Francine Houben: bibliotheek is ‘a people’s palace’

3 september 2013, 17:00

De dinsdag geopende bibliotheek van Birmingham is letterlijk een gebouw voor iedereen. Dat zegt architect Francine Houben (Mecanoo architecten) in een bespreking van het project met Architectenweb. Van een archief uitpluizen tot je eigen gezondheid onderzoeken, het kan er allemaal.

Tekst Ronnie Weessies

Bij het persbericht over de nieuwe bibliotheek van Birmingham was een persoonlijke noot van Francine Houben gevoegd, met als titel ‘a people’s palace’. Daarmee bedoelt de architect geen volkspaleis, maar een gebouw voor iedereen. Geen geringe ambitie in een stad met meer dan een miljoen inwoners, die bovendien een grote etnische diversiteit kent.

Houben heeft daarbij ingezet op zintuiglijk ontwerpen. “Mijn droom was letterlijk dat een Pakistaanse vader met zijn zoon of dochter van vijf langs de bibliotheek loopt en dat het kind denkt: daar wil ik in. Het ziet de gouden rotunda of hoort muziek en krijgt een onbedwingbare behoefte om naar binnen te gaan”, vertelt de architect.

Eenmaal binnen raakt het kind onder de indruk van de ruimtelijke compositie met nog meer rotunda’s (cirkelvormige ruimtes, onder meer omringd door ronde boekenwanden), of door het betoverende spel van ‘circles and shadows’: onder invloed van het veranderende zonlicht bewegen de schaduwen van de cirkels uit de gevel door het interieur.

Programma
Vader en kind zijn twee van de tienduizend bezoekers die de bibliotheek dagelijks moet gaan trekken. Hoeveel schoonheid het gebouw ook biedt, deze mensen komen uiteraard vooral vanwege het programma. Ook daarin is het principe van ‘a people’s palace’ doorgevoerd, want iedereen kan er iets van zijn gading vinden.

“Het dienstverleningspakket van de bibliotheek is enorm uitgebreid”, zegt Houben. “Er is zelfs een health-afdeling. Er zijn grote delen van de bevolking die nooit naar een dokter gaan, en weliswaar is deze ook niet aanwezig in het gebouw, maar zij treffen daar wel de informatie aan op basis waarvan ze het zelf kunnen uitzoeken.”

Pronkstukken zijn de Shakespeare-collectie, ondergebracht in de rotunda aan de top van het gebouw, en een van de belangrijkste bibliotheekarchieven van Groot-Brittannië. “In plaats van beneden
hebben we dit archief in het gouden volume halverwege het gebouw gesitueerd. En het is grotendeels toegankelijk voor het publiek”, vertelt Houben.

De bibliotheek is van binnenuit ontworpen, geleed in volumes die hun omvang en vorm te danken hebben aan de organisatie van het programma. Op drie verschillende niveaus, dat van het plein (onder), de stad (midden) en de regio (boven), bevinden zich buitenruimtes. Deze als tuinen ingerichte plekken bieden verschillende perspectieven op de omgeving.

Ensemble
De bibliotheek vormt het middelpunt van een driekoppig ensemble, dat verder bestaat uit het Repetory Theatre (REP) en het Baskerville House. De gebouwen aan het Centenary Square liggen aan een door Houben getekende ‘red line’, die is uitgestippeld op basis van de route die inwoners van Birmingham door het centrum volgen.

Volgens Houben is de historie van de stad goed terug te zien in deze lijn, iets wat ze door wilde zetten op het plein. “We hadden van het REP en de bibliotheek één gebouw kunnen maken, maar besloten dat niet te doen. In plaats van het theater te slopen, hebben we het gerenoveerd en als afzonderlijk gebouw bewaard.”

Er staan nu drie palazzo’s
die elk een verschillende bouwstijl vanaf 1936 tot begin 21^e eeuw vertegenwoordigen. Op die manier ontstaan verschillende sferen op het ietwat levenloze Centenary Square, dat daarmee meer ziel moet krijgen. Daarnaast is er een verdiept amfitheater aangelegd, dat verbonden is met het ondergrondse deel van de bieb.

Regels
Hoewel Houben met Mecanoo gewend is om in het buitenland te werken, is haar grootste les van dit project het beter snappen van de mores in de Angelsaksische cultuur geweest. “We denken altijd dat we in Nederland de meeste regels ter wereld hebben, maar misschien zijn we juist wel het land met de minste”, zegt Houben.

“We hadden in Birmingham te maken met allerlei voorschriften op het gebied van health & safety. Het gaat letterlijk over een gebouw voor iedereen, van iemand met een verschillend geloof tot een persoon die gehandicapt is. Je kunt daardoor bijvoorbeeld, zoals architecten graag doen, geen trap uit één materiaal realiseren, dat mag gewoon niet.”

