Tentoonstelling rond vriendschap en werk van Jan Schoonhoven en Lothar Wolleh
11 juli 2023, 11:34
Museum Prinsenhof Delft wijdt een tentoonstelling aan het werk van en de vriendschap tussen de Delftse beeldend kunstenaar Jan Schoonhoven en de Düsseldorfse fotograaf Lothar Wolleh. Tegen de achtergrond van hun gedeelde fascinatie voor het werken met ritme en licht biedt de tentoonstelling onder meer een ander perspectief op leven en werk van Schoonhoven.
Jan Schoonhoven en Lothar Wolleh onderhielden vanaf 1968 een aantal jaren intensief contact; ze vonden elkaar als ‘artistieke geestverwanten’. In zijn woonplaats Delft toonde Schoonhoven de fotograaf wat hem fascineerde in de stad en door hem werd vertaald naar abstracte, autonome tekeningen en reliëfs.
Hoewel hij met zijn werk niet aan de werkelijkheid buiten de kunst refereerde, vond Schoonhoven daarin wel degelijk inspiratie: de alledaagse ritmes en geometrische patronen in gevels, metselwerk, klinkerstraten en daklandschappen, of een rieten matje dat hij thuis aan de muur had hangen. Aad in ’t Veld, een assistent van Schoonhoven, vertelde eens hoe de kunstenaar tijdens wandelingen door Delft wees op daken, trapgevels en verdraaiingen in torens en daarbij met zijn vingers kaders maakte om te laten zien wat een bruikbaar motief kon zijn.
Er bestaat een mooie foto van Wolleh, waarbij Schoonhoven op de bestrating van het Prinsenhof zit, omgeven door verschillende ritmische patronen in klinkers. Ook fotografeerde Wolleh de kunstenaar aan het werk, maar daarnaast heeft de fotograaf veel persoonlijke momenten in huize Schoonhoven vastgelegd. Jan en zijn vrouw stelden hun huis zeer regelmatig open voor avonden vol discussie, kunst en muziek, waardoor het een bruisend centrum van de nieuwste kunst werd.
Hoogtepunten
De duotentoonstelling ‘Lothar Wolleh ziet Jan Schoonhoven. Meesters in ritme en licht’ brengt de reliëfs en tekeningen van Schoonhoven samen met de fotografie van Wolleh. De foto’s bieden volgens Museum Prinsenhof een nieuwe kijk op de ontwikkeling van Schoonhovens oeuvre. Dankzij het fotomateriaal zijn bijvoorbeeld tot nu toe onbekende reliëfs geïdentificeerd en teruggevonden. Een aantal van deze foto’s met eerder onbekende reliëfs zijn ook te zien in de tentoonstelling.
De tentoonstelling biedt nog een aantal hoogtepunten. Zo is één van Schoonhovens grootste rasterreliëfs, R71-18, na meer dan vijftig jaar weer in Nederland te zien. Een ander hoogtepunt is de kratteninstallatie, die Schoonhoven in 1965 ontwierp, maar nooit is uitgevoerd omdat de expositie werd afgeblazen. Met een autorisatie van Stichting Jan Schoonhoven is de installatie – een ritmisch, ruimtelijk ontwerp van gestapelde kratten – op basis van originele schetsen gereconstrueerd.
Wolleh en Schoonhoven
Fotograaf Lothar Wolleh (1930-1979) maakte naam met zijn karaktervolle vierkante zwart-wit foto’s van belangrijke internationale avant-gardekunstenaars van de jaren zestig, zoals René Magritte, Niki de Saint Phalle, Lucio Fontana, Bram Bogart en Joseph Beuys. Met velen van hen werkte hij intensief samen, waaruit grote fotoseries, kunstenaarsboeken en gezamenlijke werken voortkwamen.
Wolleh verdiepte zich steevast in het werk van de kunstenaars en streefde ernaar de essentie van hún werk te verbeelden. Kenmerkend voor zijn met de Hasselblad gemaakte foto’s zijn de vernieuwende, zeer herkenbare composities, fotografische experimenten en het gebruik van sterke contrasten. Zijn beheersing van schaduw en contrast voegen diepte en textuur toe aan zijn foto’s, legt het museum uit.
Jan Schoonhoven (1914-1994) heeft met zijn volstrekt eigen beeldtaal generaties kunstenaars beïnvloed. Als lid van de Nul-groep (gelieerd aan de internationale ZERO-beweging) behoorde hij in de jaren zestig tot de Europese avant-garde en wordt hij al bij leven internationaal geroemd en geprezen. Bij zijn monochroom-witte (seriële) reliëfs van papier en karton zag hij licht als een minstens zo’n belangrijk ‘materiaal’. Zijn abstracte tekeningen zijn eveneens vaak gebaseerd op ritmische patronen die hij om zich heen herkende.
Publicatie
In nauwe samenwerking met de Lothar Wolleh Estate is een bijzondere publicatie bij de tentoonstelling gemaakt. Onderdeel hiervan is een niet eerder gepubliceerd kunstenaarsboek dat Schoonhoven en Wolleh in 1971 samen maakten. Daarnaast bevat de publicatie een essay ter begeleiding van de tentoonstelling, van de hand van gastconservator en Schoonhoven-kenner Antoon Melissen.
De tentoonstelling ‘Lothar Wolleh ziet Jan Schoonhoven. Meesters in ritme en licht’ in Museum Prinsenhof Delft is geopend op 6 juli 2023 en loopt tot en met 7 januari 2024.