Festival STAD: over het belang dat iedereen in de stad ertoe doet

9 mei 2022, 16:08

In Tilburg vond eind april de tweede editie van Festival STAD plaats. Het evenement draaide om de vraag wat er nodig is om fijne, veilige en betaalbare steden te realiseren. Architectenweb was aanwezig en tekende in samenwerking met medeorganisator van het festival Urhahn verslag van het gevarieerde programma op.

Vermakelijk en ontnuchterend. Zo kon je de opening typeren van een festival waar het de bedoeling is om te werken aan stedelijke opgaven. Op een bijeenkomst vol vastgoedprofessionals liet architect Floor Ziegler fragmenten horen van interviews met mensen om wie het allemaal draait; de bewoners van de stad. En die toonden een duidelijk kloof tussen hen en de meeste aanwezigen op het festival aan. Zaken waar architecten, ontwikkelaars, gemeenten en andere professionele partijen de mond vol van hebben, zeggen veel mensen uit hun doelgroep helemaal niets. “Klimaatadaptatie? Is dat het adopteren van het klimaat”, vroeg een man zich af. “Deelmobiliteit? Heeft dat iets te maken met openbaar vervoer?”, raadde een vrouw. Multimodaal knooppunt? “Sorry, multi… wat?”

Aan de hand van de door Ziegler geïnitieerde Noorderparkkamer in Amsterdam liet ze zien waarom het zo belangrijk is om bewoners en andere belanghebbenden te betrekken bij het ontwikkelen van projecten in de stad. De Noorderparkkamer dankt zijn succes aan de erkenning dat ‘iedereen ertoe doet’ en van het begin af aan een rol kreeg binnen deze buurtvoorziening, van de vrouwen die met hun hond door het park lopen (en een modeshow mochten doen in het gebouw) en kinderen uit de buurt tot hangjongeren en de alcoholisten in het park (Ziegler gaf hen elke dag een biertje, waarna zij een bijdrage gingen leveren aan het cultureel programma en zelfportretten maakten).

Doodeng
Maar hoe doe je dat nu, de mensen voor wie projecten uiteindelijk bestemd zijn laten participeren of in ieder geval een stem geven? Ziegler spreekt ze ‘gewoon’ op straat aan, al vertelde ze erbij dat doodeng te vinden. En misschien leent dit model zich ook niet voor alle projecten. Tijdens de sessie Wie is verantwoordelijk voor onze binnenstad? pakten Urhahn, BRAND The Urban Agency en Studio Linde het anders aan. Bij dit zelf ontwikkelde spel kropen ontwikkelaars, gemeenteambtenaren en ontwerpers in de rol van eigenaar, belegger en bewoner. Waar zij vanuit hun eigen professie stellen dat compact wonen in de binnenstad zonder parkeerplaats of het ombouwen van een winkelpand oplossingen zijn voor de ruimtelijke problematiek in stadscentra, kan dit voor bewoners of eigenaren heel anders voelen. Om stedelijke vernieuwing van de grond te krijgen, dienen plannenmakers zeker gebruik te maken van hun inzichten én inzet, zo luidt een belangrijke les van de sessie.

Bij de ontwikkeling van wijk Merwede in Utrecht hebben bestaande gebruikers van het gebied, zoals VechtclubXL en Kanaal30, invloed op onder meer het karakter en de sfeer die de grootste autovrije wijk van Europa krijgt. Ook is er een klankbordgroep van potentiële bewoners en worden omwonenden volgens de gemeente Utrecht betrokken bij de plannen. Toch bestaat er veel kritiek op het project, onder meer op de hoge woningdichtheid en dito woningprijzen. Dat zal deels met het grootschalige karakter en de ligging midden in de stad te maken hebben, maar het ouderwetse spel achter de schermen met grondeigenaren doet het imago van het project ook geen goed (al is het de vraag of daar een ander model voor bestaat). Het ‘kijkje in de keuken’ dat tijdens Festival STAD bij deze publiek-private samenwerking werd gegund, was op dit onderdeel van het proces gericht. Om succesvol te kunnen samenwerken en het project letterlijk van de grond te krijgen, dienen de gemeente, betrokken ontwikkelaars en (andere) grondeigenaren elkaars belangen te begrijpen en accepteren, het projectbelang vooropstellen en dan pas de lusten en lasten voor de verschillende grondbezitters te verdelen, zo luidden de conclusies van deze sessie.

De plint als notoire hoofdbreker
Ook een vrij vaktechnische aangelegenheid, maar daarom niet minder interessant voor architecten, was de inspiratiesessie Fix the City Mix, waarin de transformatie van binnenstedelijke werkgebieden centraal stond. Of beter gezegd: de vraag waarom het zo moeilijk is om hier gemengde gebieden van te maken. Stedenbouwkundig ontwerper Frits Erdmann (Urhahn) loopt tegen het probleem aan dat bij het mengen van programma kantoor- en bedrijfsfuncties financieel niet haalbaar lijken. Vooral de invulling van de plint, vaak de meest voor de hand liggende plek om deze functies te realiseren, is bij dit vraagstuk een notoire hoofdbreker. Levendige plinten zijn noodzakelijk voor de aantrekkelijkheid van een gebied, maar de hiertoe benodigde functies leveren vaak niet genoeg op om een gebouw in financieel opzicht rond te krijgen. Dan krijg je panden met woningen of een saaie tandartspraktijk in de plint, in plaats van een bijvoorbeeld een creatieve ondernemer die voor reuring zorgt. Interessant voorstel tijdens de sessie: richt een fonds op voor zulke ‘stadmakers’. Zij kunnen er een deel van hun huur mee betalen, hebben meer financiële ruimte om hun bedrijf op te bouwen en voorzien tegelijk de omgeving van de nodige dynamiek.

