bouwen in nieuwe polder tussen Amsterdam en Almere

Gisteren, 14:36

IJstad, zoals D66 de nieuwe stad voorlopig heeft genoemd, moet ruimte bieden aan 60.000 woningen.

Kenniscentrum: veel studenten zoeken niet meer naar kamer

Vandaag, 12:08

Steeds minder studenten gaan op kamers, constateert Kences.

Ronald Schleurtholts gestart als hoogleraar Heritage & Design aan TU Delft

Vandaag, 11:22

Met het oog op de klimaatdoelen bepleit de partner bij cepezed een herwaardering van alle bestaande gebouwen, ook de niet-monumenten.

Energiekosten huishoudens Randstad lager dan in rest van het land

Gisteren, 12:27

In Groningen betaalt een gezin gemiddeld 105 euro meer per maand aan energie dan een vergelijkbaar huishouden in Utrecht.

ING en Rabobank stoppen 200 miljoen euro in Nationaal Warmtefonds

2 september, 11:58

Het fonds verwacht dat de bijdrage 12.500 huishoudens helpt bij het energiezuiniger maken van hun woning. Met een lening kunnen ze bijvoorbeeld een warmtepomp aanschaffen of hun vloeren isoleren.