Boek vertelt verhaal van Paleis voor Volksvlijt

30 september 2019, 15:17

Het gebouw van ijzer en glas roestte al bij de oplevering. Bovendien was het een tochtgat waarvan de exploitatie niet rond te krijgen viel. Toch behoort het Paleis voor Volksvlijt in Amsterdam tot de meest geliefde verdwenen gebouwen uit de Nederlandse historie. In het boek IJzeren ambitie vertelt bouwhistoricus Gabri van Tussenbroek het verhaal van het bijzondere gebouw.

Het Paleis voor Volksvlijt aan de Frederiksplein, geopend in 1864 en afgebrand in 1929, was ooit bedoeld als tentoonstellingsgebouw voor de Nederlandse industrie. Deze sloeg de handen ineen om te laten zien hoe de toekomst eruit zou kunnen zien; van ijzer en glas. En dat in een gebouw dat van precies deze materialen was gemaakt.

Het markante gebouw was een van de vele navolgers van het Crystal Palace in Londen, waar in 1851 de eerste Wereldtentoonstelling werd gehouden. Geïnspireerd door dit bouwwerk (en het feit dat Nederland niet zo’n beste bijdrage had geleverd aan deze World Expo) spande de Vereeniging voor Volksvlijt van Samuel Sarphati zich in om ook zo’n paleis in Amsterdam gebouwd te krijgen.

De bouw van het door Cornelis Outshoorn ontworpen Paleis voor Volksvlijt ging gepaard met een hoop tegenslagen en het complex was geen zuiver Nederlands staaltje vakwerk (zo maakten Engelse ingenieurs de technische tekeningen en werd het ijzer voor de hoofdconstructie geproduceerd door eveneens Engels bedrijven), maar toch kon in augustus 1864 met trots de opening worden verricht.

In het gebouw zijn 65 jaar lang tentoonstellingen, voorstellingen en evenementen gehouden, al wist men het hoofd in financieel niet of nauwelijks boven het hoofd te houden. Later is uit commerciële overwegingen een overdekte winkelgalerij (naar ontwerp van A.L. van Gendt) tegen het complex aan gebouwd; alleen dit deel overleefde de verwoestende brand in april 1929.

De Nederlandsche Bank
Dat het Paleis voor Volksvlijt door de jaren heen een welhaast mythische status heeft verworven bij met name Amsterdammers, komt volgens Van Tussenbroek ook doordat het gebouw dat in 1960 op dezelfde plek kwam te staan, nooit erg geliefd is geweest: het door Marinus Duintjer ontworpen hoofdkantoor van De Nederlandsche Bank. Nog deze eeuw pleitte een groep onder aanvoering van kunstenaar Wim T. Schippers voor herbouw van het paleis, maar daar wilde DNB niet aan. In plaats daarvan besloot de Nederlandse centrale bank tot een renovatie van zijn pand.

Hoewel ijzer al rond 1840 opkwam als constructief materiaal voor Nederlandse gebouwen, was het Paleis voor de Volksvlijt destijds een bijzonderheid. In IJzeren ambitie vertelt Van Tussenbroek over de moeizame geboorte van de industriële bouw in Nederland, maar natuurlijk vooral over het paleis zelf – zowel de aanloop als de periode tijdens en na het bestaan komt aan bod.

Ijzeren ambitie is uitgegeven door Uitgeverij Prometheus.
https://youtu.be/wG43t6IHPaY

Trefwoorden

crystal palace marinus duintjer cornelis outshoorn de nederlandsche bank glas ijzer amsterdam paleis voor volksvlijt boek samuel sarphati

