Hilde de Haan in 2016

Hilde de Haan (1949-2021) schreef vanuit de mens over architectuur

12 februari 2021, 16:10

Afgelopen maandag is op 71-jarige leeftijd architectuurcriticus en journalist Hilde de Haan overleden. Ze schreef bijna dertig jaar lang voor de Volkskrant en heeft tal van boeken op haar naam staan. Architectenweb sprak met Kirsten Hannema over haar oud-collega, met wie ze tevens bevriend was. “Architectuurcritici reageren altijd heel erg op stijl, dat deed zij juist niet.”

“Bij De Haans afscheidsceremonie vrijdag werden gedichten van haar voorgelezen en die waren van literaire kwaliteit”, zegt Hannema, die zelf architectuurcriticus en journalist voor onder meer de Volkskrant is, “Ze was een getalenteerd schrijver en dat zie je ook terug in hoe ze over gebouwen schreef. Dat deed zij in een hele toegankelijke taal.”

Hoe bijzonder dat is, bleek wel toen Hannema zich enkele jaren geleden voor het Jaarboek verdiepte in het werk van de gelauwerde critici Geert Bekaert en Joost Meeuwissen. “Toen ik dat las, kreeg ik weer helemaal het Bouwkunde-gevoel. Architectuurtheorie gold tijdens mijn studie als zware kost met vage teksten waarvan je je soms afvroeg of de auteur zelf wel begrijpt wat hij schrijft.”

De Haan schreef niet zozeer vanuit de theorie, maar meer met als uitgangspunt hoe mensen ruimtes gebruiken en beleven. Dat zou heel goed te maken kunnen hebben met haar achtergrond, die niet in bouwkunde maar psychologie lag. In 1977 richtte ze met haar man Ids Haagsma uitgeverij Architext op, waarvoor ze een enorme stroom aan boeken schreef.

Dom Hans van der Laan
Opvallend was dat de twee zich al vroeg interesseerden voor het werk van Dom Hans van der Laan en zijn belangrijkste navolger Jan de Jong. “Toen Van der Laan in 1977 zijn boek De architectonische ruimte publiceerde, dat in de architectuurwereld vrij lauw werd ontvangen, zijn zij meteen naar hem toegegaan en hebben met hem gesproken.”

De twee publiceerden boeken over de monnik-architect en verdiepten zich in het plastisch getal, het door hem geïntroduceerde systeem om optimale verhoudingen in de architectuur te bepalen. Ook is het mede aan hen te danken dat Van der Laans belangrijke navolger Jan de Jong in de belangstelling kwam te staan - en invloed uitoefent op hedendaagse bureaus als De Kort Van Schaik en Shift architecture urbanism.

Van 1987 tot 2015 schreef De Haan voor de Volkskrant. In een eigen In Memoriam noemt de krant onder meer haar passie voor architectuur en onafhankelijke stem. Volgens Hannema onderscheidde haar oud-collega zich van andere architectuurcritici door niet de stijl, maar de gebruikers van de stad en gebouwen als uitgangspunt te nemen voor haar beschouwingen.

“Je ziet dat critici en architecten altijd heel erg reageren op de stijl van een gebouw. Het Isala-ziekenhuis van Alberts & Van Huut in Zwolle bijvoorbeeld noemen ze dan het summum van antroposofische architectuur. De Haan deed dat niet, zij liep het gebouw binnen en beschreef hoe het voor ziekenhuispatiënten werkte en wat de ruimte met haar deed. In haar aanpak stond de mens centraal.”

Boek over de Grote Houtstraat
Hoewel de stroom publicatie in het afgelopen decennium opdroogde, bracht De Haan onder meer een lijvige monografie uit over Jan de Jong (2010). Er staat nog een boek op stapel over de Grote Houtstraat in De Haans woonplaats Haarlem, vertelt Hannema.

“Daar was ze al jaren mee bezig. Geïnspireerd door een tentoonstelling waarin tekenaar Chiel Braat alle panden in die straat heeft getekend vroeg ze verschillende auteurs in haar netwerk om bij ieder pand in de Grote Houtstraat iets te schrijven. Het was een vrije opdracht, dus het mocht een verhaal zijn of een gedicht, of wat dan ook. De verhalen zijn klaar en de financiering is ook rond, volgens mij wordt dat een waanzinnig boek.”

