Boek belicht geschiedenis Russische avant-gardisten

6 mei 2019, 13:34

De Russische avant-gardisten hadden een grote invloed op de kunst en architectuur aan het begin van de twintigste eeuw. Er bestond een levendige interactie tussen architecten en kunstenaars uit de vroege Sovjet-Unie en West-Europa, waarvan de sporen mede terug te zien zijn in de moderne architectuur.

Een voorbeeld is de Van Nelle-fabriek (1925-'31) in Rotterdam. De transportbanden, die in doorzichtige kokers tussen het fabrieksgebouw en het pakhuis aan het kanaal heen en weer gaan, worden gezien als een zuiver constructivistische invloed. Andere bekende Nederlandse gebouwen uit dezelfde periode met constructivistische kenmerken zijn Sanatorium Zonnestraal in Hilversum en de Openluchtschool in Amsterdam.

Mart Stam, die enkele jaren heeft meegewerkt aan de Van Nelle-fabriek, onderhield nauwe banden met de Russische kunstenaar El Lissitzky en vertrok in 1930 zelfs naar de Sovjet-Unie om er bij te dragen aan de opbouw van de nieuwe staat. Zijn contact met de Russische avant-garde was ontstaan in Duitsland, waar Stam (later) nog lesgaf aan een instelling waar eveneens een intensieve relatie met de avant-gardisten bestond, het Bauhaus.

Toevallige coalitie
Sjeng Scheijen heeft een geschiedenis geschreven over de Russische avant-gardisten en hun rol in de revolutie onder Lenin en de tragische jaren erna. In een bijna toevallige coalitie met de bolsjewieken kregen radicale kunstenaars als Kazemir Malevitsj, Wassily Kandinsky en Vladimir Tatlin hoge posten toebedeeld in het zojuist gevormde Volkscommissariaat van Verlichting. De verbeelding was aan de macht; de hemelbestormers wilden de straten en de pleinen, het onderwijs en uiteindelijk de mens zelf opnieuw vormgeven.

Ondanks hun grote inspanningen, die onder meer legendarische ontwerpen als het Monument voor de Derde Internationale van Tatlin en El Lissitzky’s Wolkenbügel (beide niet gerealiseerd) opleverde, viel hun verbond met de nieuwe politieke machthebbers al gauw uit elkaar. Ook onderling liepen de verhoudingen scheef, getuige bijvoorbeeld de groeiende rivaliteit tussen de constructivist Tatlin en de suprematist Malevitsj .

Terwijl de reputatie van de kunstenaars en architecten in Europa groeide, werden zij met name in de jaren onder Stalin onderdrukt en gemarginaliseerd in de nieuwe Sovjetstaat. Sommige kozen ervoor te emigreren, andere zonken langzaam weg in het moeras van de terreurstaat, werden gemarteld en/of stierven een tragische dood.

Dagboekfragmenten
In het boek De Avant-gardisten wordt gebruik gemaakt van een grote hoeveelheid dagboekfragmenten, brieven, memoires en belangrijke nieuwe archiefvondsten, meldt uitgever Prometheus. Een speciaal hoofdstuk is gewijd aan het Monument voor de Derde Internationale, ofwel ‘Tatlins toren’.

De slavist Scheijen (1972) is gespecialiseerd in Russische kunst van de vroege twintigste eeuw. Zijn biografie van impresario Sergej Djagilev werd wereldwijd geprezen en belandde op de eindejaarslijsten van beste boeken van The New York Times, The New Yorker en The Sunday Times.

