Classicistisch geïnspireerd ontwerp voor Pure Rubens

26 september 2018, 12:22

In de Bodonzaal van Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam is een tentoonstelling ingericht met de olieverfschetsen van Rubens. Om de aandacht naar die relatief kleine werken te trekken heeft architect Ard de Vries een ingetogen ruimtelijk ontwerp gemaakt, dat tevens refereert aan Rubens’ architectonische interesse.

De Vlaming Peter Paul Rubens maakte als een van de eersten op systematische wijze olieverfschetsen op paneel als opmaat naar het uiteindelijke werk. Gebruikelijker in deze contreien was het om voorstudies te maken met potlood of krijt.

De relatief kleine olieverfschetsen blijken bijzonder genietbaar op zichzelf en laten zien dat de meester vaak al snel een duidelijk idee over een compositie had. Daarnaast tonen de vaak kleurige schetsen, vrij en vlot geschilderd, Rubens’ virtuositeit.

Hiërarchie
Het Prado in Madrid en Boijmans van Beuningen in Rotterdam bezitten beide een groot aantal van de olieverfschetsen; de musea maakten gezamenlijk een tentoonstelling met onder meer 65 van die werken, naast een aantal grote werken die op de schetsen volgden. Door het verschil in formaat zou bij een directe confrontatie tussen de twee de aandacht snel naar de grote werken worden getrokken.

In zijn tentoonstellingsontwerp heeft Ard de Vries de hiërarchie willen omdraaien, zodat de schetsen op de voorgrond staan. De architect heeft daartoe perspectief en oriëntatie ingezet, met behulp van drie ruimtelijke objecten die de Bodonzaal opdelen.

Classicistische taal
Het ruimtelijk ontwerp verwijst daarbij naar de ideeën die Rubens over architectuur had. In 1600 vertrok de schilder naar Italië en bezocht in 1604 Genua. “Hij was zo getroffen door de schoonheid van de paleizen daar, dat hij in 1622 een uit twee delen bestaand boek schreef, genaamd ‘Palazzi di Genova’”, vertelt De Vries. Het boek is overigens Rubens’ enige architectonische verhandeling.

De classicistische taal van deze plattegronden heeft voor De Vries als uitgangspunt gediend bij de inrichting van de tentoonstelling, legt hij uit. De belangrijkste referentie echter, was de Cappella Rucellai uit 1467 van Leon Battista Alberti. Een object in deze ruimte is volledig in verhouding met de wanden, de vloer en het plafond. “Een sublieme, klassieke samenhang die nog altijd uiterst modern is.”

Geometrische vormen
Met behulp van curator Friso Lammertse heeft De Vries het verhaal over Rubens getracht op te bouwen. Vanaf de entree loopt een afgesloten gang, die afstand creëert en alleen zicht geeft op ‘De ontmaskering van Achilles’. De gang eindigt in de prelude, een vierkante ruimte met een rond bovenlicht. Rechts is hier de uitwerking van de olieverfschets te zien, links voeren drie entrees naar het hart van de tentoonstelling.

Deze bestaat uit een ronde ruimte met een rechthoekige ruimte daar omheen. Centraal in de cirkel staat een replica van een beeld van twee worstelaars en tegen de gebogen wand hangen werken uit onder andere Rubens’ Italiaanse periode. Van de rechthoekige ruimte zijn de wanden opgedikt om een nieuwe klassieke schaal aan te brengen. In die wanden zijn nisjes gemaakt om werken beter uit te lichten.

Een volgend ruimtelijk object is een vierkant volume met een cirkel erin. Aan de kant hangt een groot wandtapijt – ook daarvoor maakte Rubens schetsen – en aan de andere zijde biedt een cirkelvormige vitrine plek aan negen kleine olieverfschetsen.

Schaal aan ruimte
Het ruimtelijk ontwerp speelt, naast de klassieke geschiedenis die voor Rubens van belang was, ook in op de moderne geschiedenis, legt De Vries uit. De zaal is in 1971 ontworpen door Alexander Bodon als een uitbreiding van het museum.

“In de prachtige zaal kun je het universum tentoonstellen”, zegt De Vries. “De ruimte kent geen schaal. We willen dat laten zien door er een andere structuur in te bouwen die losstaat van de door Bodon bedachte zaal.”

De tentoonstelling Pure Rubens in Boijmans van Beuningen is te bezoeken tot en met 13 januari 2019.