1	Heijmans en De Bazaar tekenen overeenkomst voor eerste fase gebiedsontwikkeling vrijdag, 24 januari
2	Fibonacci Amsterdam: woongebouw op 'nonchalant aangesneden taartpunt' dinsdag, 28 januari
3	Gemeenteraad Dijk en Waard stemt in met verdichting De Frans volgens flexibele stedenbouwkundige aanpak woensdag, 29 januari
4	DP6 en Vakwerk ontwerpen nieuw faculteitsgebouw Diergeneeskunde Universiteit Utrecht woensdag, 29 januari
5	Calatrava-station in Belgische Bergen beleeft officiële opening maandag, 27 januari

Gerelateerde nieuwsberichten

De Nederlandsche Bank: terug naar ontwerp Marius Duintjer en verder

4 januari

Boek Van Nellefabriek belicht iconisch complex vanuit vele hoeken

5 februari 2020

Zes kandidaten voor herbouw Crystal Palace

25 februari 2014

DNB kiest Mecanoo voor renovatie hoofdkantoor

13 november 2018

Nieuw verzetsmonument Amsterdam

27 augustus 2010

Voorlopig ontwerp renovatie De Nederlandsche Bank gepresenteerd

28 november 2019

Waagstukken, een boek over architecten en (fatale) ambities

29 januari 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Oud kantongerecht Amsterdam wordt verbouwd tot Hartwig Museum

Vandaag, 15:12

In 2028 opent in het door architect Ben Loerakker ontworpen pand aan de Parnassusweg het Hartwig Museum. Het ontwerp wordt verzorgd door Jan Loerakker, OMA, JAM en Formafantasma.

Bouw hotelcomplex Green Square Business Campus Aalsmeer van start

Vandaag, 11:31

Naar verwachting wordt dit voorjaar gestart met de bouw van een hotelcomplex op de in ontwikkeling zijnde Green Square Business Campus in Aalsmeer.

Werkplaats met kantoor op het dak

Vandaag, 10:25

Architectenbureau HofmanDujardin ontwierp voor het ontwikkel- en bouwbedrijf Van der Steeg uit Genemuiden een abstract volume als werkplaats, waarop het kantoor met royale buitenruimten is geplaatst.

Architectenweb symposium: Post-Growth City

Vandaag, 09:00

Kunnen we tot werkelijk duurzame, eerlijke en sociale stedelijke omgevingen komen door aternatieven te bedenken voor het huidige paradigma van economische groei? Dat is de vraag die centraal staat op dit symposium.

Beyond Space neemt Boring Collection onder zijn hoede

Vandaag, 14:22

De Boring Collection, met archetypisch kantoormeubilair in een ‘saaie’ grijze kleur, keert terug bij de bedenkers. Remi Versteeg and Stijn de Weerd zetten de collectie, die op de markt werd gebracht door Lensvelt, voort en breiden het aanbod uit.

Nederlandse bevolking groeide door, maar minder hard

Vandaag, 12:19

De bevolking van Nederland is vorig jaar met 103.000 mensen gegroeid naar 18,05 miljoen.

Gortemaker Algra Feenstra breidt directie uit met Ellen Gedopt

Gisteren, 11:50

De nieuwe architect-directeur vergezelt Roelof Gortemaker, Maurits Algra en Femke Feenstra in de leiding van het bureau.

Schiphol krijgt grote lening van EIB voor investeringsplannen

Gisteren, 09:36

“De grootste investeringsopgave in de geschiedenis van de luchthaven vraagt om robuuste financiën en gezonde kasstromen", stelt financieel topman Robert Carsouw.

Overname Hurks Groep door Ballast Nedam voltooid

28 januari, 4:52

Na de benodigde goedkeuring door de Autoriteit Consument & Markt is op maandag 27 januari 2025 de overname van Hurks Groep door Ballast Nedam afgerond.

BNA opent juridisch loket voor haar leden

28 januari, 12:28

Via dit loket kunnen BNA-leden op laagdrempelige wijze toegang krijgen tot een gespecialiseerde juridisch professional, voor zaken als arbeidsrecht, auteursrecht en aansprakelijkheidsrecht.

Ga naar het nieuws-archief