Klik [hier] voor meer foto's van de bibliotheek en [hier] voor enkele video's.

Trefwoorden

birmingham francine houben bibliotheek bibliotheek birmingham

1	Architectenweb symposium: klein maar fijn wonen? donderdag, 2 oktober
2	Plan Spot belooft Lelystad bruisend centrumgebied vrijdag, 3 oktober
3	‘NDSM-werf en Buiksloterham zijn júíst inspirerende voorbeelden voor de stad van morgen’ vrijdag, 3 oktober
4	Nominaties Publiek gebouw van het Jaar 2025 bekend woensdag, 8 oktober
5	Realisatieovereenkomst voor hoogbouwcomplex De Sax op Wilhelminapier getekend maandag, 6 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Digitaal gebruik bibliotheek in opmars

23 november 2018

Mecanoo breidt bureau in Manchester uit

26 maart 2015

Mecanoo vernieuwt revalidatiecentrum Rijndam

24 april 2014

Nederlandse projecten op shortlist WAF 2014

24 juli 2014

Nieuw schoolgebouw in historisch hart Leiden

7 november 2013

Cultuurgebouw Mecanoo in Manchester geopend

29 mei 2015

Adviescentrum Rabobank Sittard geopend

27 juni 2014

RIBA Stirling Prize 2014 voor Everyman Theatre

17 oktober 2014

Mecanoo ontwerpt universiteitscampus Manchester

27 mei 2014

Mecanoo ontwerpt cultuurgebouw Oldham

25 november 2013

Bibliotheek Birmingham (Mecanoo) opent deuren

29 augustus 2013

Hoogste punt bibliotheek Birmingham bereikt

15 september 2011

Eerste gevelelement voor bieb Birmingham

11 augustus 2011

Video: bibliotheek van Birmingham

30 augustus 2013

Video: profiel Mecanoo architecten

23 maart 2012

Nieuwe impressies bibliotheek Birmingham

14 december 2010

Groen licht voor bibliotheek Birmingham

27 november 2009

Mecanoo ontwerpt bibliotheek Birmingham

5 augustus 2008

Mecanoo krijgt opdracht MLK-bieb Washington

19 februari 2014

Eredoctoraat Universiteit Utrecht voor Houben

30 maart 2016

Prestigieuze opdracht New York voor Mecanoo

17 september 2015

Cultuurfonds Prijs voor Francine Houben

30 april 2015

Nederlands team wint prijsvraag Tuin van de 21e eeuw

20 november 2013

Francine Houben 'woman architect of the year'

11 februari 2014

Video: Francine Houben – een Hollandse architect met wereldsucces

3 augustus 2018

KAMPUS-project Mecanoo in Manchester eind onderweg

17 oktober 2019

Mecanoo ontwerpt nieuwe centrale bibliotheek van Macau

22 maart 2021

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nog twee dagen om jouw stem uit te brengen voor de Architect van het Jaar 2025!

33 minuten geleden

De nominaties voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025 zijn: Joost Ector, KSA, KRFT, Sanne van Manen en Vakwerk Architecten. Bekijk nu de video’s waarin de genomineerden zich voorstellen en breng jouw stem uit!

bureau SLA ontdekt, transformeert en gebruikt rijksmonumentale werkplaats

1 uur geleden

Woon-werkruimte op Hembrugterrein in Zaandam toont radicale vernieuwing in erfgoedbeheer en duurzame bouw

Zoetmulder vernieuwt Maastrichts herenhuis met eigentijdse uitbouw

Gisteren, 15:07

In Maastricht heeft Zoetmulder een herenhuis verbouwd en uitgebreid met een uitbouw. Waar de gevel aan de voorzijde in de originele staat is behouden om het huis te blijven laten passen in het straatbeeld, is de achterzijde geheel vernieuwd.

Vier genomineerden voor de Abe Bonnema Architectuurprijs 2025

Gisteren, 13:00

Volgens de jury zijn de nominaties een toonbeeld van het jaarthema ‘ambitie’ en leveren zij een inspirerende bijdrage aan de ontwikkeling van een nieuwe bouwcultuur.

Do Janne Vermeulen verzorgt Rietveldlezing 2025

Gisteren, 11:28

De medeoprichter en directeur van Team V Architectuur spreekt op 13 november over de (houten) stad van morgen.

Eneco onderzoekt verkoop warmtenetten om nieuwe wet

Gisteren, 10:41

Door een eerder dit jaar aangenomen wet is het voor het bedrijf onzeker of investeringen zich nog terugverdienen.

Uitwerking van plannen voor Nedersaksenlijn kan beginnen

7 oktober, 12:17

Maandag is het startsein gegeven voor de eerste onderzoeken die uiteindelijk moeten leiden tot de spoorlijn die Groningen en Twente met elkaar verbindt.