2011: Architecten zoeken naar nieuwe wegen

23 december 2011, 14:46

De toch al zwaar getroffen architectuurbranche kreeg het in 2011 opnieuw zwaar voor de kiezen. Een haast volledige stilstand van de bouw, een nieuwe dip in de economie en sombere vooruitzichten leidden tot nog meer onzekerheid onder architecten. Ze zijn druk bezig nieuwe wegen te zoeken.

Tekst Ronnie Weessies

Ga er maar aan staan, is de eerste gedachte bij het teruglezen van alle slechte berichten die afgelopen jaar de wereld in zijn geholpen. De omzet en het aantal medewerkers van architectenbureaus is sinds de start van de kredietcrisis in 2008 met veertig procent gekrompen, en het einde is volgens bijvoorbeeld de BNA en TNO nog niet in zicht.

Daarnaast begon dit jaar de gevreesde dubbele dip in de economische crisis, gesymboliseerd door het politieke gekrakeel rond de euro. Architecten merkten het in achterstallige rekeningen (215 miljoen voor de gehele sector) en een verder krimpende orderportefeuille. Ook gingen weer veel bureaus failliet, met KOW en Croonen als prominente voorbeelden.

Existentiële kwesties
Te midden van onheilstijdingen over leegstand, de woningmarkt en slechter wordende financiële positie van gemeenten bleken architecten niet goed te weten welke kant ze nu op moeten. Vakdebatten gingen veelal over existentiële kwesties, terwijl de particuliere architect zich verzuchtend afvroeg of hij dan maar social media moet gaan inzetten voor de acquisitie.

Een ontwikkeling die ook veel vragen opriep is ketenintegratie, het in opkomst zijnde bouwproces waarbij verschillende partijen geïntegreerd werken aan een project. Verandert bij dit traject de traditionele rol van de architect, neemt hij taken over van bijvoorbeeld de aannemer en moet hij hiervoor betaald worden? Het antwoord is dit jaar nog niet gevonden.

Dat bij de toekomstige bouwopgave samenwerking centraal staat, daar zijn de meeste architecten het wel over eens. Bureaus die daadwerkelijk hun koers wijzigden, zetten ook op deze veranderende werkwijze in. Dat geldt bijvoorbeeld voor Molenaar & Van Winden architecten, dat zich onder een nieuwe naam meer gaat richten op BIM. Het eerder genoemde KOW gaat een stap verder door na zijn doorstart ook ontwikkeldiensten aan te bieden.

Ondernemerschap
De nadruk lag in 2011 wel op het zakelijke aspect. De nieuwe BNA-voorzitter Willem Hein Schenk verwoordde dit door te stellen dat de sleutel voor de toekomst ligt in het ondernemerschap van architecten. Herman Hertzberger, winnaar van de RIBA Royal Gold Medal, heeft hier net als veel vakgenoten zijn bedenkingen bij. “Zijn zakelijke architecten echt de beste?”, vroeg hij zich af tegenover Architectenweb.

Er valt een hoop te chagrijnen in de architectuur, en dat wordt dan ook gedaan. Toch is het goed om ook te kijken naar ambitieuze en optimistische aanstormende bureaus als LOLA Landscape, DUS Architects en XML. Tijdens de druk bezochte presentatieavond Architectenweb TIEN keer TIEN presenteerden ze hun projecten en visie.

“Interessant is dat de meeste bureaus zich profileren met studies en installaties. Dat is een breuk met de vorige generatie. Mecanoo startte met sociale woningbouw, MVRDV met een kantoorgebouw. Zulke grote bouwopdrachten krijgt de nieuwe generatie niet”, zegt Michiel van Raaij, hoofdredacteur van Architectenweb.

“Of dat erg is, is nog maar de vraag. De bureaus krijgen zo de tijd om te ‘rijpen’. De architectonische kwaliteit van de ontwerpen die de nieuwe garde maakt is hoog. Er is geen reden voor pessimisme over de kwaliteit van de ontwerpers. Zij komen er wel.”

1	Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op maandag, 13 oktober
2	David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid woensdag, 15 oktober
3	Nieuw shortstayhotel door Houben / Van Mierlo in stationsgebied Den Bosch maandag, 13 oktober
4	Kantoorgebouw door Arthur Staal aan de Schinkel gerenoveerd en uitgebreid woensdag, 15 oktober
5	Gezicht van de tijd woensdag, 15 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Bouwers vragen hulp voor starters huizenmarkt

12 april 2012

Bouwwereld gaat kennis BIM delen

2 februari 2012

Aantal aanbestedingen met een kwart gedaald

5 januari 2012

Vastgoedbelegger koopt vaker een huis

4 januari 2012

Omzet architecten opnieuw naar beneden

7 maart 2012

Halvering architectenbranche nabij

27 april 2012

Toon alles

Andere nieuwsberichten

CPO meer&deel grote winnaar Dirk Roosenburgprijs 2025

Gisteren, 15:37

Het project naar ontwerp van Tom van Tuijn Stedenbouw, Werkstatt en Volle Grond kreeg zowel de vakjury- als publieksprijs.

Gedetailleerde 3D-geprinte maquette toont ruimtelijke ontwikkeling Amsterdam

Gisteren, 14:56

In het WTC op de Amsterdamse Zuidas is een gedetailleerde maquette van de stad Amsterdam geplaatst. In de 3D-geprinte en interactieve maquette zijn bekende plekken en gebouwen te zien, maar ook gebieden die tussen nu en 2030 worden ontwikkeld.

Woongebouwen door VdpArchitecten vormen nieuwe 'voorkant' Groningse Oosterparkwijk

Gisteren, 13:48

Aan de Oosterhamrikkade in Groningen is dit jaar woongebouw Talent opgeleverd. Het complex, dat net als het naastgelegen gebouw Karaat is ontworpen door VdpArchitecten, bestaat uit 108 middeldure huurwoningen.

Het Cultuurfonds kent subsidie toe aan biobased paviljoen voor Amsterdamse Bos ontworpen door Space Encounters

Gisteren, 11:07

Het Cultuurfonds stelt € 100.000 beschikbaar voor het Amsterdamse Bosnest. Het paviljoen is ontworpen door Space Encounters en wordt volledig gebouwd met biobased materialen uit het Amsterdamse Bos.

Sweco neemt groot Belgisch architectenbureau over

Gisteren, 16:23

Het 150 medewerkers tellende assar architects ontwierp onder meer het nieuwe hoofdkantoor van de NAVO in Brussel.

IMF: geen forse huizenprijsdaling bij einde hypotheekrenteaftrek

Gisteren, 12:14

Een mogelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek in Nederland heeft waarschijnlijk een prijsremmende werking, stelt de Nederlandse bestuurder van het IMF Marnix van Rij

EIB: 75.000 nieuwe voltijdse arbeidskrachten nodig in de bouw

Gisteren, 10:11

Volgens het instituut wordt het tekort aan vakmensen in de bouw steeds groter, vooral omdat de energietransitie een enorme extra vraag naar arbeid creëert.