Verheijen: dit gaat tegen het oorspronkelijke PvE in

13 februari 2015, 17:32

Het definitief ontwerp van Neuteling Riedijk voor de nieuwbouw en renovatie van het Naturalis Biodiversity Center is gereed. De architect van het bestaande gebouw, Fons Verheijen (VVKH Architecten), is ongelukkig met, zoals hij het aanduidt, een onnodige verminking van zijn architectuur. Verheijen heeft Naturalis gedagvaard.

Het bestaande gebouw van Naturalis, naar ontwerp van Verheijen, is in 1997 opgeleverd. Nu het Leidse natuurhistorisch museum is gefuseerd met het Zoölogisch Museum Amsterdam en twee vestigingen van het Nationaal Herbarium Nederland en de instituten op een locatie worden samengebracht, is er behoefte aan uitbreiding. Er is meer ruimte nodig voor depots, laboratoria en andere werkplekken.

Omkering van functies
Het plan van Neutelings Riedijk Architects is een ensemble van gebouwen, gegroepeerd rond de bestaande depottoren van 22 verdiepingen. Het huidige tentoonstellingsgebouw en de nieuwbouw worden verbonden door een centrale hal, die tevens de nieuwe entree wordt.

Essentieel in het ontwerp van Neutelings Riedijk is de omkering van functies van de gebouwen: de huidige tentoonstellingsruimte wordt verbouwd tot depot- en werkruimte en de nieuwbouw wordt tentoonstellingsruimte. Het Rotterdamse architectenbureau was de enige van de meedingende bureaus bij de Europese aanbesteding die dit voorstelde.

"Daarmee ging het bureau tegen het Programma van Eisen voor de architectenkeuze in", zegt Verheijen. "De wijziging van het PvE en het ontwerp van Neutelings Riedijk houdt in dat er niet een nieuw depot, maar een nieuw tentoonstellingsgebouw wordt gerealiseerd." Die wijziging heeft vergaande en onnodige consequenties voor het oorspronkelijke gebouw, meent de architect.

Architectonische ingrepen
Vanwege de functieverandering van het oorspronkelijke tentoonstellingsgebouw worden er extra vloeren aangebracht. "Een goed ontworpen publieke ruimte wordt verminkt. Alle architectonisch uitgewerkte vides en doorzichten worden dichtgemaakt met vloeren. Daar maak ik bezwaar tegen."

Ook voor de buitenzijde heeft de functieverandering gevolgen, stelt Verheijen. Door vloeren te plaatsen in de tien meter hoge bibliotheekruimte, direct achter de gevel, wordt de symbolische waarde van de spleetraampjes "als dichtregels" teniet gedaan, stelt de architect. In een andere gevel verdwijnt het ritmische patroon van 1250 uitstekende pijpjes omdat er ramen worden geplaatst ; de 'zebrabrug', die het Pesthuis als huidig entreegebouw verbindt met de tentoonstellingsruimte, verdwijnt eveneens door de komst van een nieuwe hoofdentree.

Volgens Naturalis zijn de gevolgen betrekkelijk en zeker niet zonder goede reden. Het interieur van het tentoonstellingsgebouw verandert, de buitenzijde nauwelijks. De markante toren blijft bijvoorbeeld onaangetast. "We moeten iets doen," zegt Corine van Impelen namens Naturalis, "Het oude pand functioneert niet meer. Door de fusie is er een enorme toename aan voorwerpen en medewerkers, die nu nog verspreid zijn over Leiden. Dat is niet efficiënt en we willen alles daarom graag onder een dak brengen."

Van Impelen zegt dat er tevens veranderingen nodig zijn om de stijgende bezoekersaantallen op te vangen. "De situering van entree, winkel en restaurant in het Pesthuis blijkt logistiek zowel voor het museum als de bezoekers onhandig. Nu komt er een centrale, ruime entree met de andere functies in de buurt. De verbindingsbrug met het Pesthuis verdwijnt dan."

Ruimtegebrek
Volgens Verheijen was oorspronkelijk twintig miljoen beschikbaar voor de nieuwbouw, terwijl de kosten nu al geraamd worden op zeventig miljoen. Logisch, volgens de architect. "Als je een tentoonstellingsruimte maakt, spreek je over een hoogwaardige architectonische ruimte die prachtig is afgewerkt; een depot is een lage, onafgewerkte ruimte die heel simpel kan zijn."

"Er wordt nu een nieuwe tentoonstellingsruimte gemaakt, waarna een bestaande tentoonstellingsruimte moet worden gestript en verbouwd." Dat, terwijl die extra werkzaamheden en kosten helemaal niet nodig zijn als men bij het oorspronkelijke PvE blijft, aldus Verheijen. "Maar het is voor een directeur altijd prestigieuzer om een tentoonstellingsgebouw neer te zetten dan bouwheer van depots te zijn."

Volgens Naturalis is de 'functiewisseling' van oud- en nieuwbouw echter ingegeven door het feit dat het huidige tentoonstellingsgebouw onvoldoende ruimte biedt. "Het oorspronkelijke gebouw is berekend op 150.000 bezoekers en we zitten nu al op 300.000. We verwachten dat het aantal gaat stijgen naar 400.000 bezoekers of meer", zegt Van Impelen. "Daarbij zie je de ontwikkelingen in de museumwereld dat mensen meer willen worden meegenomen in een verhaal; ook daar is ruimte voor nodig."

