TIEN keer TIEN groen: meer dan energielabels

21 september 2012, 16:30

Duurzaamheid is voor jonge architecten meer dan het energielabel dat op een project past. Zoveel bleek tijdens Architectenweb TIEN keer TIEN groen, donderdagavond in het Materia Inspiration Centre. Bewustwording en inzet van gebruikers en andere betrokkenen wordt bijvoorbeeld minstens zo belangrijk gevonden.

Tekst Ronnie Weessies Ralf van Tongeren, die de eerste van tien bureaupresentaties door jonge architecten gaf, maakte het meteen duidelijk. Duurzaamheid is voor de oprichter van platform m3 veel complexer dan traditioneel bouwen met toepassing van energiebesparende systemen. Als voorbeeld gaf hij onder meer zijn eigen project Huis van Overvloed.

Voor dit gebouw, dat momenteel wordt gerealiseerd bij de Waal in Nijmegen, worden via de website waardeverbinder.nl vrijwilligers en materialen geworven. Doel is om de vaardigheid en kennis van mensen te benutten, en spullen die best nog meekunnen een tweede leven te gunnen. Voor het project worden bijvoorbeeld oude pallets en stoeptegels gebruikt.

Biodiversiteit
Inzet van mensen speelt ook een belangrijke rol bij de 7Seasons-strategie, waarmee A Matter of Space dit jaar de Green Architecture Competition won. Door de inwoners van twee Rotterdamse wijken bewust te maken van de biodiversiteit in hun omgeving, kunnen ze helpen deze te versterken, evenals de leefbaarheid in de buurt.

Gedurende een periode van zeven jaar worden vanuit een wijkcentrum (de ‘Home Base’) initiatieven ontplooid om de aanwezigheid van bepaalde dieren en planten in de wijken te stimuleren. Bewoners worden hierbij actief ingezet, zodat ze niet alleen bewust worden van de biodiversiteit in hun omgeving, maar ook sociaal meer betrokken raken.

Het sociale aspect werd door vrijwel alle deelnemende bureaus aan de TIENkeerTIEN-presentaties als belangrijk aspect voor de duurzaamheid van een project aangestipt. Ook maken veel van deze jonge architecten gebruik van recyclebare, natuurlijke materialen als hout. Opvallend is verder de manier waarop groen wordt ingezet.

De partners van Nezu Aymo Architects gebruiken het bijvoorbeeld in hun ontwerpvoorstel om de befaamde Bloemenmarkt in Amsterdam, waarmee ze onlangs de Living Walls & Roofs-prijsvraag wonnen. Door een van de kramen met bloemen te laten begroeien, wordt het karakter van de markt vanaf de andere kant van de gracht veel zichtbaarder.

Ook eetbaar groen is aan een opmars bezig, getuige de presentaties van De Stuurlui stedenbouw en aayu architecten. Eerstgenoemde bureau toonde onder meer het Eethuis en het vervolg daarop, de Eetfabriek. Nog niet gerealiseerd, maar wel ‘in onderhandeling’; is het kantoor met een dubbele gevel als kas van aayu architecten.

‘Ruimsaam’
Voor fUSE gaat het begrip duurzaam niet ver genoeg. Het bureau van Armand Paardekooper Overman (voorheen actief voor OIII architecten) hanteert ‘ruimsaam’ als uitgangspunt. Het eerste lettergreep staat voor ‘ruimte’ in de breedste opzicht van het woord, in ‘saam’ zijn zaken als co-creatie en het welzijn van de gebruikers (letterlijk) samengevat.

‘Saam’ staat ook voor de samenwerking tijdens de realisatie van een gebouw. Voorbeeld is de nieuwbouw voor Van Helvoirt Groenprojecten door bureau Équipe, die is gerealiseerd door een zogeheten BouwTeam Plus.

Hierbij waren de verschillende medewerkers aan het bouwproces veel meer met elkaar verweven dan traditioneel het geval is, zodat efficiënter en innovatiever gewerkt kon worden. Zo werd bijvoorbeeld het sanitair gekoppeld aan de helofytenfilter van het groendak.

Het publiek wilde tijdens het slotdebat toch weten waarom het aspect ‘energie’ nauwelijks aan bod was gekomen bij de presentaties. “Dit onderdeel is inmiddels zo goed georganiseerd”, antwoordde Huib van Zeijl (Équipe), “Dat we ons kunnen richten op innovatie bij andere zaken.”

Voor de energiezuinigheid zijn de afgelopen jaren verschillende oplossingen bedacht, bedoelt de architect, zoals wko-installaties en betonkernactivering. Om de energiezuinigheid van een gebouw te toetsen, zijn inmiddels verschillende labels als BREEAM ingesteld. De deelnemers aan TIEN keer TIEN groen passen ze wel toe, maar het is duidelijk geen doel op zich.

