'Volop kansen voor ontwikkelende architect'

18 maart 2014, 17:11

Steeds vaker nemen architecten de rol van ontwikkelaar op zich. Afgelopen donderdag deelden drie vakbroeders hun ervaring en visie en toetsten die aan een panel van ‘echte’ ontwikkelaars. Het leverde geen heel spannende confrontatie op, maar wel aardige inzichten. “Waarom zou een architect geen royalty’s vragen?”

Tekst Ronnie Weessies

Gevestigde ontwikkelaars die zich terugtrekken, nieuwe vormen van opdrachtgeverschap, gemeenten die tegen lage bedragen opties op grond aanbieden, er zijn allerlei redenen waarom architecten zelf steeds vaker als ontwikkelaar optreden. Gezien de kleinschaligheid van veel bouwprojecten tegenwoordig lijkt dat ook uitstekend te kunnen.

De ‘expertmeeting’ in het Amsterdamse NRC Café werd georganiseerd door de BNA, in het kader van de serie Re-engineering the architect. Een van de sprekers, Jaap Dijkman, werkt al sinds zijn eerste project, de verbouwing van een vervallen pand aan de Hazenstraat tot appartementengebouw, als architect én ontwikkelaar.

“De vorige keer dat ik een lezing gaf bij de BNA, in de jaren tachtig was dat, weigerde de toenmalige voorzitter mij na afloop een hand te geven. Mijn werkwijze druiste namelijk in tegen de erecodes die destijds golden. Inmiddels voldoe ik aan zeker vijf van de zes BNA-dienstenkaarten”, zei Dijkman met een knipoog.

Ontwikkelen is niet alleen zijn tweede natuur geworden, ook levert het hem vele anekdotische extra’s op. Zo mocht Dijkman als deel van zijn ‘fee’ jarenlang eens per week gratis komen eten in het door hem ontworpen en ontwikkeld restaurant Toscanini. Plagerig stelde hij dat het hem dan ook verbaast dan veel architecten terughoudend zijn wat betreft ontwikkelen.

“Het is helemaal niet nieuw, zelfs Cuypers bouwde zijn woningen in de Vondelstraat op eigen risico. Misschien tekent het de beleefdheid van de beroepsgroep dat we niet aan het vak van de ontwikkelaar willen komen, maar we werken in een vrije markt”, zei Dijkman.

Reclamebureau, makelaar en adviseur
Van dergelijke scrupules heeft Hans Oudendorp in ieder geval geen last. Met zijn in 2007 opgerichte bureau richt hij zich op de markt van particulier opdrachtgeverschap. Binnen dit segment gaat de rol van een architect zelfs nog verder dan die van ontwerper en ontwikkelaar: hij fungeert ook als reclamebureau, makelaar en adviseur. Onder andere.

Dat Oudendorp het vak in zijn vingers heeft, bleek al bij binnenkomst in de zaal waar de expertmeeting werd gehouden: op iedere stoel lag een flyer voor project Nova Zembla Lofts. En neem het verbijsterend simpele webadres van zijn bureau: architectbna.nl. Oftewel de tweede treffer bij een zoektocht op Google naar een bij de BNA aangesloten architect.

Tot 2009 heeft Ouderdorp als werknemer bij een ander architectenbureau gewerkt, maar daar stuitte hij vaak op beperkingen die voortvloeien uit het verdienmodel van traditionele ontwikkelaars. “Hoewel er bij woningen vanuit de markt vraag was naar ruime balkons en hoge plafonds, bleek het niet mogelijk deze te realiseren”, vertelde hij.

In zijn nieuwe rol krijgt Oudendorp dit wel voor elkaar. Daarnaast kan hij bij de gemeente Amsterdam momenteel voor duizend euro een optie op een bouwkavel nemen. “Als wij zoiets willen, moeten we van tevoren vijftien procent van de grondprijs aftikken”, zei Lars Mosman, manager gebiedsontwikkeling bij Heijmans Vastgoed.

Volop kansen voor ontwerpers dus, zoals Mosman het formuleerde. Wie wil werken volgens de wijze van Oudendorp, moet wel een duizendpoot (of in het beeld dat hij zelf liet zien: een Zwitsers zakmes) zijn die bereid is het ontwerpwerk tot een minimum te reduceren. “Negentig procent van mijn tijd zit in rekenwerk”, zei de architect desgevraagd.

Verdienmodel
Pim van der Ven gelooft dat een architect ook best in groter verband een ontwikkelende rol kan vervullen. De directeur van Juli Ontwerp & Advies zette in zijn presentatie een zelf bedacht verdienmodel uiteen, waarbij de gebruikswaarde (in plaats van de financiële waarde) van een gebouw centraal staat.

Een architect dient hierbij als verbindende en beeldende kracht, die ‘in de taal van vastgoedondernemers een ander verhaal vertelt’. Dat verhaal zal dan gaan over het belang van zaken als organische ontwikkeling, co-creatie en kredietunies als financier.

