Ro&Ad realiseert uitkijktoren voor en met de gemeenschap
20 februari 2018, 11:50
Fort de Roovere bij het West-Brabantse Halsteren is verrijkt met een 26 meter hoge uitkijktoren. Het ontwerp van Ro&Ad Architecten biedt in de toren, Pompejus genaamd, ruimte voor een openluchttheater en een informatiepunt.
De uitkijktoren is vernoemd naar de eerste commandant van het fort, Pompejus de Roovere. Fort de Roovere was het belangrijkste fort van de West-Brabantse Waterlinie, die in 1627 door de Staten van Zeeland en Zuid-Holland werd aangelegd ter verdediging tegen aanvallen van de Spanjaarden. Volgens Ro&Ad was het fort het eerste verdedigingswerk waarbij inundatie werd gebruikt als strategie.
Strategisch
Fort de Roovere was een centraal punt in het landschap, vertelt Ro&Ad. Hier lag de scheiding van inunderen met zoet water en zout water, en midden in de linie gesitueerd kon er vanaf het fort zowel richting Bergen op Zoom als richting Steenbergen kon worden gekeken. In het huidige landschap kan dat niet meer.
Sinds de strategische afschrijving van de linie in de 19e eeuw is ze op sommige plaatsen vervallen, zijn op andere plekken forten afgegraven en is het landschap veranderd, vertelt Ro&Ad. Sinds 2010 wordt gewerkt aan restauratie van de linie. Het plan ontstond om op Fort de Roovere, juist vanwege zijn centrale ligging, een toren te maken om weer over de West-Brabantse Waterlinie te kunnen uitkijken.
34 meter boven landschap
Pompejus is geplaatst op de hoek van het fort die is gericht naar de vijand. Door de zijkanten van het fort horizontaal te spiegelen, heeft Ro&Ad een scherpe vorm, iets voorover leunend boven de gracht, gecreëerd. De toren is gesloten aan de grachtzijde en open aan de fortzijde. Hierdoor is aan de binnenkant ruimte gemaakt voor een informatiecentrum en een openluchttheater voor 225 personen.
Om boven de omringende bomen uit te komen moest de toren 25 meter hoog worden, legt het architectenbureau uit. Met de negen meter die het fort al boven het landschap verrijst, torent Pompejus 34 meter boven zijn omgeving uit. Volgens de architecten kun je vanaf de top 20 kilometer in het rond kijken en de gehele waterlinie overzien.
Ontwerp en bouw
De gevel is vormgegeven volgens het principe van het Voronoi-diagram; een wiskundig principe voor het opdelen van een metrische ruimte. Ro&Ad heeft de driehoeken van de staalconstructie gebruikt om de gevel op te delen in prefabriceerbare elementen en om een extra laag aan de gevel toe te voegen die de dominantie van de driehoeken doorbreekt.
Voor de bouw zijn alleen 3D-modellen gebruikt, die – omgezet in speciale scripts – ook konden worden gebruikt door de staalfabrikant en de timmerfabriek. Alle elementen werden gecodeerd aangeleverd en konden ter plaatse relatief eenvoudig in elkaar worden gezet, aldus het architectenbureau.
De hoofdconstructie bestaat uit gegalvaniseerd staal; de subconstructie, gevelelementen, trappen en bordessen zijn uitgevoerd in Accoya-hout. De informatieruimte is geïsoleerd en gerealiseerd in houtskeletbouw.
Verbinding
Ro&Ad vertelt dat in Bergen op Zoom een gemeenschap is gegroeid rond de totstandkoming van het project. Crowdfunding is ingezet om particulieren te betrekken, bedrijven hebben onderdelen als transport of materiaal gesponsord en scholen hebben stagiairs geleverd. Ook hebben organisaties die Fort de Roovere en Pompejus willen gaan gebruiken actief meegewerkt.
Doel hiervan was om Pompejus om een toren te maken, waarmee inwoners van de omgeving verbondenheid voelen. Dat is geslaagd, volgens Ro&Ad. “Niet alleen omdat de toren gebouwd is, maar vooral omdat er een hele organisatie klaar staat die de toren en het fort de komende jaren gaat programmeren en beheren.”
Vlakbij Pompejus is een project te vinden dat Ro&Ad Architecten in 2011 realiseerde: de loopgraafbrug of zogenoemde Mozesbrug. Dit betreft een verdiept houten wandelpad door de gracht van Fort de Roovere.