2011: Architecten zoeken naar nieuwe wegen

23 december 2011, 14:46

De toch al zwaar getroffen architectuurbranche kreeg het in 2011 opnieuw zwaar voor de kiezen. Een haast volledige stilstand van de bouw, een nieuwe dip in de economie en sombere vooruitzichten leidden tot nog meer onzekerheid onder architecten. Ze zijn druk bezig nieuwe wegen te zoeken.

Tekst Ronnie Weessies

Ga er maar aan staan, is de eerste gedachte bij het teruglezen van alle slechte berichten die afgelopen jaar de wereld in zijn geholpen. De omzet en het aantal medewerkers van architectenbureaus is sinds de start van de kredietcrisis in 2008 met veertig procent gekrompen, en het einde is volgens bijvoorbeeld de BNA en TNO nog niet in zicht.

Daarnaast begon dit jaar de gevreesde dubbele dip in de economische crisis, gesymboliseerd door het politieke gekrakeel rond de euro. Architecten merkten het in achterstallige rekeningen (215 miljoen voor de gehele sector) en een verder krimpende orderportefeuille. Ook gingen weer veel bureaus failliet, met KOW en Croonen als prominente voorbeelden.

Existentiële kwesties
Te midden van onheilstijdingen over leegstand, de woningmarkt en slechter wordende financiële positie van gemeenten bleken architecten niet goed te weten welke kant ze nu op moeten. Vakdebatten gingen veelal over existentiële kwesties, terwijl de particuliere architect zich verzuchtend afvroeg of hij dan maar social media moet gaan inzetten voor de acquisitie.

Een ontwikkeling die ook veel vragen opriep is ketenintegratie, het in opkomst zijnde bouwproces waarbij verschillende partijen geïntegreerd werken aan een project. Verandert bij dit traject de traditionele rol van de architect, neemt hij taken over van bijvoorbeeld de aannemer en moet hij hiervoor betaald worden? Het antwoord is dit jaar nog niet gevonden.

Dat bij de toekomstige bouwopgave samenwerking centraal staat, daar zijn de meeste architecten het wel over eens. Bureaus die daadwerkelijk hun koers wijzigden, zetten ook op deze veranderende werkwijze in. Dat geldt bijvoorbeeld voor Molenaar & Van Winden architecten, dat zich onder een nieuwe naam meer gaat richten op BIM. Het eerder genoemde KOW gaat een stap verder door na zijn doorstart ook ontwikkeldiensten aan te bieden.

Ondernemerschap
De nadruk lag in 2011 wel op het zakelijke aspect. De nieuwe BNA-voorzitter Willem Hein Schenk verwoordde dit door te stellen dat de sleutel voor de toekomst ligt in het ondernemerschap van architecten. Herman Hertzberger, winnaar van de RIBA Royal Gold Medal, heeft hier net als veel vakgenoten zijn bedenkingen bij. “Zijn zakelijke architecten echt de beste?”, vroeg hij zich af tegenover Architectenweb.

Er valt een hoop te chagrijnen in de architectuur, en dat wordt dan ook gedaan. Toch is het goed om ook te kijken naar ambitieuze en optimistische aanstormende bureaus als LOLA Landscape, DUS Architects en XML. Tijdens de druk bezochte presentatieavond Architectenweb TIEN keer TIEN presenteerden ze hun projecten en visie.

“Interessant is dat de meeste bureaus zich profileren met studies en installaties. Dat is een breuk met de vorige generatie. Mecanoo startte met sociale woningbouw, MVRDV met een kantoorgebouw. Zulke grote bouwopdrachten krijgt de nieuwe generatie niet”, zegt Michiel van Raaij, hoofdredacteur van Architectenweb.

“Of dat erg is, is nog maar de vraag. De bureaus krijgen zo de tijd om te ‘rijpen’. De architectonische kwaliteit van de ontwerpen die de nieuwe garde maakt is hoog. Er is geen reden voor pessimisme over de kwaliteit van de ontwerpers. Zij komen er wel.”

1	Houthybride woongebouw langs de A8 in Zaandam opgeleverd dinsdag, 11 november
2	WillemsenU zinkt villa af in landschap dinsdag, 11 november
3	Woongebouw voor gezinnen biedt ruime corridor en gekoppelde terrassen met glijbaan woensdag, 12 november
4	MVRDV ontwerpt bolvormig sportcomplex in Albanese hoofdstad Tirana maandag, 10 november
5	Benthem Crouwel Architects plaatst slotstuk in Paleiskwartier van Den Bosch donderdag, 13 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Bouwers vragen hulp voor starters huizenmarkt

12 april 2012

Bouwwereld gaat kennis BIM delen

2 februari 2012

Aantal aanbestedingen met een kwart gedaald

5 januari 2012

Vastgoedbelegger koopt vaker een huis

4 januari 2012

Omzet architecten opnieuw naar beneden

7 maart 2012

Halvering architectenbranche nabij

27 april 2012

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Beeldbepalende toren van oud laboratorium geïntegreerd in gebouw International School Delft

2 uur geleden

Op de plek waar vroeger het Kramers Laboratorium stond is naar ontwerp van atelier PRO een gebouw voor de International School Delft gerealiseerd.

Nominaties Zuiderkerkprijs en Geurt Brinkgreve Bokaal 2025 bekend

14 november, 12:17

Voor de eerstgenoemde woningbouwprijs van de gemeente Amsterdam zijn tien projecten genomineerd, de bokaal voor het beste initiatief op het gebied van herontwikkeling, transformatie of renovatie leverde zeven nominaties op.

'Architecten kunnen kwaliteit waarborgen bij splitsen en opdelen rijtjeshuizen'

14 november, 11:14

Om het splitsen en opdelen van rijtjeswoningen van de grond te krijgen, dienen het Rijk en gemeenten de regie te nemen. Architecten kunnen hierbij worden ingeschakeld voor de waarborging van de kwaliteit, aldus een vrijdag verschenen rapport.

MVRDV en Buro Happold ontwerpen nieuw theater in Veenendaal

14 november, 10:23

Voor de vernieuwing van Theater De Lampegiet zijn vijf schetsontwerpen gemaakt. Zowel de inwoners van de stad als de jury hebben daarbij voor het ontwerp van MVRDV en Buro Happold gekozen.

Verbouwing Binnenhof kost 2,7 miljard euro, zomer 2031 klaar

1 uur geleden

De laatste officiële inschatting van een einddatum was ‘op zijn vroegst eind 2028’, maar het jaartal 2030 stond ook al in documenten.

Vlaanderen aansprakelijk voor Limburgse schade in tramdebacle

4 uur geleden

De Vlaamse regering is aansprakelijk voor de miljoenen euro's aan kosten die zijn gemaakt rond de afgeblazen tramlijn tussen Maastricht en het Belgische Hasselt.

Zuid-Holland verhoogt budget voor restauratie rijksmonumenten

14 november, 2:08

De provincie Zuid-Holland verhoogt het budget voor de restauratie van rijksmonumenten structureel.

Rapport: natuur kan helpen beschermen tegen stijgende zeespiegel

14 november, 9:24

Natuurlijke oplossingen zoals ruim baan geven aan gebieden met eb en vloed kunnen helpen de Nederlandse kustlijn te beschermen tegen de stijgende zeespiegel.

Deltacommissaris: ga nu al in gesprek over toekomst waterbeheer

13 november, 4:03

Nederland moet nu al kijken welke randvoorwaarden nodig zijn om grote waterbeschermingsprogramma's zoals de Deltawerken in de komende jaren uit te voeren.