Tschumi: dit is geen Den Haag, maar Nederland

22 september 2014, 17:19

Donderdag heeft burgemeester Jozias van Aartsen de Nieuwe Haagse Passage in Den Haag geopend. De door Bernard Tschumi ontworpen winkelpassage verbindt de oude Passage uit 1885 met de Grote Marktstraat. In stedenbouwkundig opzicht is het een uitstekende oplossing, maar architectonisch overtuigt het minder.

Tekst Ronnie Weessies

De Nieuwe Haagse Passage omvat 10.500 vierkante meter aan winkelruimte met een 118 suites tellend hotel erboven. Aan de realisatie gaat een bijna honderdjarige geschiedenis vooraf, die begint in de jaren twintig van de vorige eeuw, toen de Spuistraat nog het ‘natuurlijke’ eindpunt voor de negentiende-eeuwse Passage vormde.

De toenmalige bebouwing achter de Spuistraat werd doorgebroken om plaats te maken voor de Grote Marktstraat, een brede verkeersader waarlangs tot 1970 grote gebouwen als De Bijenkorf verrezen. De komst van de Haagse Tramtunnel leidde een grootschalige vernieuwing voor het hele gebied in, met het masterplan Spuimarkt uit 1997 als basis.

Tot en met volgend jaar verrijzen er op verschillende plekken in de Grote Marktstraat nieuwe winkelcomplexen, zoals het door Bolles + Wilson ontworpen Spuimarktblok (2008), De Markies (2013, Vocus Architecten) en Sijthoff City van V8 Architects (opening begin 2015).

Kortere verbinding
De Nieuwe Haagse Passage bevindt zich in het verlengde van de monumentale Passage, aan de andere kant van de Spuistraat. De gemeente Den Haag en ontwikkelaars Multi Vastgoed en AM hebben de winkelpassage hiermee ‘doorgetrokken’ naar de Grote Marktstraat.

In het hart van de binnenstad is zo een logischer en betere verbinding tussen de verschillende winkelgebieden ontstaan dan in de situatie met het oude M&S-pand op deze plek, dat tussen twee smoezelige steegjes stond.

Tschumi spreekt van een brug tussen de negentiende en 21^e eeuw, doelend op de overgang van de monumentale bestaande Passage en het eigentijdse karakter van de nieuwbouw. Rappange & Partners Architecten ontwierp de schakel tussen beide overdekte winkelstraten: een reconstructie van de gevel van een vroeger warenhuis met inbegrip van hedendaagse elementen.

Wie vanuit de Spuistraat de nieuwe passage binnen stapt, valt het meteen op hoe licht de ruimte is. De looproute tussen de winkels is in zijn geheel overdekt door een glazen kap, waardoor er in ruime mate daglicht binnenstroomt. Aardig zijn met name de subtiele ‘knikken’ in de route die ervoor zorgen dat de bezoeker iedere winkel haast letterlijk tegemoet loopt.

Proactieve architectuur
Laatstgenoemde ingrepen passen binnen Tschumi’s idee van een proactieve architectuur, zoals hij heeft beschreven in zijn theorieën en gepraktiseerd in onder meer zijn beroemdste project Parc de la Villette (1983-’98). Op basis van diezelfde theorieën (zoals The Manhattan Transcripts uit 1978) en het Parijse parkproject was hij in 2005 ook aangesteld voor de Nieuwe Haagse Passage.

Althans, dat zei Tschumi zelf tijdens de persconferentie donderdag, want vertegenwoordigers van Multi Vastgoed wisten niet te verklaren waarom juist deze internationaal geroemde architect het gebouw heeft moeten ontwerpen. Zijn toegevoegde waarde wordt nergens echt duidelijk, wat toch jammer is, aangezien het om Tschumi’s eerste grote project in Nederland gaat*.

Aan het verhaal achter de ‘Hollandse luchten-gevel’ hangt zelfs de zweem van een niet werkelijk geïnteresseerde starchitect. Tschumi wilde met alle geweld abstracte Delfts blauwe tegels toepassen, wat niet getuigt van inzicht in culturele nuances. “Men zei tegen mij: we zijn hier in Den Haag, toch niet in Delft? Nee, antwoordde ik, we zijn hier in Nederland”, vertelde de architect daarover.

Opvallend flexibel
Wel heeft Tschumi zich opvallend flexibel getoond tijdens het proces, want het complex is een stuk kleiner geworden dan oorspronkelijk de bedoeling was. Eigenlijk zou de passage een ‘afslag’ maken in het aangrenzende onderkomen van V&D, maar doordat dit pand van eigenaar veranderde, moesten flinke wijzigingen worden doorgevoerd in het ontwerp en programma**.

