JHK: ‘Transformatie is de helft goedkoper’

22 maart 2013, 18:00

De succesvolle transformatie van een oud bedrijfsgebouw tot onderwijscentrum smaakt bij JHK Architecten naar meer. Een interview met Chris de Jonge, architect-directeur van JHK Architecten.

Tekst Michiel van Raaij

“In de media is veel aandacht voor de 5% van de gebouwen die een monumentale status hebben, middenin de stad staan, en bij herbestemming een maatschappelijke functie gaan vervullen”, zegt architect Chris de Jonge. “Dat die transformaties lukken geloof ik wel. De grootste opgave ligt wat mij betreft bij de andere 95% van de bedrijfsgebouwen die aan de rand van de stad staan.”

Dat de aandacht zich momenteel vooral op die monumenten en leegstaande kantoren richt snapt De Jonge trouwens wel. Die monumenten zijn zeer zichtbaar in de stad. Een de kantoren, “dat zijn onze pensioenen.” Met beide moet dan ook wat gebeuren. Voor de overige gebouwen ziet hij echter ook volop kansen.

“Het zijn vaak gebouwen met een losse constructie, een losse gevel en een flinke overmaat. In technische zin zijn deze gebouwen dus relatief eenvoudig om te toveren tot iets nieuws”, zegt De Jonge. “Van alle partijen vraagt het echter wel lef. De opdrachtgever, de eigenaar, maar ook de gemeente, moet er wel voor gaan.”

DHTA
Het ontwerp dat JHK voor de Dutch HealthTec Academy (DHTA) maakte illustreert de potentie van de genoemde 95% van de bedrijfsgebouwen aan de rand van de stad. De betrokken onderwijsinstellingen waren op zoek naar een huisvesting voor deze nieuwe academie en hadden daarmee onder meer interesse in een leegstaand bedrijfspand op bedrijventerrein Overvecht. In samenwerking met de eigenaren van het gebouw ontwikkelde JHK Architecten een concept om de onderwijsinstellingen van de haalbaarheid van de transformatie te overtuigen.

“Het gebouw voor de DHTA was uiteindelijk de helft goedkoper dan een helemaal nieuw gebouw”, zegt De Jonge. “En dan heb ik het nog niet eens over de besparingen die voort zijn gekomen uit de snelheid van het proces.” En daarbij: “De bus rijdt er al.” Alle infrastructuur, die bij een uitleglocatie nog opgebouwd moet worden, is er in de bestaande stad al.

Bij het gebouw voor de DHTA durfde de opdrachtgever en de gebruiker zijn nek uit te steken en ondersteunde de gemeente Utrecht de noodzakelijke wijziging in het bestemmingsplan. “Dat zijn wel voorwaarden om zoiets te kunnen doen”, zegt De Jonge.

Om het gebouw zo snel mogelijk te kunnen realiseren heeft JHK twee aparte vergunningen aangevraagd. Eerst een vergunning voor de ‘renovatie’ van het gebouw, daarna de vergunning voor de functieverandering van het gebouw. “Terwijl de aanvraag voor die tweede vergunning nog liep, was de aannemer al bezig.”

Via het bij DHTA opgebouwde netwerk raakte JHK betrokken bij de transformatie van de werkspoorfabriek in Utrecht. En via dat project is het bureau nu weer gevraagd om de transformatie van een ander gebouw te onderzoeken. “Van het een komt het ander.”

Connecting Cartesius
Of de transformatie van de werkspoorfabriek van de grond komt is op dit moment nog niet duidelijk. Het project is een initiatief van een aantal Utrechtse ondernemers waaronder JHK zelf, heeft de naam Connecting Cartesius gekregen en betreft de transformatie van een 175 meter lange hal op het voormalig Werkspoorbedrijventerrein. De oude hal wordt in de plannen getransformeerd tot een bedrijfsverzamelgebouw.

Voor de transformatie van dit gebouw werkt JHK in een consortium samen met BAM Utilieitsbouw, Pickkers Consult (Bas Pickkers) en Maatschap voor Communicatie (Harry Louwenaar). Iedere partij in het consortium brengt specifieke kennis en expertise in.

BAM Utiliteitsbouw brengt specialistische kennis in met betrekking tot technische haalbaarheid en financial engineering. “Als architect weten wij precies wat een gebouw kost, maar de feitelijke financiering is ons vak niet”, vindt De Jonge. Pickkers Consult coördineert de zakelijke kant van het proces. De Maatschap voor Communicatie verzorgt onder meer de relaties met de politiek. De Jonge: “Als architect kun je niet alles alleen oplossen. Je moet je versterken.”

Voor Connecting Cartesius is bijna alles rond. Bijna, want de gemeente Utrecht, ook eigenaar van de hal, houdt zich nog op de vlakte over of het de noodzakelijke verandering in het bestemmingsplan wel toestaat. Een poging om het oude gebouw zonder die toezegging aan te besteden is volgens De Jonge voorlopig niet geslaagd. “De gemeente legt alle risico’s bij de markt. In deze tijd kan dat gewoon niet. Deze transformatie komt alleen van de grond wanneer de gemeente deze expliciet steunt.”

Ondertussen heeft het project volgens De Jonge er al voor gezorgd dat er bij de dienst stadsontwikkeling gestudeerd wordt op de transformatie van het totale Werkspoorkwartier.

Window of opportunity
De Jonge is erg te spreken over de nauwe samenwerking met andere partijen bij Connecting Cartesius. “Ik kan ook zelf de financiering organiseren en gebruikers zoeken, maar ik ben blij dat anderen dat willen doen. Dan kan ik me op het ontwerp richten.”

