2011: Architecten zoeken naar nieuwe wegen

23 december 2011, 14:46

De toch al zwaar getroffen architectuurbranche kreeg het in 2011 opnieuw zwaar voor de kiezen. Een haast volledige stilstand van de bouw, een nieuwe dip in de economie en sombere vooruitzichten leidden tot nog meer onzekerheid onder architecten. Ze zijn druk bezig nieuwe wegen te zoeken.

Tekst Ronnie Weessies

Ga er maar aan staan, is de eerste gedachte bij het teruglezen van alle slechte berichten die afgelopen jaar de wereld in zijn geholpen. De omzet en het aantal medewerkers van architectenbureaus is sinds de start van de kredietcrisis in 2008 met veertig procent gekrompen, en het einde is volgens bijvoorbeeld de BNA en TNO nog niet in zicht.

Daarnaast begon dit jaar de gevreesde dubbele dip in de economische crisis, gesymboliseerd door het politieke gekrakeel rond de euro. Architecten merkten het in achterstallige rekeningen (215 miljoen voor de gehele sector) en een verder krimpende orderportefeuille. Ook gingen weer veel bureaus failliet, met KOW en Croonen als prominente voorbeelden.

Existentiële kwesties
Te midden van onheilstijdingen over leegstand, de woningmarkt en slechter wordende financiële positie van gemeenten bleken architecten niet goed te weten welke kant ze nu op moeten. Vakdebatten gingen veelal over existentiële kwesties, terwijl de particuliere architect zich verzuchtend afvroeg of hij dan maar social media moet gaan inzetten voor de acquisitie.

Een ontwikkeling die ook veel vragen opriep is ketenintegratie, het in opkomst zijnde bouwproces waarbij verschillende partijen geïntegreerd werken aan een project. Verandert bij dit traject de traditionele rol van de architect, neemt hij taken over van bijvoorbeeld de aannemer en moet hij hiervoor betaald worden? Het antwoord is dit jaar nog niet gevonden.

Dat bij de toekomstige bouwopgave samenwerking centraal staat, daar zijn de meeste architecten het wel over eens. Bureaus die daadwerkelijk hun koers wijzigden, zetten ook op deze veranderende werkwijze in. Dat geldt bijvoorbeeld voor Molenaar & Van Winden architecten, dat zich onder een nieuwe naam meer gaat richten op BIM. Het eerder genoemde KOW gaat een stap verder door na zijn doorstart ook ontwikkeldiensten aan te bieden.

Ondernemerschap
De nadruk lag in 2011 wel op het zakelijke aspect. De nieuwe BNA-voorzitter Willem Hein Schenk verwoordde dit door te stellen dat de sleutel voor de toekomst ligt in het ondernemerschap van architecten. Herman Hertzberger, winnaar van de RIBA Royal Gold Medal, heeft hier net als veel vakgenoten zijn bedenkingen bij. “Zijn zakelijke architecten echt de beste?”, vroeg hij zich af tegenover Architectenweb.

Er valt een hoop te chagrijnen in de architectuur, en dat wordt dan ook gedaan. Toch is het goed om ook te kijken naar ambitieuze en optimistische aanstormende bureaus als LOLA Landscape, DUS Architects en XML. Tijdens de druk bezochte presentatieavond Architectenweb TIEN keer TIEN presenteerden ze hun projecten en visie.

“Interessant is dat de meeste bureaus zich profileren met studies en installaties. Dat is een breuk met de vorige generatie. Mecanoo startte met sociale woningbouw, MVRDV met een kantoorgebouw. Zulke grote bouwopdrachten krijgt de nieuwe generatie niet”, zegt Michiel van Raaij, hoofdredacteur van Architectenweb.

“Of dat erg is, is nog maar de vraag. De bureaus krijgen zo de tijd om te ‘rijpen’. De architectonische kwaliteit van de ontwerpen die de nieuwe garde maakt is hoog. Er is geen reden voor pessimisme over de kwaliteit van de ontwerpers. Zij komen er wel.”

1	Gemeente Haarlemmermeer kiest plan Ons Erf voor deelgebied Lincolnpark Hoofddorp woensdag, 3 december
2	De mythe van de architect dinsdag, 2 december
3	Veel Nederlandse winnaars bij de Archello Awards 2025 dinsdag, 2 december
4	Ibelings van Tilburg geeft boerderij met monumentale schuur in Zoetermeer woonbestemming dinsdag, 2 december
5	Nederlands Fotomuseum toont fotografische verbeelding van Rotterdam dinsdag, 2 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Bouwers vragen hulp voor starters huizenmarkt

12 april 2012

Bouwwereld gaat kennis BIM delen

2 februari 2012

Aantal aanbestedingen met een kwart gedaald

5 januari 2012

Vastgoedbelegger koopt vaker een huis

4 januari 2012

Omzet architecten opnieuw naar beneden

7 maart 2012

Halvering architectenbranche nabij

27 april 2012

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Amsterdam schrijft architectenprijsvraag uit voor nieuwbouw theater De Meervaart

5 december, 4:45

Behalve het nieuwe gebouw, dat in een hoek van de Sloterplas komt te staan, behelst de prijsvraag ook een herinrichting van de zuidwestoever van het meer.

Barcode Architects presenteert opgeleverd stadskantoor van Dresden

5 december, 2:53

Het door Barcode Architects en Tchoban Voss Architekten ontworpen stadskantoor van Dresden is geopend. Het 34.000 vierkante meter omvattend gebouw maakt deel uit van de vernieuwing van het Ferdinandplatz in het centrum van de Duitse stad.

MIX architectuur en MAAK space ontwerpen landschappelijk woonveld in Leidschendam

5 december, 1:45

MIX architectuur en MAAK space ontwierpen in opdracht van ontwikkelaar Blauwhoed een landschappelijk woonveld met 64 grondgebonden woningen dat onderdeel is van de gebiedsontwikkeling Vlietvoorde in Leidschendam.

Nieuwbouw Algemeen Ziekenhuis Diest in gebruik genomen

5 december, 11:55

Het door archipelago ontworpen gebouw wordt omringd door groen, een conditie waarvan gebruik is gemaakt door veel uitzicht te creëren. Ook is op het maaiveld een colonnade gerealiseerd, die de overgang van binnen naar buiten verzacht.