Dat de architect er niet door is afgehaakt, kon weleens te maken hebben met het opmerkelijke plezier dat hij heeft beleefd aan een typisch Nederlands fenomeen, de welstandscommissie. “Het was wel een uitdaging, want niet iedereen binnen zo’n commissie denkt hetzelfde over dingen. Een van de leden wilde per se bakstenen en rechte ramen in de gevel en dat hield hij erg lang vol. Ik heb uiteindelijk op de andere leden moeten inpraten om hem van mijn idee te overtuigen”, zei Tschumi lachend.

* Op het Hereplein in Groningen staat sinds 1990 een videopaviljoen dat Tschumi ontwierp voor de manifestatie What a wonderful World.

** De oorspronkelijk geplande jazzclub, woningen en een plein zijn uiteindelijk geschrapt

Trefwoorden

nieuwe haagse passage bernard tschumi den haag

1	MVRDV en Mecanoo bij finalisten in architectuurcompetitie voor ‘landmark’ woensdag, 7 mei
2	Cityförster en Atelier Gram ontwerpen woontoren met collectieve voorzieningen voor Tirana woensdag, 7 mei
3	Tijdelijke remise Museumtramlijn Amsterdam met verrassende ornamentiek dinsdag, 6 mei
4	Evenwichtige woonomgeving op voormalig fabrieksterrein Van Besouw Goirle dinsdag, 6 mei
5	Architectenweb organiseert Avond met De Zwarte Hond woensdag, 7 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

FGH Vastgoedprijs 2014 voor De Markies

4 november 2014

Dak van De Passage Den Haag vervangen

5 juli 2017

'Klein wonen' ervaren in het Tschumipaviljoen

15 september 2017

Herinrichting drukste Haagse winkelstraat afgerond

11 april 2016

Haagse Spuimarkt wint NRW Jaarprijs 2009

17 april 2009

Bouw van Haagse Amadeus-toren gestart

3 april 2013

Acropolis-museum Athene opent deuren

18 juni 2009

De Markies in Den Haag van VOCUS opgeleverd

24 september 2013

Den Haag maakt ruimte voor pand Tschumi

17 januari 2011

Tschumi ontwerpt cultuurcentrum in Italië

12 maart 2013

Tschumi’s Blue Tower geopend

13 november 2007

Realisatie Nieuwe Haagse Passage gestart

28 oktober 2011

Het einde van de starchitect - wie gelooft dat?

22 januari 2013

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Video: het MIX-paviljoen in zijn groene omgeving

8 mei, 3:24

Het omliggende landschap maakte integraal deel uit van het ontwerp, dat MIX architectuur voor zijn kantoor maakte. Na een paar jaar begint dat landschap te groeien en bloeien; Stijn Poelstra legde het paviljoen met landschap vast in een video.

De Hemelse Tuin van Studio Valkenier is een veelzijdige stadslandbouwboerderij

8 mei, 1:41

In Amsterdam-Oost heeft Studio Valkenier een voormalige kinderboerderij getransformeerd tot een educatieve, duurzame en inclusieve stadslandbouwboerderij voor iedereen : De Hemelse Tuin.

Gevel Sombra-paviljoen door MVRDV beweegt mee met de zon

8 mei, 10:51

Op de tentoonstelling Time Space Existence in Venetië opent zaterdag het Sombra-paviljoen. De gevel van het door MVRDV ontworpen paviljoen beweegt mee met de zon; de panelen openen of sluiten zich afhankelijk van de stand van het hemellichaam.

Het Nederlands paviljoen in Venetië als inclusieve sportbar

8 mei, 10:16

Hoe kan architectuur sociale normen uitdagen en ruimten creëren voor nieuwe vormen van samenleven? Dat is de vraag die het Nieuwe Instituut stelt met ‘Sidelined: A Space to Rethink Togetherness’, de inzending voor de Architectuurbiënnale in Venetië.

Woningcorporaties dreigen met juridische stappen om kabinet aan afspraken te houden

8 mei, 4:20

Het bevriezen van de huren van sociale huurwoningen heeft grote gevolgen juist voor woningzoekenden en huurders, stelt vereniging voor woningcorporaties Aedes.

Kamernet: studentenkamer is ruim zes procent duurder dan vorig jaar

8 mei, 12:27

Amsterdam is de duurste studentenstad om in te wonen.

Herstel ‘onveilige’ vloer waterschapskantoor kost ruim tien miljoen

8 mei, 11:24

Het Waterschap Rijn en IJssel heeft besloten alle vloeren van het hoofdkantoor in Doetinchem te renoveren, omdat ze onveilig zouden zijn.

Nationale Parken: kabinet laat ons vallen met schrappen financiering

7 mei, 4:18

De Nationale Parken vinden dat het kabinet “alle grenzen van redelijkheid en fatsoen overschrijdt” door de financiële bijdrage vrijwel volledig in te trekken.

Aedes: zo’n 140 corporaties schrappen investeringen

6 mei, 4:59

Meer dan de helft van de woningcorporaties moet een deel van de investeringen schrappen als gevolg van de huurbevriezing die het kabinet heeft aangekondigd. Dat verwacht corporatiekoepel Aedes.