In de sessie Gezinnen terug in de stad werd duidelijk hoe goed ouders en kinderen voor het stedelijk gebied zijn. Wendy van Kessel en Ad de Bont (Urhahn) deelden de resultaten van hun studie naar een kindvriendelijke stad voor de Bernard van Leer-stichting. Les één: zorg voor voldoende betaalbare gezinswoningen op een prettige, veilige plek. Dat betekent het loslaten van het Nederlandse ideaal van een grondgebonden woning met voor- en achtertuin. Ook in hogere dichtheden en in appartementen kunnen gezinnen prima wonen, maar dan wel met slimme oplossingen zoals collectieve binnentuinen, dakterrassen en woonstraten op niveau. “Het kan. Wij zien overal prachtige, door een collectief of coöperatie ontwikkelde voorbeelden. En tot slot: toch weer die auto... misschien wel prettig om je gezin te verplaatsen, maar een groot en onveilig obstakel voor een kindvriendelijke woonomgeving. Plaats deze op gepaste afstand en dan bij voorkeur als deelauto, waardoor de straat weer het territorium van het kind wordt”, zeggen Van Kessel en De Bont.

Festival STAD werd georganiseerd door Stadkwadraat, De Mannen van Schuim, APPM en Urhahn

Trefwoorden

stad urhahn de mannen van schuim appm festival stad stadkwadraat

1	Vernieuwd winkelpand markeert hoek tegenover Hoog Catharijne dinsdag, 26 augustus
2	Een opgeruimd en ‘paperless’ kantoor, werkt dat wel voor architecten? dinsdag, 26 augustus
3	Folly Hemelwerk van Tim Stoop wint hoofdprijs Folly Art Norg 2025 maandag, 25 augustus
4	Verbouwd kantoorpand Breda weerspiegelt identiteit specialist in koelhuizen woensdag, 27 augustus
5	Architectenweb Sportzomer: hockeyster Pien Tol speelde jaren in de hoofdklasse maandag, 25 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

Festival STAD strijkt voor derde editie neer in Zwolle

11 januari 2024

Architectenweb symposium: het nieuwe hybride stadsblok vanuit gebruikersperspectief

3 mei 2022

Video: presentatie stad van 2120

18 maart 2022

Opgaven in de stad centraal tijdens festival in LocHal

15 maart 2022

Amsterdam brengt toegankelijkheid stad virtueel in kaart

9 maart 2022

Programma in Pakhuis de Zwijger over nieuwe ontwikkelmodellen voor de stad

25 februari 2022

Kennisinstituut: mensen buiten steden steeds meer afhankelijk van auto

22 februari 2022

PBL: kwaliteit van leven het grootst in voorsteden Randstad

16 februari 2022

'Bouw substantieel deel huizen in Randstad op de tocht door stikstof'

8 februari 2022

Vijf lessen over ‘Het nieuwe hybride stadsblok’

3 februari 2022

Flitsbezorgers komen met gedragscode voor betere band met buurt

10 mei 2022

Online sessie over ruimte voor lopen in de stad

23 juni 2022

Utrecht steekt miljoenen in ov voor woningbouw

29 juni 2022

Onderzoekers verwachten vooral bevolkingsgroei in grote steden

6 juli 2022

Vernieuwende ideeën gezocht voor eerste Hans de Jonge Start-up Award

28 juli 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Houten groepsaccommodatie voor scouting in de bossen van Baarn

29 augustus, 2:35

In de bossen van Baarn zijn de ‘Vleermuisgrot’ en ‘de Beverburcht’ geopend. Tezamen vormen ze een nieuwe groepsaccommodatie van Scouting Nederland, ontworpen door MOST Architecture en TomDavid Architecten.

RAUM organiseert conferentie over inclusievere en veiliger steden

29 augustus, 11:41

Naar verwachting blijft de Nederlandse bevolking de komende decennia groeien tot zo’n 20,6 miljoen inwoners in 2070. Hoe zorgen we ervoor dat onze steden niet alleen meegroeien, maar ook inclusiever, veiliger en leefbaarder worden?

RiverEvent meert half september aan in Zwolle, Rotterdam en Den Bosch

29 augustus, 11:00

Op het schip presenteren leveranciers op twee verdiepingen hun noviteiten. Dit jaar is daarbij extra aandacht voor biobased bouwen.

MVRDV ontwerpt Taiwanees bezoekerscentrum met gebouwen als 'rotsformaties'

29 augustus, 9:07

Het bestuur van de Taiwanese provincie Pingtung heeft het ontwerp van MVRDV en HWC Architects geselecteerd voor de herontwikkeling van het bezoekerscentrum in Jialeshui.