Koolhaas: neem ontwikkelingen Dubai serieus

11 september 2007, 13:18

Maandagavond werd in het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) de aftrap genomen van het nieuwe culturele seizoen. Aanleiding vormde de nieuwe publicatie Al Manakh, een uitgave (nummer 12) in de Volume-reeks. Al Manakh is een driedelige almanak over de ruimtelijke en architectonische ontwikkelingen rond de Perzische Golf, in met name steden als Dubai.

NAi-directeur Ole Bouman en Rem Koolhaas gaven hun visie. Deze werden geëvalueerd door architect-auteur Mark Wigley, die met Bouman en Koolhaas in 2005 het Volume Magazine oprichtte. De avond werd afgerond met een publieksdiscussie. Volume Magazine - een samenwerkingsproject tussen Archis, AMO en C-lab - is een experimentele ‘think thank’ waarin verder gekeken wordt dan naar de fysieke kenmerken van architectuur. Het gaat over de sociaal-culturele waarden en verantwoordelijkheden van de architectuur in mondiale context. Dat werd gisteravond eens te meer duidelijk. Eén van de centrale vraagstellingen tijdens de avond was dan ook wat ‘the power of architecture’ kan zijn in het gebied rond de Golf .

Circle of pain
Ole Bouman gaf een algemene inleiding, gelardeerd met (soms onthutsende) foto’s van een onlangs gemaakte studiereis naar Beiroet. Bouman liet zien wat voor moeite moet worden gedaan om alleen maar in het gebied te komen. Vanuit welke richting ook, de reiziger doorkruist altijd ‘the circle of pain’, gebieden gedomineerd door menselijk leed. Volgens hem een schril contrast met het Golf-gebied waar elke droom kan worden gebouwd, gekocht en ook weer verkocht.

Bouman riep het veelkoppige publiek (waarvan nauwelijks tien procent ooit het Golf-gebied heeft bezocht) op zichzelf vragen te stellen over wat de rol van het (architectonisch) ontwerp kan zijn in dit gebied en even zozeer in de omgeving, niet zozeer in fysieke maar vooral in communicatieve zin. Dit soort fundamentele vragen over architectuur moeten volgens Bouman met een evenwichtige dosering tussen idealisme en realisme benaderd worden.

Rem Koolhaas constateerde dat het onvermijdelijk is vanuit een politieke context naar het gebied te kijken. Die context legde de eerste paradox bloot: we willen graag een meer democratischer bewind in het gebied rond de Golf, maar staan te trappelen om te investeren te, waarmee we het autocratisch bewind in de Verenigde Arabische Emiraten steviger in het zadel helpen.

Disney meets Speer
Een andere paradox ligt volgens Koolhaas in het feit dat westerlingen wel (veelal denigrerende) kritiek leveren, terwijl ‘we’ nauwelijks betrokken zijn bij de ontwikkelingen. Dubai kreeg metaforen als ‘skyline on crack’, ‘Las Vegas in Arabia’ of, ironischer, ‘Walt Disney meets Albert Speer on the shores of Arabia’ (Mike Davis, 2006).

En zelfs als we de culturele expansie niet ironiseren maar serieus nemen, hetgeen we volgens Koolhaas moeten doen, dan komen we er niet omheen dat het gebied een karikatuur is van zichzelf. In de ogen van de architect dreigt Dubai te sterven door een overdosis aan iconen, waar het ontwerp van de sterarchitect nauwelijks meer te onderscheiden is van de locale middelmaat.

Vervolgens gaf Koolhaas aan waarom wij de ontwikkelingen serieus moeten nemen, niet in de laatste plaats vanwege de serieusheid waarmee de ontwikkelingen zo’n veertig jaar geleden in gang zijn gezet. En ook omdat Dubai niet ‘verloren’ is. Met één plaatje liet Koolhaas een idee zien hoe stedenbouwkundig zou kunnen worden ingegrepen. Vooralsnog zou de door de Arabieren zeer serieus genomen Al Manakh nog meer ideeën kunnen opleveren.

Logische vervolgstap
Mark Wrigley gaf de driedelige Al Manakh een architectuurhistorische inbedding. Al Manakh ziet hij als eerste logische vervolgstap op het werk van Robert Venturi en Denise Scott Brown onder meer in Iran enkele decennia geleden. In de westerse geschiedschrijving is het woestijngebied altijd een ‘vijand’ geweest van de architectuur; onze beschaving begint immers met de Griekse tempels.

Met Koolhaas constateert Wrigley een breuk in de globalisering. De ‘veramerikanisering’ is een halt toegeroepen en de woestijn komt in zekere zin op ons af. Om het gebied beter te begrijpen en voorzichtig vanuit Westers perspectief mee te denken over de toekomst de Golf, kan Al Manakh volgens Wrigley een leidraad geven.
Bron: tekst: Marcel Teunissen

Trefwoorden

koolhaas

1	Buikslotermeerplein in Amsterdam-Noord krijgt zeventig meter hoge woontoren woensdag, 22 oktober
2	Studio Ard Hoksbergen herkent en vertaalt wensen van Xplore Agora donderdag, 23 oktober
3	Bouw van The Circle op plek café De Omval gaat van start donderdag, 23 oktober
4	Neutelings Riedijk Architects ontwerpt nieuw museum in Antwerps kasteel maandag, 27 oktober
5	Loer Architecten, Fletts en Kleurrijk Wonen zetten volgende stap in sociale woningbouw in hout vrijdag, 24 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Al Manakh buigt zich over stedelijkheid VAE

1 juli 2009

AMO maakt visie voor vallei Côte d’Azur

12 november 2009

Tweede editie Al Manakh verschenen

20 april 2010

Crisis nekt ambities Dubai

27 november 2009

Dubai presenteert groen megaproject

15 april 2008

NAi ondersteunt tweede editie Al Manakh

20 januari 2009

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Wenink Holtkamp Architecten borduurt met Villa R voort op context

Gisteren, 15:30

Het Eindhovense bureau Wenink Holtkamp Architecten ontwierp een villa in het Brabantse Nuenen.

Overeenkomst getekend voor realisatie woningbouwproject Bloom in Haarlem

Gisteren, 15:05

Op het voormalige Sonnebornterrein in Haarlem worden verschillende gebouwen met 160 woningen en 264 parkeerplaatsen gerealiseerd. Het ontwerp is in handen van Sweco Architects en VE-R (landschap).

Creatieve ideeën gezocht voor realiseren extra woonruimte in bestaande huizen

Gisteren, 13:38

Volgens verschillende deskundigen ligt een deel van het oplossen van het woningtekort in de bestaande huizenvoorraad. Om te kijken hoe hier vorm aan kan worden gegeven, is de Challenge Benut de Overruimte! gelanceerd.

Speels ensemble van biobased gebouwen op plek oude ligboxenstal

Gisteren, 11:26

Voor retraitecentrum The Place to Be in het Gelderse Zelhem heeft Overtreders W twee biobased logiesgebouwen en een eetzaal gerealiseerd. Het ensemble is gebouwd op de plek van een vervallen ligboxenstal.