Classicistisch geïnspireerd ontwerp voor Pure Rubens

26 september 2018, 12:22

In de Bodonzaal van Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam is een tentoonstelling ingericht met de olieverfschetsen van Rubens. Om de aandacht naar die relatief kleine werken te trekken heeft architect Ard de Vries een ingetogen ruimtelijk ontwerp gemaakt, dat tevens refereert aan Rubens’ architectonische interesse.

De Vlaming Peter Paul Rubens maakte als een van de eersten op systematische wijze olieverfschetsen op paneel als opmaat naar het uiteindelijke werk. Gebruikelijker in deze contreien was het om voorstudies te maken met potlood of krijt.

De relatief kleine olieverfschetsen blijken bijzonder genietbaar op zichzelf en laten zien dat de meester vaak al snel een duidelijk idee over een compositie had. Daarnaast tonen de vaak kleurige schetsen, vrij en vlot geschilderd, Rubens’ virtuositeit.

Hiërarchie
Het Prado in Madrid en Boijmans van Beuningen in Rotterdam bezitten beide een groot aantal van de olieverfschetsen; de musea maakten gezamenlijk een tentoonstelling met onder meer 65 van die werken, naast een aantal grote werken die op de schetsen volgden. Door het verschil in formaat zou bij een directe confrontatie tussen de twee de aandacht snel naar de grote werken worden getrokken.

In zijn tentoonstellingsontwerp heeft Ard de Vries de hiërarchie willen omdraaien, zodat de schetsen op de voorgrond staan. De architect heeft daartoe perspectief en oriëntatie ingezet, met behulp van drie ruimtelijke objecten die de Bodonzaal opdelen.

Classicistische taal
Het ruimtelijk ontwerp verwijst daarbij naar de ideeën die Rubens over architectuur had. In 1600 vertrok de schilder naar Italië en bezocht in 1604 Genua. “Hij was zo getroffen door de schoonheid van de paleizen daar, dat hij in 1622 een uit twee delen bestaand boek schreef, genaamd ‘Palazzi di Genova’”, vertelt De Vries. Het boek is overigens Rubens’ enige architectonische verhandeling.

De classicistische taal van deze plattegronden heeft voor De Vries als uitgangspunt gediend bij de inrichting van de tentoonstelling, legt hij uit. De belangrijkste referentie echter, was de Cappella Rucellai uit 1467 van Leon Battista Alberti. Een object in deze ruimte is volledig in verhouding met de wanden, de vloer en het plafond. “Een sublieme, klassieke samenhang die nog altijd uiterst modern is.”

Geometrische vormen
Met behulp van curator Friso Lammertse heeft De Vries het verhaal over Rubens getracht op te bouwen. Vanaf de entree loopt een afgesloten gang, die afstand creëert en alleen zicht geeft op ‘De ontmaskering van Achilles’. De gang eindigt in de prelude, een vierkante ruimte met een rond bovenlicht. Rechts is hier de uitwerking van de olieverfschets te zien, links voeren drie entrees naar het hart van de tentoonstelling.

Deze bestaat uit een ronde ruimte met een rechthoekige ruimte daar omheen. Centraal in de cirkel staat een replica van een beeld van twee worstelaars en tegen de gebogen wand hangen werken uit onder andere Rubens’ Italiaanse periode. Van de rechthoekige ruimte zijn de wanden opgedikt om een nieuwe klassieke schaal aan te brengen. In die wanden zijn nisjes gemaakt om werken beter uit te lichten.

Een volgend ruimtelijk object is een vierkant volume met een cirkel erin. Aan de kant hangt een groot wandtapijt – ook daarvoor maakte Rubens schetsen – en aan de andere zijde biedt een cirkelvormige vitrine plek aan negen kleine olieverfschetsen.

Schaal aan ruimte
Het ruimtelijk ontwerp speelt, naast de klassieke geschiedenis die voor Rubens van belang was, ook in op de moderne geschiedenis, legt De Vries uit. De zaal is in 1971 ontworpen door Alexander Bodon als een uitbreiding van het museum.