“Als architect hebben wij een grote ruimtelijke intelligentie. Ook zijn wij een uitstekende netwerker. Wij zijn in staat de belangen en kennis van alle partijen in een ontwerp bij elkaar te brengen.”

Ieder transformatieproject heeft volgens De Jonge een ‘window of opportunity’: een moment dat het lukt. Maar om dat momentum te kunnen pakken is volgens hem meer kennis nodig dan de architect alleen kan inbrengen. Hij verwacht daarbij veel van de ‘oude economie’. “Het gaat langzaam, maar op een bepaald moment zullen al deze partijen draaien en hun oude manier van planvorming laten varen.”
Om nu een project van de grond te krijgen is meer ondernemerschap nodig dan voorheen. Er moet meer risico genomen worden. Maar anders gebeurt er echt helemaal niets meer. “Het bewustzijn dat de wereld definitief veranderd is zal groeien.”

Trefwoorden

bedrijventerrein bedrijfsgebouw jhk architecten michiel van raaij transformatie dhta connecting cartesius

1	Vernieuwde entree westelijke reizigerstunnel Amsterdam Centraal geopend maandag, 30 juni
2	Bij Tripolis heeft Hollandse Nieuwe van binnen ‘Van Eyck’ met meanderende trap verbonden met ‘MVRDV’ woensdag, 25 juni
3	KAAN Architecten transformeert historische fabriek in Brazilië tot cultureel centrum vrijdag, 27 juni
4	Belgisch-Nederlands team geselecteerd voor ambitieus infrastructuurproject Brussels Airport donderdag, 26 juni
5	Eindhoven presenteert masterplan voor Stadhuisplein en omgeving maandag, 30 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

JHK rondt DO onderwijsgebouw Purmerend af

8 april 2015

Cilindrische parkeergarage gaat ondergronds

17 maart 2014

Het Grote Transformatiecongres is uitverkocht

4 april 2013

Industrieel pand wordt Ideeënfabriek

2 juli 2013

Grootscheepse verbouwing voor Hanzehogeschool Groningen

30 januari 2018

Circulaire opzet voor Hof van Cartesius

11 januari 2017

Cornerstone van JHK Architecten wordt geopend

29 augustus 2013

JHK transformeert Timmerfabriek Schiedam

6 november 2014

Industrieel pand omgetoverd tot kantooromgeving

7 maart 2016

'Nederland bouwt lukraak kantoren'

22 april 2013

Bouw Bèta Campus Universiteit Leiden van start

1 maart 2013

Bouw hoofdkantoor Dura Vermeer van start

9 maart 2010

Filmhuis in Timmerfabriek Maastricht

9 mei 2012

KCAP en JHK ontwerpen P+R Hooggelegen

17 december 2009

Bedrijfsgebouw Accelerator Leiden opgeleverd

25 november 2011

Schoolgebouw met doorlopende leerlijn

18 november 2010

Bedrijfspand omgetoverd tot schoolgebouw

16 december 2010

JHK ontvangt eerste VMGE-award

5 juli 2011

Toon alles

Andere nieuwsberichten

BNA wordt Koninklijke Bond van Nederlandse Architectenbureaus en heeft nieuwe huisstijl

Gisteren, 15:29

De BNA gaat vanaf vandaag officieel verder onder de naam Koninklijke Bond Nederlandse Architectenbureaus. Tegelijk met deze aanpassing introduceert de vereniging een nieuwe huisstijl en website.

Diederik Dam nieuw bestuurslid Carnegie Stichting van Vredespaleis

Gisteren, 13:15

Architect Diederik Dam treedt per 1 juli toe tot het bestuur van de Carnegie Stichting, de eigenaar en beheerder van het Vredespaleis. Zijn expertise sluit goed aan “bij de bouwkundige uitdagingen waarvoor het historische Vredespaleis staat.”

Onderzoek naar scholenbouw in gemeente Groningen resulteert in 35 aanbevelingen

30 juni, 5:42

Geen grote verzamelgebouwen, maar juist kleinere gebouwen bij elkaar in de buurt. Dat is één van de adviezen van de manifestatie Schoolvoorbeeld, een initiatief van de gemeente in samenwerking met KAW en De Zwarte Hond.

Eindhoven presenteert masterplan voor Stadhuisplein en omgeving

30 juni, 4:17

Het ‘Masterplan openbare ruimte Stadhuisplein en omgeving’ is een uitwerking van de visie die Bygg Architecture & Design eind 2023 presenteerde en stelt het plein voor als een groene en levendige plek.

Zuid-Holland kijkt langs A4 en N11 naar ruimte voor zonnepanelen

Gisteren, 16:31

De provincie, Rijkswaterstaat, ProRail, het Hoogheemraadschap van Rijnland en betrokken gemeenten hebben afgesproken de mogelijkheden te onderzoeken.

MVRDV benoemt Floris Overheul tot nieuwe algemeen directeur

Gisteren, 14:17

Met ingang van 1 juli 2025 volgt hij Sigrid Baas op; zij bekleedde de functie sinds november 2023 op interim-basis. Overheul werkte hiervoor bij Mecanoo.

Meer hypotheekaanvragen voor verbouwing en verduurzaming huis

Gisteren, 12:09

De Hypotheker wijt de stijging aan een tekort aan geschikte seniorenwoningen, waardoor 55-plussers vaker kiezen voor het levensloopbestendig maken van de huidige woning in plaats van verhuizen.