'Volop kansen voor ontwikkelende architect'

18 maart 2014, 17:11

Steeds vaker nemen architecten de rol van ontwikkelaar op zich. Afgelopen donderdag deelden drie vakbroeders hun ervaring en visie en toetsten die aan een panel van ‘echte’ ontwikkelaars. Het leverde geen heel spannende confrontatie op, maar wel aardige inzichten. “Waarom zou een architect geen royalty’s vragen?”

Tekst Ronnie Weessies

Gevestigde ontwikkelaars die zich terugtrekken, nieuwe vormen van opdrachtgeverschap, gemeenten die tegen lage bedragen opties op grond aanbieden, er zijn allerlei redenen waarom architecten zelf steeds vaker als ontwikkelaar optreden. Gezien de kleinschaligheid van veel bouwprojecten tegenwoordig lijkt dat ook uitstekend te kunnen.

De ‘expertmeeting’ in het Amsterdamse NRC Café werd georganiseerd door de BNA, in het kader van de serie Re-engineering the architect. Een van de sprekers, Jaap Dijkman, werkt al sinds zijn eerste project, de verbouwing van een vervallen pand aan de Hazenstraat tot appartementengebouw, als architect én ontwikkelaar.

“De vorige keer dat ik een lezing gaf bij de BNA, in de jaren tachtig was dat, weigerde de toenmalige voorzitter mij na afloop een hand te geven. Mijn werkwijze druiste namelijk in tegen de erecodes die destijds golden. Inmiddels voldoe ik aan zeker vijf van de zes BNA-dienstenkaarten”, zei Dijkman met een knipoog.

Ontwikkelen is niet alleen zijn tweede natuur geworden, ook levert het hem vele anekdotische extra’s op. Zo mocht Dijkman als deel van zijn ‘fee’ jarenlang eens per week gratis komen eten in het door hem ontworpen en ontwikkeld restaurant Toscanini. Plagerig stelde hij dat het hem dan ook verbaast dan veel architecten terughoudend zijn wat betreft ontwikkelen.

“Het is helemaal niet nieuw, zelfs Cuypers bouwde zijn woningen in de Vondelstraat op eigen risico. Misschien tekent het de beleefdheid van de beroepsgroep dat we niet aan het vak van de ontwikkelaar willen komen, maar we werken in een vrije markt”, zei Dijkman.

Reclamebureau, makelaar en adviseur
Van dergelijke scrupules heeft Hans Oudendorp in ieder geval geen last. Met zijn in 2007 opgerichte bureau richt hij zich op de markt van particulier opdrachtgeverschap. Binnen dit segment gaat de rol van een architect zelfs nog verder dan die van ontwerper en ontwikkelaar: hij fungeert ook als reclamebureau, makelaar en adviseur. Onder andere.

Dat Oudendorp het vak in zijn vingers heeft, bleek al bij binnenkomst in de zaal waar de expertmeeting werd gehouden: op iedere stoel lag een flyer voor project Nova Zembla Lofts. En neem het verbijsterend simpele webadres van zijn bureau: architectbna.nl. Oftewel de tweede treffer bij een zoektocht op Google naar een bij de BNA aangesloten architect.

Tot 2009 heeft Ouderdorp als werknemer bij een ander architectenbureau gewerkt, maar daar stuitte hij vaak op beperkingen die voortvloeien uit het verdienmodel van traditionele ontwikkelaars. “Hoewel er bij woningen vanuit de markt vraag was naar ruime balkons en hoge plafonds, bleek het niet mogelijk deze te realiseren”, vertelde hij.

In zijn nieuwe rol krijgt Oudendorp dit wel voor elkaar. Daarnaast kan hij bij de gemeente Amsterdam momenteel voor duizend euro een optie op een bouwkavel nemen. “Als wij zoiets willen, moeten we van tevoren vijftien procent van de grondprijs aftikken”, zei Lars Mosman, manager gebiedsontwikkeling bij Heijmans Vastgoed.

Volop kansen voor ontwerpers dus, zoals Mosman het formuleerde. Wie wil werken volgens de wijze van Oudendorp, moet wel een duizendpoot (of in het beeld dat hij zelf liet zien: een Zwitsers zakmes) zijn die bereid is het ontwerpwerk tot een minimum te reduceren. “Negentig procent van mijn tijd zit in rekenwerk”, zei de architect desgevraagd.

Verdienmodel
Pim van der Ven gelooft dat een architect ook best in groter verband een ontwikkelende rol kan vervullen. De directeur van Juli Ontwerp & Advies zette in zijn presentatie een zelf bedacht verdienmodel uiteen, waarbij de gebruikswaarde (in plaats van de financiële waarde) van een gebouw centraal staat.

Een architect dient hierbij als verbindende en beeldende kracht, die ‘in de taal van vastgoedondernemers een ander verhaal vertelt’. Dat verhaal zal dan gaan over het belang van zaken als organische ontwikkeling, co-creatie en kredietunies als financier.

Interessant is dat een architect volgens dit model niet wordt betaald op basis van uren, maar royalty’s ontvangt voor prestaties. Hij wordt bijvoorbeeld beloond voor de energiebesparing die een duurzaam gebouw op jaarbasis oplevert of ontvangt een deel van het extra geld dat een school verdient als ze dankzij een goed ontwerp meer leerlingen trekt.