“In de prachtige zaal kun je het universum tentoonstellen”, zegt De Vries. “De ruimte kent geen schaal. We willen dat laten zien door er een andere structuur in te bouwen die losstaat van de door Bodon bedachte zaal.”

De tentoonstelling Pure Rubens in Boijmans van Beuningen is te bezoeken tot en met 13 januari 2019.

Trefwoorden

classicistisch bodonzaal ard de vries architecten ard de vries alexander bodon rotterdam boijmans van beuningen tentoonstellingsontwerp

1	Na renovatie en verduurzaming heeft Aquarium van Artis zijn helderheid terug donderdag, 25 september
2	Architectenweb symposium: klein maar fijn wonen? donderdag, 25 september
3	Kabinet wil wijken erbij op 127 plekken in Nederland maandag, 29 september
4	KAAN Architecten wint aanbesteding voor gebouw Europees parlement maandag, 29 september
5	Startsein gegeven voor bouw De Scharnier op Katendrecht maandag, 29 september

Gerelateerde nieuwsberichten

Tentoonstellingsontwerp van Donna van Milligen Bielke en Ard de Vries voor Rijksmuseum

18 juli 2024

Bezoektip: Museum Boijmans Van Beuningen in het Rijksmuseum

18 december 2023

Tentoonstelling Unravel in Stedelijk naar ontwerp van Donna van Milligen Bielke & Ard de Vries

3 december 2024

Video: bij ON AIR presenteert Francine Houben ontwerp Boijmans van Beuningen

26 juni 2020

Het Hasseltse Begijnhof: een omsloten tuin als publieke ruimte

11 september 2018

Jonge architecten ontwerpen Kunstwerf Groningen

24 juli 2017

Jonge architecten ontwerpen cultuurgebouw Berlijnplein

4 april 2017

Ard de Vries wint 'jonge' Bonnema Prijs 2016

12 december 2016

Gerenoveerd Boijmans wil zich meten met de wereldtop

1 november 2018

Video: renovatie en verbouwing Museum Boijmans

2 november 2018

Drie bureaus tekenen voor entreegebouw Waterloopbos

14 juni 2019

Bouw Kunstwerf Groningen van start gegaan

14 oktober 2019

Toon alles

Andere nieuwsberichten

EGM architecten voltooit duurzame renovatie rijksmonument Moreelsepark

1 uur geleden

De hoogwaardige renovatie van Utrechts kantoorpand brengt monumentale architectuur en Paris Proof-ambitie samen

Nudus en Proof of the Sum geselecteerd voor groot laboratoriumgebouw Groningen

3 uur geleden

Een team met onder meer Nudus en Proof of the Sum is geselecteerd voor het ontwerp van het nieuwe Centraal Laboratorium voor Diagnostiek en Research (CLDR) op de Healthy Ageing Campus in Groningen.

Nieuwe editie van DigiBouw vindt plaats op 19 en 20 november in Utrecht

4 uur geleden

AI, robotisering, parametrisch ontwerpen en bouwen, verandermanagement, veiligheid, open standaarden, BIM, slimme bouwlogistiek, CO2-reductie op de bouwplaats… dat zijn de thema’s die aan bod komen bij DigiBouw.

Nominaties Interieur van het Jaar 2025 bekend

Vandaag, 09:00

Als onderdeel van de Architectenweb Awards 2025 wordt begin november de prijs voor Interieur van het Jaar 2025 uitgereikt. Uit de achttien inzendingen voor deze prijs heeft de jury drie projecten genomineerd.

Landschapstriënnale 2026 strijkt neer in Arnhem

2 uur geleden

Het thema van de komende editie van de manifestatie is ‘Op Waterbasis’.

Veelzijdig ontwerper Mathieu Bruls verzorgt 21e Peutz-lezing

Gisteren, 15:05

Bruls (1960) is een veelzijdig ontwerper, die naast gebouwen en stedenbouwkundige plannen onder meer interieurs, meubels en tentoonstellingen ontwerpt.