De losse hantering van een variant op LEED bij een energieneutraal project in India bleek voor Paardekooper Overman bovendien praktischer dan de strikte handhaving van de Frisse School-principes bij een basisschool in Utrecht. De nadruk in dit model op frisse lucht ging volgens hem ten koste van bijvoorbeeld daglicht.

Opdrachtgevers
Voor veel opdrachtgevers houdt het begrip duurzaamheid op bij de energiezuinigheid van het gebouw, merkten architecten in de zaal op. Daan Bruggink (ORGA architect) en Paardekooper Overman benadrukten dat het begrip duurzaamheid in zijn volle breedte aan het begin van het ontwerpproces met de opdrachtgever scherpgesteld moet worden.

De doelstellingen op het gebied van duurzaamheid kunnen het best vastgelegd worden nog voor de eerste schets is gemaakt. De maatschappelijke betrokkenheid, de levenscyclus van de gebruikte materialen, het energiegebruik over de jaren, het sluiten van kringlopen, het onderhoud... Bij duurzaamheid moet met al deze aspecten rekening worden gehouden.

Uiteindelijk vraagt duurzaamheid om een andere manier van kijken. Van architecten, maar ook van opdrachtgevers. Bruggink: "Het is een verhaal dat je moet blijven vertellen."

Trefwoorden

tien keer tien tien keer tien groen duurzaamheid dutch green building week

1	Brug door West 8 verbindt stadshart Den Helder met Willemsoord donderdag, 14 augustus
2	Architectenweb Sportzomer: Mark Hereijgers hervond zichzelf na jarenlang obsessief sporten maandag, 11 augustus
3	Architectenweb Sportzomer: roeien brengt Indira van ’t Klooster in contact met de omgeving woensdag, 13 augustus
4	Nieuwe Instituut verwerft archief Aldo en Hannie van Eyck dinsdag, 12 augustus
5	In beeld: Folly Art Norg 2025 vrijdag, 15 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

SER pleit voor breed energieakkoord

26 oktober 2012

Bouw boos over chaos energielabels

28 oktober 2015

fUSE: “De schouders eronder”

3 juli 2013

fUSE ontwerpt innovatieve zorgwoningen

17 april 2013

Ruim twee miljoen woningen hebben energielabel

22 oktober 2012

Winnaars Nederlandse Bouwprijs 2013 bekend

7 februari 2013

Toekomst terrein Huis van Overvloed bekeken

29 augustus 2013

Derde editie voor stadslandbouwfestival

30 januari 2015

ORGA: “Ik wil de natuur verenigen met het gebouwde”

10 juni 2013

Platform M3: “Je boerenverstand gebruiken”

18 juni 2013

SER adviseert nationaal energieakkoord

19 november 2012

Biologisch gerenoveerd monument door Aayu

7 november 2012

De Stuurlui: “Het moet zich verder kunnen ontwikkelen”

11 juni 2013

Tweede editie TIEN keer TIEN succes

8 juni 2012

Gezocht: jonge ondernemers met ‘groene’ ideeën

12 juli 2012

Nieuwe editie Dutch Green Building Week

11 juli 2012

Architectenweb presenteert TIEN keer TIEN

30 november 2011

Derde editie TIEN keer TIEN in teken duurzaamheid

3 september 2012

Outstanding-certificaten uitgereikt tijdens DGBW

18 september 2012

Toon alles

Andere nieuwsberichten

In beeld: Folly Art Norg 2025

Gisteren, 11:31

De Drentse folly-expositie bestaat dit keer uit twintig bouwwerken langs een route door het Norger esdorpenlandschap, plus een 21e extra folly die is neergezet in het informatiepunt aan de Dorpshuisstraat.

Brug door West 8 verbindt stadshart Den Helder met Willemsoord

14 augustus, 9:18

Eind juli is in Den Helder de door West 8 ontworpen Nieuwe Brug geopend. De brug voor fietsers en voetgangers vormt een belangrijke schakel in de verbinding tussen de stad en de voormalige scheepswerf Willemsoord.

Architectenweb Sportzomer: roeien brengt Indira van ’t Klooster in contact met de omgeving

13 augustus, 9:16

Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de tiende aflevering spreken we met Indira van ’t Klooster, die naast haar werk als directeur van Arcam roeit.

Nieuwe Instituut verwerft archief Aldo en Hannie van Eyck

12 augustus, 9:22

Tot het materiaal dat is toegevoegd aan de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw behoren 23 maquettes van werken als het Burgerweeshuis in Amsterdam, de Pastoor van Arskerk in Den Haag en het Sonsbeekpaviljoen in Arnhem.