Bibliotheek Harlingen
27 februari 2019
Het project startte in 2012, toen OdV interieurarchitecten door de gemeente Harlingen gevraagd werd om een investeringsbegroting te maken voor het restaureren en optimaliseren van het bestaande bibliotheekpand aan de Voorstraat 52. De staat van het pand was achterstallig en een probleem voor de toegankelijkheid was dat de entree alleen via een uitgesleten natuurstenen bordes en een kleine plateaulift mogelijk was. In Voorstraat 56 is het gemeentemuseum Het Hannemahuis gevestigd en tussen beide panden in bevond zich een fotozaak. Ton Overtoom heeft toen geopperd dat het mooi zou zijn als Voorstraat 54 een gezamenlijk entreepand zou kunnen worden voor bibliotheek en museum, maar daar was op dat moment nog geen ruimte voor.
De investeringsbegroting die in samenwerking met Team 4 architecten werd opgesteld werd te hoog gevonden en twee mogelijke andere locaties voor de bibliotheek werden onderzocht, waarvan de laatste zich buiten het centrum bevond. Een gemeentelijke bestuurswissel zorgde er voor dat besloten werd dat de bibliotheek in de Voorstraat moest blijven, waarmee het bestaande pand weer in beeld was.
Het was inmiddels 2017, de boekhandel in Harlingen was failliet gegaan, en de bibliotheek was in gesprek met boekhandel Van der Velde, om te onderzoeken of het mogelijk zou zijn om een boekhandel te combineren met de bibliotheek. OdV interieurarchitecten werd gevraagd of het mogelijk zou zijn om ze beide in het bestaande bibliotheekpand onder te brengen. Dat was niet mogelijk, maar als we Voorstraat 54 zouden kunnen inzetten, dan zou er een mooie combinatie mogelijk zijn, waarbij ook Het Hannemahuis een royalere entree zou kunnen krijgen. De gesprekken werden opgestart en met de wind van Leeuwarder Culturele Hoofdstad 2018 mee, is het project in een stroomversnelling geraakt.
Alle partijen hebben hard gewerkt aan de realisatie. De gemeente heeft de procedures bewaakt. Team 4 architecten tekende voor de architectuur, ondersteund door Battjes & Ladrak voor het bouwhistorisch onderzoek. NomNom ontwierp het interieur van de boekhandel. En OdV interieurarchitecten heeft de bouwkundige ingrepen in de bibliotheek geïnitieerd, een ontwerp gemaakt voor de inrichting en het realisatietraject begeleid.
Het resultaat is indrukwekkend. De bibliotheek is in haar eigen pand gebleven en heeft verschillende bouwkundige ingrepen ondergaan, die ondergeschikte ruimtes hebben opgewaardeerd en op de begane grond en de eerste verdieping de toegankelijkheid hebben vergroot. Er is een doorbraak gemaakt naar Voorstraat 54, waar de boekhandel op de begane grond gevestigd is. De voorgevel van dit pand is vernieuwd en aan de achterzijde is de begane grond optimaal uitgebreid. De uitbouw, waarvan de architectuur aansluit bij de nieuwbouw van het Hannemahuis, is een paviljoen geworden in de prachtige stadstuin, waar ’s zomers exposities gehouden worden en vanuit het leescafé van de boekhandel een terras aanwezig is.
Tussen de boekhandel en Het Hannemahuis bevindt zich de oudste steeg van Harlingen, die tot op heden onzichtbaar was voor het publiek. Met het maken van een verbinding tussen het entreepand en het museum is niet voor een simpele sluis gekozen, maar is de gehele steeg voorzien van een glazen overkapping, en zijn ook de beide toegangen aan de Voorstraat en in de tuin van glas. Een stukje Harlinger historie wordt zichtbaar. Verder naar achteren in de steeg is een tweede doorbraak naar de boekhandel gemaakt, waardoor bezoekers uitgenodigd worden om door de steeg te lopen en het oude toilet te bewonderen, dat zich aan de museumzijde in de steeg bevindt.
Het interieur van de bibliotheek is ontworpen binnen de stijl van de blackbox formule, waarbij de lambrisering die doorgevoerd is in het hele pand, een krachtig beeld oplevert. Ontmoeten en verblijven spelen een belangrijke rol in het ontwerp. De aansluiting met de boekhandel is een statement in kleur. De verbinding tussen beide panden, die ieder een geheel eigen gezicht hebben, wordt gelegd door de verlichting. De spotverlichting aan rails, die zowel in beide panden, als in de steeg hetzelfde is, maken het hele complex tot een eenheid. Een eenheid die de drie samenwerkende partijen, Het Hannemahuis, boekhandel Van der Velde en de Bibliotheek Harlingen, willen uitstralen, en die Harlingen een een nieuw cultureel hart geeft.