Een campus als dorp - landschap en gebouw verweven
22 juni 2023
De Campus Eemsdelta zet een nieuwe standaard neer in ontwerp voor onderwijs, wat betreft typologie, werkwijze, duurzaamheid en CO2-reductie. Het ontwerp herbergt vier middelbare scholen, culturele voorzieningen en een sportcluster samen in één campus, bestaande uit zes verbonden gebouwen van in totaal 16.600m2, ingebed in een gevarieerd landschapspark van 3,5ha. Aanleiding voor ontwerp en bouw van de campus was het veilig onderbrengen van vier scholen in verband met de aardbevingsproblematiek in Groningen; het resultaat laat zien dat betrokken ontwerp meerwaarde biedt voor leerlingen, onderwijs en de regio!
Vernieuwende typologie: een school als een dorp
De campus is ontworpen om te functioneren als een dorp, en is typologisch en stedenbouwkundig opgezet als een eigentijdse vertaling van een Gronings wierdedorp. Meerdere gebouwen hebben elk hun eigen functie en kapvorm en zijn gepositioneerd rondom een centraal hart als ontmoetings- en pauzeruimte met aula, patio en toegankelijk dak. De campus laat zich tegelijkertijd ervaren als één gebouw en als een verzameling samenhangende deelgebouwen. Daarmee is de campus in oppervlakte groot, maar in beleving kleinschalig - je hebt alle mogelijkheid om je terug te trekken en je eigen plek te vinden.
Iedere school en leerling-type heeft passende ruimte voor de eigen behoeften, sfeer, identiteit, onderwijsvisie en specifieke inrichting. En Iedere school en leerling-type heeft direct toegang tot een groot aantal voorzieningen, waarbij ontmoeten en vermijden te allen tijde mogelijk is. Daarmee ontstaat de sfeer en het functioneren van een dorp: iedereen kent elkaar, alles is bereikbaar via heldere routes, en er is ruimte voor alle behoeftes binnen een menselijke maat en schaal.
Vernieuwende werkwijze: totaalontwerp met iedereen
De Unie Architecten was als hoofdaannemer verantwoordelijk voor de procesinrichting en verloop, van ontwerpvisie tot en met het uitvoeringsontwerp. Daarmee ontstond de kans om het gebouw niet alleen als dorp te ontwerpen, maar ook mét ‘het dorp’. Door een uniek gestructureerde procesinrichting kon in de eerste ontwerpfasen met alle zeventien vakclusters intensief samengewerkt worden aan alle aspecten van het ontwerp, zowel onderwijskundig als ruimtelijk. Daarmee zijn er grote groepen docenten, leerlingen en andere gebruikers betrokken geweest bij een totaalontwerp: een campus die van sportcluster tot centraal hart tot onderwijspleinen tot cultuurcluster tot de groene buitenruimtes betrokkenheid en kwaliteit uitstraalt. Van opzet tot in detail.
Vernieuwende standaard in duurzaamheid en CO-reductie
In de bouw is bij uitstek het reduceren van de CO2-uitstoot een grote uitdaging. De Unie Architecten en het ontwerpteam stelde zichzelf als doel te laten zien hoe het wel kan - juist in een onderwijsgebouw, waar nu opgroeiende generaties er direct mee te maken zullen krijgen.
Ontwerp en uitvoering zijn gebaseerd op een zo minimaal mogelijke CO2 afdruk, binnen budget en onderhoudsvrij gerealiseerd. Het casco is een hybride combinatie van CLT, staal, HSB en beton-elementen. Alle onderdelen zijn demontabel, dus losmaakbaar ontworpen en gedetailleerd.
Gevels en vlonders zijn bekleed met biocomposiet Resysta - een in Nederland geproduceerd product op basis van resten uit de rijstindustrie. Kozijnen en dakplaat bestaan uit gerecycled aluminium. Voor de afwerking van het interieur zijn wand-en vloerafwerkingen van rubber en hout gebruikt.
Gevel en interieur zijn natuurinclusief: iedere school heeft zijn eigen nestkasten en inheemse klimplanten aan RVS-draden langs de gevel: dit is gebaseerd op locatie en oriëntatie van de gebouwen en de behoeften van planten en vogelsoorten. Het gebouw is energieleverend, met een minimum aan installaties en zonnepanelen, omdat de gebouwopzet zelf de basis van de energiehuishouding verzorgt. Slimme zomernachtventilatie zorgt het jaar door met zeer beperkt energieverbruik voor frisse lucht in het hele gebouw.
Architectuur, buitenonderwijs en landschap verweven
De opzet van het Groninger wierdedorp was de inspiratie voor een radiale gebouwstructuur, waarbij het landschap tot in het hart van het gebouw kan doorlopen en tussen en om de gebouwen alle ruimte is voor een gevarieerd, groen onderwijslandschap. Zo hebben we de mogelijkheid ben volle benut om (juist in een steeds digitaler wordende wereld) buitenonderwijs een centrale, vanzelfsprekende plek te geven voor alle leerlingen. Door de transparante gebouwopzet is voor alle leerlingen en gebruikers contact en interactie met natuur en water altijd dichtbij.
Elk gebouw heeft een eigen groene landschapskamer op maat, ontworpen samen met Felixx Landschapsarchitecten. Zo ontstaat een zeer gevarieerde omgeving met faciliteiten voor buitenprogramma, zoals een kweektuin, een werkplaats, een sportstrand en een wetenschapsbos met ecologische vijver. De landschapskamers van de scholen gaan over in de semi-openbare omringende parkstructuur, die aanhaakt op de groene kwaliteiten van het omringende landschap en deze versterkt.
De biobased composiet gevels zijn natuurinclusief ontworpen op het stimuleren en versterken van de locale flora en fauna.