Zelfs al is het oorspronkelijke tentoonstellingsgebouw flexibel genoeg om te worden aangepast aan nieuwe tentoonstellingsconcepten, zoals Verheijen stelt, dan biedt volgens Naturalis het gebouw nog steeds te weinig ruimte. "Het huidige museum biedt 4.000 vierkante meter voor tentoonstellingen, het nieuwe gebouw gaat 6.000 vierkante meter bieden", zegt Van Impelen. "Dan heb ik het puur over tentoonstellingsoppervlak."

Verheijen bestrijdt die cijfers: volgens de architect heeft het oorspronkelijke museum een tentoonstellingoppervlak van 5.000 vierkante meter en lagen de bezoekersaantallen van meet af aan rond de 250.000 mensen "zonder dat het ooit een ruimteprobleem heeft opgeleverd."

Noodzakelijk of onnodig?
Van Impelen zegt dat Naturalis het definitief ontwerp een mooie oplossing vindt om het bestaande zoveel mogelijk te behouden en toch de noodzakelijke uitbreiding te kunnen uitvoeren. "We vinden dat Neutelings Riedijk heel zorgvuldig omgaat met het gebouw", aldus Van Impelen. "Wij zijn blij met de oplossingen."

"Ik heb geen bezwaar tegen het feit dat een andere architect mijn gebouw uitbreidt", zegt Verheijen. "Dat kan altijd een goed ensemble opleveren. Ik heb er bezwaar tegen dat bij deze operatie onnodig mijn gebouw wordt vernietigd." Naar zijn gevoel was het overleg met het andere architectenbureau beperkt en voorstellen zouden steeds resoluut zijn afgewezen. Verheijen heeft "na vele verzoeken om transparantie over de plannen" Naturalis gedagvaard.

Trefwoorden

naturalis biodiversity center leiden definitief ontwerp fons verheijen vvkh architecten neutelings riedijk architects kort geding naturalis renovatie museum

1	Vernieuwd winkelpand markeert hoek tegenover Hoog Catharijne dinsdag, 26 augustus
2	Een opgeruimd en ‘paperless’ kantoor, werkt dat wel voor architecten? dinsdag, 26 augustus
3	Folly Hemelwerk van Tim Stoop wint hoofdprijs Folly Art Norg 2025 maandag, 25 augustus
4	Architectenweb Sportzomer: hockeyster Pien Tol speelde jaren in de hoofdklasse maandag, 25 augustus
5	Architectenweb Sportzomer: Richard Proudley zet zijn hoofd ‘op stil’ tijdens krachttraining woensdag, 27 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

Uitgebreid Naturalis opent zijn deuren – longread

28 augustus 2019

De persoonlijkheidsrechten van de architect – drie zaken

13 maart

Winnend ontwerp Naturalis van Neutelings Riedijk

23 mei 2013

Ontwerp Naturalis Biodiversity Center gereed

12 februari 2015

Voorkeur Naturalis aan gunning Neutelings Riedijk Architects

25 april 2013

Museum Naturalis krijgt nieuwbouw

22 februari 2012

Woongebouw voor werkende jongeren in Leiden

10 januari 2017

Video: verbouwing Naturalis stopgezet

10 maart 2017

Verbouwing Naturalis in strijd met rechten architect

26 januari 2017

Bouw Naturalis Biodiversity Center van start

10 januari 2017

Naturalis moet verbouwing direct stopzetten

7 maart 2017

Neutelings Riedijk ontwerpt ZIL Toren in Moskou

8 oktober 2015

Nieuw museumgebouw Naturalis bereikt hoogste punt

2 oktober 2018

Uitgebreid en gemoderniseerd Naturalis opgeleverd

28 mei 2019

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Houten groepsaccommodatie voor scouting in de bossen van Baarn

29 augustus, 2:35

In de bossen van Baarn zijn de ‘Vleermuisgrot’ en ‘de Beverburcht’ geopend. Tezamen vormen ze een nieuwe groepsaccommodatie van Scouting Nederland, ontworpen door MOST Architecture en TomDavid Architecten.

RAUM organiseert conferentie over inclusievere en veiliger steden

29 augustus, 11:41

Naar verwachting blijft de Nederlandse bevolking de komende decennia groeien tot zo’n 20,6 miljoen inwoners in 2070. Hoe zorgen we ervoor dat onze steden niet alleen meegroeien, maar ook inclusiever, veiliger en leefbaarder worden?

RiverEvent meert half september aan in Zwolle, Rotterdam en Den Bosch

29 augustus, 11:00

Op het schip presenteren leveranciers op twee verdiepingen hun noviteiten. Dit jaar is daarbij extra aandacht voor biobased bouwen.

MVRDV ontwerpt Taiwanees bezoekerscentrum met gebouwen als 'rotsformaties'

29 augustus, 9:07

Het bestuur van de Taiwanese provincie Pingtung heeft het ontwerp van MVRDV en HWC Architects geselecteerd voor de herontwikkeling van het bezoekerscentrum in Jialeshui.