2011: Architecten zoeken naar nieuwe wegen

23 december 2011, 14:46

De toch al zwaar getroffen architectuurbranche kreeg het in 2011 opnieuw zwaar voor de kiezen. Een haast volledige stilstand van de bouw, een nieuwe dip in de economie en sombere vooruitzichten leidden tot nog meer onzekerheid onder architecten. Ze zijn druk bezig nieuwe wegen te zoeken.

Tekst Ronnie Weessies

Ga er maar aan staan, is de eerste gedachte bij het teruglezen van alle slechte berichten die afgelopen jaar de wereld in zijn geholpen. De omzet en het aantal medewerkers van architectenbureaus is sinds de start van de kredietcrisis in 2008 met veertig procent gekrompen, en het einde is volgens bijvoorbeeld de BNA en TNO nog niet in zicht.

Daarnaast begon dit jaar de gevreesde dubbele dip in de economische crisis, gesymboliseerd door het politieke gekrakeel rond de euro. Architecten merkten het in achterstallige rekeningen (215 miljoen voor de gehele sector) en een verder krimpende orderportefeuille. Ook gingen weer veel bureaus failliet, met KOW en Croonen als prominente voorbeelden.

Existentiële kwesties
Te midden van onheilstijdingen over leegstand, de woningmarkt en slechter wordende financiële positie van gemeenten bleken architecten niet goed te weten welke kant ze nu op moeten. Vakdebatten gingen veelal over existentiële kwesties, terwijl de particuliere architect zich verzuchtend afvroeg of hij dan maar social media moet gaan inzetten voor de acquisitie.

Een ontwikkeling die ook veel vragen opriep is ketenintegratie, het in opkomst zijnde bouwproces waarbij verschillende partijen geïntegreerd werken aan een project. Verandert bij dit traject de traditionele rol van de architect, neemt hij taken over van bijvoorbeeld de aannemer en moet hij hiervoor betaald worden? Het antwoord is dit jaar nog niet gevonden.

Dat bij de toekomstige bouwopgave samenwerking centraal staat, daar zijn de meeste architecten het wel over eens. Bureaus die daadwerkelijk hun koers wijzigden, zetten ook op deze veranderende werkwijze in. Dat geldt bijvoorbeeld voor Molenaar & Van Winden architecten, dat zich onder een nieuwe naam meer gaat richten op BIM. Het eerder genoemde KOW gaat een stap verder door na zijn doorstart ook ontwikkeldiensten aan te bieden.

Ondernemerschap
De nadruk lag in 2011 wel op het zakelijke aspect. De nieuwe BNA-voorzitter Willem Hein Schenk verwoordde dit door te stellen dat de sleutel voor de toekomst ligt in het ondernemerschap van architecten. Herman Hertzberger, winnaar van de RIBA Royal Gold Medal, heeft hier net als veel vakgenoten zijn bedenkingen bij. “Zijn zakelijke architecten echt de beste?”, vroeg hij zich af tegenover Architectenweb.

Er valt een hoop te chagrijnen in de architectuur, en dat wordt dan ook gedaan. Toch is het goed om ook te kijken naar ambitieuze en optimistische aanstormende bureaus als LOLA Landscape, DUS Architects en XML. Tijdens de druk bezochte presentatieavond Architectenweb TIEN keer TIEN presenteerden ze hun projecten en visie.

“Interessant is dat de meeste bureaus zich profileren met studies en installaties. Dat is een breuk met de vorige generatie. Mecanoo startte met sociale woningbouw, MVRDV met een kantoorgebouw. Zulke grote bouwopdrachten krijgt de nieuwe generatie niet”, zegt Michiel van Raaij, hoofdredacteur van Architectenweb.

“Of dat erg is, is nog maar de vraag. De bureaus krijgen zo de tijd om te ‘rijpen’. De architectonische kwaliteit van de ontwerpen die de nieuwe garde maakt is hoog. Er is geen reden voor pessimisme over de kwaliteit van de ontwerpers. Zij komen er wel.”

1	Rotterdam verleent bouwvergunning voor Schieblokken vrijdag, 28 november
2	Nieuw voorstel voor renovatie en uitbreiding De Kuip woensdag, 26 november
3	MORE Architecture en Studio Nauta ontwerpen woontoren midden op Katendrecht donderdag, 27 november
4	Gemeenteraad stelt gebiedsvisie voor Bussum-Zuid vast donderdag, 27 november
5	Schiphol investeert tien miljard in nieuwe terminal en andere infrastructuur woensdag, 26 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Bouwers vragen hulp voor starters huizenmarkt

12 april 2012

Bouwwereld gaat kennis BIM delen

2 februari 2012

Aantal aanbestedingen met een kwart gedaald

5 januari 2012

Vastgoedbelegger koopt vaker een huis

4 januari 2012

Omzet architecten opnieuw naar beneden

7 maart 2012

Halvering architectenbranche nabij

27 april 2012

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Rijnboutt levert CityPromenade in Nieuwegein op

28 november, 4:30

Aan de oostzijde van het centrum van Nieuwegein is het project CityPromenade van Rijnboutt gereed gekomen.

Lisa De Visscher wordt nieuwe bouwmeester van Brussel

28 november, 3:31

Zij volgt in die rol Kristiaan Borret op, die de functie tien jaar lang vervulde. De Visscher leidde onder meer het tijdschrift A+ Architecture in Belgium en werkte als architect bij onder meer Neutelings Riedijk Architects.

Rustige baksteenarchitectuur geeft vernieuwd woonzorcentrum eenduidige uitstraling

28 november, 1:52

In Voorschoten is naar ontwerp van Woonwerk Architecten woonzorgcentrum Foreschate vernieuwd. Een deel van het complex onderging renovatie, een ander deel heeft plaatsgemaakt voor nieuwbouw.

Rotterdam verleent bouwvergunning voor Schieblokken

28 november, 11:26

Met een omvang van 47.000 vierkante meter wordt het complex tussen het Schiekadeblok en het spoor het grootste private nieuwbouwkantoor van Nederland.

Amsterdam zoekt vastgoedpartij die 'werkcorporatie' wil opzetten

28 november, 5:16

De Werkcorporatie Amsterdam moet helpen om kleinschalige en betaalbare bedrijfsruimtes voor bijvoorbeeld meubelmakers en loodgieters in de stad te realiseren.

Woningbezit investeerders neemt verder af in derde kwartaal

28 november, 2:38

De verkoopgolf van huurwoningen door investeerders hield in het derde kwartaal van dit jaar aan.

Euromast drie maanden dicht voor grote opknapbeurt

28 november, 12:24

Tot en met april volgend jaar worden de buitenkant van de toren en het restaurant gerenoveerd.

Limburg onderscheidt architect Jo Coenen met erepenning

28 november, 10:49

Hij kreeg de onderscheiding voor zijn ‘uitzonderlijke verdiensten voor het vakgebied van de architectuur en stedenbouw in Limburg, Nederland en daarbuiten’.