Interessant is dat een architect volgens dit model niet wordt betaald op basis van uren, maar royalty’s ontvangt voor prestaties. Hij wordt bijvoorbeeld beloond voor de energiebesparing die een duurzaam gebouw op jaarbasis oplevert of ontvangt een deel van het extra geld dat een school verdient als ze dankzij een goed ontwerp meer leerlingen trekt.

Yvonne van Mierlo, directeur van Blauwhoed Studio (dat overigens met Juli werkt aan de zogeheten schoolzone in Brielle), gaf toe dat ze ontwikkelende architecten als concurrenten ziet, maar ze denkt ook dat de ontwerpers met hun ervaring waarde kunnen toevoegen in een samenwerkingsverband.

Bovendien: “Het maakt ons scherper”, aldus Van Mierlo.

Trefwoorden

juli ontwerp & advies ontwikkelende architect hans oudendorp lars mosman yvonne van mierlo bna pim van der ven jaap dijkman architecten

1	Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML vrijdag, 16 mei
2	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
3	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
4	Wenckebach – sociale woningbouw met toegevoegde kwaliteiten donderdag, 15 mei
5	Robuust en energiezuinig depotgebouw voor Utrechtse collecties dinsdag, 13 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

'Btw bouwgrond moet omlaag naar zes procent'

2 mei 2014

‘Management belangrijk voor succes bureau’

18 maart 2015

BNA: lichte verbetering, geen extra banen

28 april 2014

Meeste architecten ontwikkelen nieuwe diensten

3 juni 2014

'Meer verliezen gemeenten op grondbeleid'

3 april 2014

Wooninvesteringsfonds verkoopt huurhuizen

3 juni 2014

Ruimtelijk ontwerpers leren ondernemen

3 oktober 2014

Banken hebben genoeg buffers voor vastgoed

28 maart 2014

Kick-off #YUP020 over positioneren

23 april 2014

Bouwstart eerste cpo-project Buiksloterham

11 november 2014

BNA: 'Kwaliteit mag effe niks kosten'

20 juni 2014

Woningmarkt Amsterdam sterk in de lift

27 november 2014

Nieuwjaarsdebat over De Nieuwe Architect

7 januari 2015

BNA-expertmeetings 'architect als risicodrager'

13 februari 2014

Gebouw met 279 energieneutrale starterswoningen voor Delft

10 april 2019

Bets en Oudendorp verder als nga architectuur en ontwikkeling

7 april 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Volume brengt circulaire souvenirs en een grijpmachine naar de Architectuurbiënnale

Gisteren, 17:08

Bezoekers van de Architectuurbiënnale in Venetië kunnen in de Giardini proberen een ‘Circular Souvenir’ uit een grijpmachine te vissen. De machine is geplaatst door architectuurtijdschrift Volume; de souvenirs zijn ontworpen door diverse architecten.

Meer woningbouw: graag, maar dan wel goede en gezonde woningen met voldoende daglicht

Gisteren, 13:37

Naar aanleiding van het advies dat de commissie STOEP recent publiceerde, benadrukt architect Maarten van Bremen, voorzitter van stichting Dutch Daylight, dat de regelgeving voor bouwkwaliteit uiteindelijk bijdraagt aan fysieke en mentale gezondheid.

Vijf genomineerden voor Willem Diehlprijs 2025

Gisteren, 12:00

De nominaties voor de Willem Diehlprijs 2025 zijn bekend. Voor de tiende editie van de Arnhemse prijs voor de beste restauratie, renovatie, transformatie en herbestemming zijn vijf projecten genomineerd.

Mecanoo presenteert ontwerp verbouwing Theater Hanzehof Zutphen

Gisteren, 10:38

Het theater- en kunstencomplex moet in de toekomst plaats gaan bieden aan meerdere functies, waaronder een bibliotheek. Van het bestaande gebouw blijven alleen de grote theaterzaal en de uit 1891 stammende Buitensociëteit behouden.

Gemeenten krijgen 7.000 euro per gebouwde betaalbare woning

Gisteren, 15:05

Dat maakte woonminister Mona Keijzer (BBB) bekend. In 2025 is de grens voor betaalbaarheid vastgesteld op 405.000 euro voor een koophuis.

Marian Herman wordt algemeen directeur ontwikkelaar Edge

Gisteren, 13:14

Hij volgt per 1 september de huidige CEO en oprichter van het bedrijf Coen van Oostrom op, die een andere functie gaat vervullen binnen Edge.

KYK Architecten/Quadraat neemt architectenbureau MD2A over

Gisteren, 12:59

De beide bureaus richten zich op architectuur op vergelijkbare gebieden en de overname past goed bij de de ontwikkelambitie van KYK Architecten, laat het Goudse bureau weten.

Kabinet stopt 750 miljoen euro in fonds voor verduurzaming huizen

Gisteren, 10:01

Veel mensen sluiten deze renteloze leningen af bij het Nationaal Warmtefonds en daarom heeft de bewindsvrouw besloten het fonds eerder aan te vullen.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

15 mei, 1:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.