Eerste tuinwijk beschermd stadsgezicht

27 januari 2011, 16:00

Het Agnetapark en de Nieuwe Plantage in Delft worden beschermd stadsgezicht. Het door L.P. Zocher ontworpen Agnetapark is het eerste Nederlandse voorbeeld van een tuinwijk.

De binnenstad was het al, maar binnenkort zijn ook het Agnetapark en de Nieuwe Plantage in Delft beschermd stadsgezicht. De twee gebieden op de grens van de oude historische binnenstad krijgen met deze speciale status nationale erkenning van hun bijzondere stedenbouwkundige en cultuurhistorische betekenis.

Op 2 februari overhandigt Cees van ’t Veen, directeur van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, het besluit aan wethouder Milène Junius van Monumentenzorg in de oude Watertoren aan het Kalverbos, die precies tussen de twee gebieden staat.

De ontwikkeling van de Nieuwe Plantage met zijn statige 2-, 3- en 4-laags woningen viel samen met de opkomst van de Nederlandse Gist- en Spiritusfabriek in de tweede helft van de negentiende eeuw. Kenmerkend zijn de rijzige gevelwanden aan de noordzijde – een zichtbare herinnering aan de voormalige deftige stadsgracht, die gedempt werd en plaatsmaakte voor een langgerekt plantsoen.

Ten noorden daarvan, onder de rook van ‘de Gist’, verrees het Agnetapark. Het oudste deel dateert uit 1882-1885 en vormt het eerste Nederlandse voorbeeld van een tuinwijk, met huisjes in cottagestijl in een groene omgeving, naar ontwerp van landschapsarchitect L.P Zocher. De sociaal geëngageerde Van Marken, oprichter van de Gist en Spiritusfabriek en Calvé, liet de woningen aanleggen voor zijn fabrieksarbeiders en hun gezinnen. Hij zette daarmee een nieuwe maatschappelijke en stedenbouwkundige ontwikkeling in, die ook buiten Nederland toonaangevend was. In 1925-1929 volgde een stedenbouwkundige uitbreiding in de stijl van de Amsterdamse School: het Nieuwe Park.

De Delftse aanwijzing komt voort uit het Monumenten Selectie Project, MSP, een landelijk project van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Waardevolle architectuur en stedenbouw uit de periode 1850-1940 is in het hele land geselecteerd en aangewezen tot rijksmonument of beschermd stads- of dorpsgezicht. De bescherming is niet bedoeld om ontwikkelingen te bevriezen, maar zorgt er juist voor dat in nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen de historische en stedenbouwkundige karakteristieken behouden blijven.

De nieuwe status van het Agnetapark en de Nieuwe Plantage heeft tot gevolg dat eigenaren bij wijzigingen aan hun panden rekening moeten houden met de bijzondere karakteristieken ervan. Veel woningen zijn al gemeentelijk of rijksmonument – voor die eigenaren verandert er weinig. Eigenaren van niet-monumenten zullen bij plannen voor wijziging voortaan ook een omgevingsvergunning moeten aanvragen. De gemeente zal hen binnenkort over deze verandering informeren.

Trefwoorden

agnetapark beschermd stadsgezicht rijksdienst voor cultureel erfgoed de nieuwe plantage delft l.p. zocher

1	Vloeiende lijnen en afgeronde vormen voor woongebouw Ede donderdag, 23 januari
2	Luxewarenhuis dinsdag, 21 januari
3	Transformatie Meterhuiscomplex Haarlem van start vrijdag, 24 januari
4	Modulair studentencomplex van Jan Snel in Eindhoven maandag, 20 januari
5	Powerhouse Company ontwerpt drijvend GCA-kantoor in Rijnhaven maandag, 20 januari