Kirsten Hannema wijdt haar maandelijkse column op Architectenweb, komende dinsdag, eveneens aan Hilde de Haan.

Trefwoorden

hilde de haan overlijden architectuurkritiek kirsten hannema

1	Circulair Nederlands paviljoen voor Expo 2025 Osaka geopend dinsdag, 22 april
2	Tien nominaties voor Rotterdam Architectuurprijs 2025 dinsdag, 22 april
3	VenhoevenCS ontwerpt zwembad met houten draagconstructie dat zich letterlijk opent naar park woensdag, 23 april
4	Verbijzonderde kopgevels geven woongebouw in Hilversum gezicht dinsdag, 22 april
5	Toch nog een goed idee voor Mona Keijzer dinsdag, 22 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Tentoonstelling over de Bossche School in vroeg voorbeeld ervan in Maarssen

20 mei 2019

Woonhuis architect Jan de Jong rijksmonument

16 februari 2018

Grote tentoonstelling Dom Hans van der Laan in deSingel

12 september 2017

‘Invloed Geert Bekaert kan niet worden overschat’

15 september 2016

Vormenspel

16 februari 2021

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Twee woontorens Urby door Concrete in Dallas voltooid

25 april, 2:26

In de stad Dallas, in het noordoosten van Texas, is de afgelopen jaren gebouwd aan een wooncomplex met bijna 750 compacte woningen en talloze gemeenschappelijke voorzieningen.

Woongebouw in hout en metaal markeert de kop van de Oostenburgervaart

25 april, 9:05

Op het eiland Oostenburg in Amsterdam is het project Houtrak gerealiseerd. Het robuust ogende woningbouwproject is ontworpen door Marcel Lok_Architect en Workshop Architecten, met een daktuin van Flux landscape architecture.

Interieuropdracht voor nieuw kantoor Architectenregister naar Ex Interiors

24 april, 2:36

Het Architectenregister is halverwege 2024 (noodgedwongen) verhuisd naar een nieuw kantoor in Den Haag. Voor de definitieve inrichting deed de organisatie een meervoudige onderhandse aanbesteding.

Nieuwe Instituut organiseert Een avond met Ma Yansong

24 april, 12:15

Op 26 juni vertelt Ma Yansong, oprichter van het architectenbureau, in het Nieuwe Instituut over zijn ontwerpbenadering en werkwijze en over de samenwerking aan de tentoonstelling in het instituut, ‘Ma Yansong. Architectuur en emotie’.

Advies STOER: tel vliegtuiggeluid niet mee voor woningbouw bij Schiphol

24 april, 5:17

Dat adviseert de commissie aan minister Keijzer (Volkshuisvesting, BBB). De ingreep zou de bouw van ongeveer 80.000 woningen makkelijker moeten maken.

Keijzer: komende tien jaar 85.000 woningen minder door coalitiedeal

24 april, 11:09

De PVV, VVD, NSC en BBB willen de sociale huur bevriezen, maar daardoor krijgen woningcorporaties minder huurinkomsten binnen.

Makelaars bezorgd over huurmarkt: veel minder woningen verhuurd

24 april, 9:10

Ze hebben het aantal huurtransacties in de middenhuur en vrije sector in het eerste kwartaal met bijna 20 procent zien afnemen.

Kabinet wil meer plekken zoeken om naar aardgas te boren

23 april, 4:40

Volgens klimaatminister Sophie Hermans is het verhogen van de ‘opsporingsactiviteiten’ nodig om zo efficiënt mogelijk gas te winnen.

Team Provast wint tender Amsterdam Muyskenkwartier met woonproject Hoeksteen

23 april, 1:59

Het winnende voorstel ‘Hoeksteen’, ontworpen door Studioninedots en ZUS, voorziet in 210 woningen in het huur- en koopsegment en wordt gerealiseerd met een houten kolomconstructie.