Yvonne van Mierlo, directeur van Blauwhoed Studio (dat overigens met Juli werkt aan de zogeheten schoolzone in Brielle), gaf toe dat ze ontwikkelende architecten als concurrenten ziet, maar ze denkt ook dat de ontwerpers met hun ervaring waarde kunnen toevoegen in een samenwerkingsverband.

Bovendien: “Het maakt ons scherper”, aldus Van Mierlo.

Trefwoorden

juli ontwerp & advies ontwikkelende architect hans oudendorp lars mosman yvonne van mierlo bna pim van der ven jaap dijkman architecten

1	Het Binnenhof – in voormalig hotel opent nieuw café aan Statenpassage dinsdag, 10 juni
2	Lange balkons verbinden sociale woningbouw met omringend landschap donderdag, 12 juni
3	Nieuw tentoonstellingspaviljoen Cruquius Museum officieel geopend donderdag, 12 juni
4	KCAP brengt ode aan verloren postkantoor in Vlissingen vrijdag, 13 juni
5	CULD en VOA winnen tender stationsomgeving Goffert met ‘Groene waarden, stadse praktijken’ woensdag, 11 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

'Btw bouwgrond moet omlaag naar zes procent'

2 mei 2014

‘Management belangrijk voor succes bureau’

18 maart 2015

BNA: lichte verbetering, geen extra banen

28 april 2014

Meeste architecten ontwikkelen nieuwe diensten

3 juni 2014

'Meer verliezen gemeenten op grondbeleid'

3 april 2014

Wooninvesteringsfonds verkoopt huurhuizen

3 juni 2014

Ruimtelijk ontwerpers leren ondernemen

3 oktober 2014

Banken hebben genoeg buffers voor vastgoed

28 maart 2014

Kick-off #YUP020 over positioneren

23 april 2014

Bouwstart eerste cpo-project Buiksloterham

11 november 2014

BNA: 'Kwaliteit mag effe niks kosten'

20 juni 2014

Woningmarkt Amsterdam sterk in de lift

27 november 2014

Nieuwjaarsdebat over De Nieuwe Architect

7 januari 2015

BNA-expertmeetings 'architect als risicodrager'

13 februari 2014

Gebouw met 279 energieneutrale starterswoningen voor Delft

10 april 2019

Bets en Oudendorp verder als nga architectuur en ontwikkeling

7 april 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Amstelkwartier kavel 8A wint Amsterdamse Nieuwbouwprijs 2025

Gisteren, 12:23

Het door van Egmond, architecten ontworpen complex won met 19,1 procent van de stemmen de jaarlijkse publieksprijs.

Willem Diehlprijs 2025 naar projecten van Space Encounters en Atelier Spijker

Gisteren, 11:18

Bij de tweejaarlijkse Arnhemse architectuurprijs won Gebouw KB, ontworpen door Space Encounters, de vakjuryprijs. Restobar Flor Fina, naar ontwerp van Atelier Spijker architecten, was favoriet bij het publiek.

Studio Groen+Schild pleit voor expliciete focus op verdichting bij Deventer woningbouw

Gisteren, 10:44

In de woningbouwplannen voor Deventer tot 2035 ontbreekt volgens Studio Groen+Schild een expliciete focus op verdichten.

Stuur nu jullie project in voor de prijs voor Publiek gebouw van het Jaar 2025

Gisteren, 08:45

Hebben jullie een publiek gebouw in Nederland ontworpen dat in de periode van 1 september 2024 tot en met 31 augustus 2025 opgeleverd of voltooid is? Stuur dat dan nu in voor de Architectenweb Awards 2025! Deadline is 27 juni 2025.

Focus on Impact en Qonnected Logistics werken samen aan ontwikkeling stadslogistieke hubs

Gisteren, 14:15

Hiermee willen de twee partijen de stedelijke bevoorrading en distributie verduurzamen en efficiënter maken.

Utrechters zien tram Merwedelijn liefst verdiept of in tunnel

Gisteren, 09:00

Inwoners van Utrecht en Nieuwegein willen dat de Merwedelijn, een nieuwe tramverbinding, zoveel mogelijk ondergronds wordt aangelegd. Hun voorkeur gaat uit naar een tunnel en anders een verdiepte ligging.

Voorlopig weinig hoop voor gepauzeerde infrastructuurprojecten

Gisteren, 08:45

De projecten staan stil vanwege een gebrek aan geld, menskracht of stikstofruimte, of een combinatie daarvan.

Amsterdam: per 1 juli vergunning nodig voor wonen in middenhuur

12 juni, 5:46

Mensen die in Amsterdam een woning in de middenklasse willen huren, moeten per 1 juli een vergunning aanvragen.

Uitbreiding stroomnet in deel Nederland loopt jaren vertraging op

12 juni, 12:06

Uitbreidingsprojecten in Utrecht, de Flevopolder en Gelderland duren veel langer dan gepland.

Nederlandse woningsector introduceert juridische vastlegging met BIM Legal

11 juni, 4:01

Hiermee wordt Nederland wereldwijd het eerste land dat juridische informatie over vastgoed driedimensionaal vastlegt en ontsluit via digitale bouwmodellen.

Ga naar het nieuws-archief