Trefwoorden

vladimir tatlin constructivisme avant-garde mart stam boek rusland bauhaus

1	Woontoren door KAAN Architecten in Eindhovense wijk De Caai opgeleverd woensdag, 28 mei
2	Een woonhuis met vrij zicht op de es maandag, 26 mei
3	Nijmegen kiest voor plan Stadgoed DUUX van ZUS en Koschuch Architects woensdag, 28 mei
4	Corruptie bij de NEN? dinsdag, 27 mei
5	Circulaire vernieuwing schouwburg Ogterop in Meppel krijgt groen licht maandag, 26 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Achtergrond: de levendige relatie tussen Nederland en het Bauhaus

4 februari 2019

Nederlandse architectuur in Russische Hermitage

9 augustus 2013

Van Abbemuseum toont werk El Lissitzky

16 september 2009

Film 'Bauhaus Spirit' te zien tijdens TIAFF LIGHT

2 september 2019

Bauhaus Museum Dessau officieel geopend

9 september 2019

Waagstukken, een boek over architecten en (fatale) ambities

29 januari 2020

Deyan Sudjic leest over Stalins staatsarchitect in Het Nieuwe Instituut

30 september 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Een Meccano-doos voor de bouw van de Almeerse fiets- en voetgangersbruggen

28 mei, 5:46

Almere heeft bijzonder veel fiets- en voetgangersbruggen uit de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw, die vaak aan vervanging toe zijn. René van Zuuk Architects ontwierp een bouwsysteem met een beperkt aantal elementen voor uiteenlopende bruggen.

Woontoren door KAAN Architecten in Eindhovense wijk De Caai opgeleverd

28 mei, 11:23

Het gebouw, dat zes meter over de naastgelegen Melkfabriek uitkraagt, bestaat uit 123 woningen. Fresh is een van de vijf torens die samen het hoogbouwdeel van de nieuwe wijk De Caai vormen.

Nijmegen kiest voor plan Stadgoed DUUX van ZUS en Koschuch Architects

28 mei, 9:38

De gemeente Nijmegen heeft het plan van ontwikkelaar VanWonen, ZUS en Koschuch Architects geselecteerd voor een ontwikkeling binnen Kanaalknoop Zuid. Het plan omvat 647 woningen, naast winkels, horeca, sport, bedrijvigheid én een surfhal.

Beeldkwaliteitsplan voor grootschalige Flora Campus Westland vastgesteld

27 mei, 3:01

Dit beeldkwaliteitsplan is een uitwerking van het masterplan, zoals dat door de gemeente Westland met Vandenhoek Masterplanners en Felixx Landscape Architects & Planners eerder is opgesteld. Een aantal gebouwcomplexen is inmiddels in ontwikkeling.

Investeerders kopen duurdere woningen door nieuwe regels

28 mei, 2:03

Particuliere investeerders kopen door de veranderde regels op de huizenmarkt steeds vaker duurdere woningen. Het gemiddelde aankoopbedrag lag afgelopen kwartaal 35 procent hoger dan een jaar geleden.

DOEN Participaties en Fair Capital Impact Fund investeren in CrowdBuilding

28 mei, 12:00

Het platform Crowdbuilding faciliteert collectieve zelfbouw. Met deze investering kan het missiegedreven platform opschalen.

Stefan Kolen nieuwe directeur Heembouw Architecten

27 mei, 4:14

Stefan Kolen is benoemd tot directeur Heembouw Architecten per 1 juli 2025.

Nederlands Expo-paviljoen in Osaka krijgt tweede leven op Japans eiland

27 mei, 12:17

Het Nederlands paviljoen op de Expo 2025 in Osaka krijgt een nieuw leven na afloop van de wereldtentoonstelling.

Raad van State ziet risico’s bij verhogen stikstofgrens

26 mei, 4:47

In een advies over het voorstel om de ‘rekenkundige ondergrens’ te verhogen met een factor 200, noemt het adviesorgaan dit voorstel “kwetsbaar”.

Royal HaskoningDHV heet voortaan Haskoning

26 mei, 11:20

Het internationaal opererende advies- en ingenieursbureau heet vanaf vandaag kort en krachtig: Haskoning. Het bedrijf behoudt het predicaat Koninklijk.

Ga naar het nieuws-archief