Grootste Cuypers-overzicht ooit in het NAi

18 juli 2007, 13:45

Pierre Cuypers (1827 - 1921) is geroemd en verguisd. Hij verrijkte het Nederlandse landschap met tientallen kerken, ontwierp het Centraal Station en het Rijksmuseum in Amsterdam en hij restaureerde een aanzienlijk aantal gebouwen, waaronder Kasteel de Haar, nabij Utrecht. Zijn architectuur en standpunten zijn nog altijd omstreden omdat hij positie koos in het debat over de betekenis van architectuur in relatie tot religie en gemeenschapszin. Een debat dat nog steeds actueel is.

De inventarisatie van het meest omvangrijke archief in bezit van het Nederlands Architectuurinstituut is afgerond. En vanaf 22 september presenteert het instituut het grootste overzicht ooit van het werk van deze omstreden en bevlogen architect zowel in Rotterdam als in Maastricht.

De architect Pierre Cuypers had een missie: hij geloofde in een samenlevingsideaal, in een architectuur die de maatschappij kon veranderen, in het Gesamtkunstwerk en in de neogotiek als enige gerechtvaardigde architectuurstijl. Bij het nastreven van zijn ideaal greep hij terug op de middeleeuwen: een maatschappij met duidelijke rangen en standen, met de katholieke kerk als middelpunt en de gilden met hun ambachtelijke kwaliteiten. In de tentoonstelling in het NAi in Rotterdam en in Maastricht komt Cuypers' passie voor architectuur tot leven. In beide tentoonstellingen wordt een dwarsdoorsnede uit het leven van Cuypers gepresenteerd waardoor zijn denken, ontwerpen en handelen in de dynamiek van de tweede helft van de negentiende eeuw wordt geplaatst. In Rotterdam beslaat die dwarsdoorsnede het jaar 1877 en in Maastricht het jaar 1897.

In 1877 bereikt Cuypers de leeftijd van vijftig jaar en werkt hij aan de twee meest bediscussieerde publieke gebouwen van de negentiende eeuw: het Centraal Station Amsterdam en het Rijksmuseum. Hij bouwt en restaureert kerken, heeft een absurd reisschema, leidt meerdere kunstwerkplaatsen en is net benoemd tot Rijksbouwmeester.

In deze periode ligt hij zwaar onder vuur, maar dit staat een indrukwekkende productie waarbij Cuypers als totaalregisseur optreedt niet in de weg. De tentoonstelling laat met tientallen schetsen, tekeningen, boeken en foto's de belevingswereld en energie van Cuypers zien. Daarnaast wordt er een spectaculaire verzameling van altaren, bidstoelen, beelden en ander kerkinterieur in de tentoonstelling bij elkaar gebracht. In 1897 wordt Cuypers zeventig jaar. Hij houdt zich dan voornamelijk bezig met de restauratie van Kasteel de Haar. De jongere generatie architecten plaatst hem in deze periode als wegbereider van de moderne architectuur op een voetstuk; een groter contrast met 1877 is er niet. In de tentoonstelling in het NAi Maastricht staat de ontwerpgeschiedenis van Kasteel de Haar centraal.

Bij De Haar ging het Cuypers om het creëren van een ideale toestand: een verbeterde werkelijkheid. Het werd een geheel nieuw Gesamtkunstwerk en met een duizelingwekkend aantal tekeningen ook zijn best gedocumenteerde project. Kasteel de Haar is representatief voor zijn opvattingen over restaureren waarin nieuwbouw een geoorloofd middel was. Tekeningen, foto's, gebruiksvoorwerpen en een groot aantal interieurstukken uit het Kasteel zijn hiervan het bewijs.

Publicatie
Bij de tentoonstelling verschijnt een publicatie waarin de complete oeuvrelijst van Cuypers' werk voor het eerst wordt gepresenteerd. Het boek wordt uitgegeven door NAi Uitgevers. Voor meer informatie kijk op www.naipublishers.nl.

De tentoonstelling in het NAi Rotterdam en Maastricht is te bezoeken van 22 september tot en met 6 januari 2008.
Bron: bron + beelden: Nederlands Architectuurinstituut

1	Spectaculaire overkapping voor vernieuwd Arnhems busstation Kronenburg maandag, 3 november
2	Groot Egyptisch Museum naar ontwerp van Heneghan Peng en West 8 officieel geopend maandag, 3 november
3	NOAHH ontwerpt nieuw zwembad in Noordersportpark Haarlem dinsdag, 4 november
4	Vakwerk Architecten uitgeroepen tot Architect van het Jaar 2025 woensdag, 5 november
5	De waarde voor de toekomst (slot) vrijdag, 31 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

NAi verwerft archief Carel Weeber

26 mei 2009

‘Beeld negentiende-eeuwse architecten onjuist’

27 oktober 2009

Vaste tentoonstelling Cuypers opent deuren

19 maart 2009

Video: Pierre Cuypers in De IJzeren Eeuw

29 mei 2015

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Foto's uitreiking Architectenweb Awards 2025

2 uur geleden

Op woensdagavond 5 november 2025 zijn in het Keilepand in Rotterdam de Architectenweb Awards 2025 uitgereikt. Architectuurfotograaf Jan Paul Mioulet / DAPh maakte een beeldverslag van deze feestelijke avond.

BDG en LAP ontwerpen plan met 24 woningen op plek oud zwembad Bilthoven

Vandaag, 14:03

Op de plek van het oude zwembad Brandenburg in Bilthoven worden 24 woningen gerealiseerd. De woningen worden in blokken verspreid over het terrein, georiënteerd op het omringende groen ingerichte landschap.

Vakwerk Architecten uitgeroepen tot Architect van het Jaar 2025

Gisteren, 22:00

Tijdens de uitreiking van de Architectenweb Awards 2025, op woensdagavond 5 november 2025 in het Keilepand in Rotterdam, is Vakwerk Architecten uitgeroepen tot Architect van het Jaar 2024.

Fenix, kunstmuseum over migratie, is Publiek gebouw van het Jaar 2025

Gisteren, 21:55

Fenix, kunstmuseum over migratie, ontworpen door MAD, Bureau Polderman en EGM architecten, is op de prijsuitreiking van de Architectenweb Awards 2025 uiteroepen tot Publiek gebouw van het Jaar 2025.

Provincies focussen op agrarisch natuurbeheer tegen stikstof

Vandaag, 15:11

De betrokken partijen hebben daarover afspraken gemaakt, maar benadrukken dat steun van de rijksoverheid nodig blijft.

Corporatiewoning harder geraakt door klimaatverandering

Vandaag, 10:46

Bewoners van de onderzochte woningen hebben bijvoorbeeld vaker last van hittestress door warme nachten en krijgen vaker te maken met wateroverlast bij hevige buien.

Arons en Gelauff benoemt drie associates

4 november, 12:05

Eva Heldeweg, Gijs Beckman en Thom Zijlstra zijn benoemd tot associate partner bij Arons en Gelauff architecten.

DigiBouw 2025 – enkele tips

4 november, 11:14

Op 19 en 20 november 2025 vindt in het Beatrixgebouw van de Jaarbeurs in Utrecht de tweede editie van DigiBouw plaats. Enkele tips voor sessies die voor architecten van toegevoegde waarde zijn.