Trefwoorden

classicistisch bodonzaal ard de vries architecten ard de vries alexander bodon rotterdam boijmans van beuningen tentoonstellingsontwerp

1	Den Bosch 'pauzeert' aanbesteding voor ontwerp gebiedsontwikkeling Citadelpoort maandag, 17 november
2	Expositie in Kunsthal belicht eerdere toeristische periode Rotterdam dinsdag, 18 november
3	Het streven naar nieuw is ouderwets donderdag, 20 november
4	Zelfsluitende Vlotterkering in Steyl vormt tevens 'balkon aan de Maas' dinsdag, 18 november
5	Kleurrijk atrium vormt hart van nieuw internationaal hoofdkantoor NXP maandag, 17 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Tentoonstellingsontwerp van Donna van Milligen Bielke en Ard de Vries voor Rijksmuseum

18 juli 2024

Bezoektip: Museum Boijmans Van Beuningen in het Rijksmuseum

18 december 2023

Tentoonstelling Unravel in Stedelijk naar ontwerp van Donna van Milligen Bielke & Ard de Vries

3 december 2024

Video: bij ON AIR presenteert Francine Houben ontwerp Boijmans van Beuningen

26 juni 2020

Het Hasseltse Begijnhof: een omsloten tuin als publieke ruimte

11 september 2018

Jonge architecten ontwerpen Kunstwerf Groningen

24 juli 2017

Jonge architecten ontwerpen cultuurgebouw Berlijnplein

4 april 2017

Ard de Vries wint 'jonge' Bonnema Prijs 2016

12 december 2016

Gerenoveerd Boijmans wil zich meten met de wereldtop

1 november 2018

Video: renovatie en verbouwing Museum Boijmans

2 november 2018

Drie bureaus tekenen voor entreegebouw Waterloopbos

14 juni 2019

Bouw Kunstwerf Groningen van start gegaan

14 oktober 2019

Toon alles

Andere nieuwsberichten

RoosRos ontwerpt circulaire gym/beweegbox in Tilburg – eerste toepassing sorghumvezelisolatie

34 minuten geleden

In het project is lokaal geproduceerd sorghum, een graansoort, gebruikt als isolatiemateriaal. Het is voor het eerst dat de vezels van de plant zo toegepast worden.

Studioninedots deelt nieuwe beelden van project Spark op Smakkelaarsveld in Utrecht

1 uur geleden

Terwijl het project in de bouw is, de contouren ervaren zichtbaar worden, deelt Studioninedots nieuwe beelden van de invulling van het Smakkelaarsveld, direct naast Utrecht Centraal en Hoog Catharijne.

MVRDV ontwerpt groene woontoren met gemeenschappelijke balkons en dakterras in Taiwan

2 uur geleden

Als onderdeel van de gemeenschappelijke voorzieningen voor de bewoners van de woontoren zijn vijf gedeelde balkons en een gedeeld dakterras voorzien.

Silhouet van middelbare school in Lemmer verwijst naar boerenschuren in omgeving

3 uur geleden

Het schoolgebouw, zijn interieur en het landschap eromheen zijn ontworpen door BDP.

Gemeente Den Haag komt met meldpunt voor onveilige plekken

23 minuten geleden

De gemeente Den Haag heeft een meldpunt gecreëerd waar mensen melding kunnen maken van onveilige plekken. Experts bekijken de locaties vervolgens om vast te stellen welke maatregelen er nodig zijn om het gevoel van veiligheid te verbeteren.

Vervoersregio's Rotterdam, Den Haag en Amsterdam willen miljard extra voor OV

21 november, 11:29

Volgens burgemeester Jan van Zanen van Den Haag is 500 miljoen euro extra nodig "om niet achteruit te gaan door indexering en bezuinigingen". En nog eens 500 miljoen euro is nodig "om het OV mee te laten groeien met het aantal inwoners.

Mogelijke proef zelfrijdende pendelbussen tussen station Hoofddorp en Schiphol Trade Park

20 november, 2:15

De provincie Noord-Holland onderzoekt of het zelfrijdende pendelbussen zonder chauffeur kan laten rijden in de buurt van Schiphol. Als dit qua veiligheid en techniek haalbaar is, wil de provincie in 2027 een proef starten.

Fietsflat bij Amsterdam Centraal wordt na 25 jaar gesloopt

20 november, 1:45

Voor de door VMX Architects ontworpen fietsenstalling is geen nieuwe plek gevonden. Daarom wordt de 'fietsflat' nu gesloopt.

Maastricht grootste stijger op lijst van beste steden om te wonen

20 november, 1:15

Op de ranglijst van de Atlas voor Gemeenten steeg Maastricht de afgelopen tien jaar van de 40e naar de 34e plek. Amsterdam staat stevig op de 1e plek van de lijst.

Minder infraprojecten gaan door na bezuinigingen Prinsjesdag

20 november, 10:40

Minder infrastructuurprojecten kunnen doorgaan door bezuinigingen die met Prinsjesdag zijn doorgevoerd. Dat staat in antwoorden op Kamervragen over de begroting van het Mobiliteitsfonds.

Ga naar het nieuws-archief