New West is een hoog stedelijk woongebouw in het Overtoomse Veld dat werd ontworpen om de sociale cohesie in deze Amsterdamse wijk te verbeteren. Het ontwerp is van Olaf Gipser Architects en VURB Architects en komt voort uit een aanbestedingstraject van de Gemeente Amsterdam. Met New West is een woongebouw gerealiseerd dat de wijk aantrekkelijk maakt voor een diverse bevolking.
De opgave
Naast de architectonische opgave was een duidelijk sociologische vraagstelling sturend in het project: Hoe kan een nieuw gebouw in een bestaande stedelijke structuur impulsen geven en op deze manier sociale, economische en culturele activiteiten stimuleren? Hoe kunnen met een gebouw mensen bij elkaar gebracht worden?
Het Overtoomse Veld is een woonwijk ontworpen naar modernistische principes van licht, lucht, en ruimte. Het socio-economische beleid van de gemeente is erop gericht de wijk economisch te versterken door nieuwe bewoners aan te trekken. In het Overtoomse Veld is een rijkdom aan stedelijke cultuur te vinden, die in zijn hedendaagse diversiteit tegelijkertijd door de geschiedenis is gevormd. Hoe kan deze verscheidenheid in culturen als kwaliteit worden waargenomen en naar een architectonisch ontwerp leiden?
Kubus, stadsvenster, poldertuin
New West is als contextuele kubus ontworpen. De kubus is een van de meest abstracte vormen in de geometrie, zonder oriëntatie, op zichzelf gericht. Als kubus is het gebouw herkenbaar en kan zo bijdragen aan de identiteit van een wijk. De vraag is hoe kan het volume zo worden vorm gegeven dat het een dialoog met de omgeving aangaat en bij de sociologische vraagstelling aansluit.
De noordkant van het gebouw trapt in lagen naar beneden en vormt zo een overgang met het schaalniveau van de bestaande flat bebouwing. Aan de oostkant bemiddelt een sprong in de gevel tussen het volume van het gebouw en de kleine schaal van de ernaast gelegen kerk. Aan de zuidkant is de centrale vide met het ‘Stadsvenster’ op Postjesweg georiënteerd. De toeschouwers van buitenaf krijgen zo de mogelijkheid voor een inkijk in het collectieve deel van het gebouw. Omgekeerd kunnen de bewoners van New West op afstand genieten van de dynamiek van het stedelijke leven buiten. Aan de westzijde tenslotte reageert het gebouw met een accent van stappen op de schaal van spoortalud en de aansluitende wijkrand.
Het uiterlijk van gebouw New West wordt bepaald door een raster van prefab betonnen panelen; plastisch en diep aan de zijgevels en ondiep aan de straatgevels. De uit de volumestappen voortkomende, verschoven ritmes verwijzen naar de modernistische geschiedenis van de locatie.
New West - de contextuele kubus
De 6 meter hoge plint op de begane grond is op drie zijden open vormgegeven en zo ingericht dat de functies een actieve bijdrage leveren aan het sociale klimaat van gebouw en wijk. Naast een aantal ruimten kleinschalige bedrijfsruimten die gericht zijn op lokale ondernemers, is er een kinderdagverblijf en een filiaal van de Openbare Bibliotheek (OBA), het OBA café die fungeert als ontmoetingsplek voor de buurt. De non-profit kunstruimte ‘Bureau Postjesweg Presents’, een intercultureel platform voor tentoonstellingen, presentaties en uitwisseling met de buurt, maakt de plint compleet.
Tot de Tweede Wereldoorlog stond Overtoomse Veld bekend als de groentetuin van Amsterdam. Het gebied, gelegen in de polder van Sloten, werd tussen de 10e en 13e eeuw in cultuur gebracht en in de 17e eeuw ingericht als polder. De kenmerkende structuur van het door sloten geparcelleerde land is een verborgen laag die in het heden niet meer zichtbaar is.
In de jaren 50 en 60 werd hier de wijk Overtoomse Veld gebouwd. Gelegen in de Westelijke Tuinsteden en onderdeel van Cornelis van Eesterens Algemeen Uitbreidingsplan van Amsterdam (AUP) uit 1934/1935. Het stedenbouwkundig plan met de kenmerkende open stempelbebouwing is ontworpen naar de modernistische principes van licht, lucht en ruimte. New West is gelegen aan het kruispunt van stadsboulevard Postjesweg en de westelijke metrolijn met het gelijknamige metrostation voegt New West zich naadloos in het modernistische stempelpatroon.
Gemeenschappelijke binnentuin
De Polderkamer is ontworpen rond een microlandschap met een verloop van nat naar droog. Het groen van de vegetatie wordt gecontinueerd in de kleur van de reflecterende glazen panelen die langs de aan de binnentuin gelegen gevels omhoog klimmen. Deze gemeenschappelijke lichte ruimte is van alle bewoners.
De appartementen zijn ontsloten door rondom de collectieve groene binnenplaats gelegen galerijen. De overgangen tussen individuele woonruimte, de gemeenschappelijke ruimten en de openbare ruimte buiten zijn gedifferentieerd in vorm en schaal, met een flinke injectie van levend groen. Zo zijn op het kleinste schaalniveau galerijbalkons, als ruimte voor gezamenlijke toe-eigening aan twee voordeuren gekoppeld. Op het volgende schaalniveau zijn de galerijen per dubbele woonlaag gekoppeld aan de achter het Stadsvenster gelegen platformen waar gemeenschappelijke stadslandbouw plaatsvindt, waar klimplanten als groenschermen rust- en ontmoetingsplekken vormen, en waar collectieve activiteiten plaats kunnen vinden. Het hoogste schaalniveau omvat de gehele Polderkamer met zijn waterretentie-tuin en zijn koppeling met het verzonken atrium die licht naar de hoofdentree vanuit Postjesweg brengt.
Gedifferentieerde, aanpasbare typologieën
De Polderkamer wordt zijdelings begrensd door twee rijen met appartementen op een stramienmaat van 6,7 m. Aan de zijde van de Postjesweg wordt het volume bovenlangs verbonden door drie lagen met penthouses. Ongeveer de helft van de woningen is gebouwd als casco-appartement met een dubbelhoge verdieping, een woningtypologie die creatieve bewoners aantrekt. Deze ‘loft’-appartementen hebben op maat ontworpen indelingen en zijn bouwkundig zodanig ontworpen dat programmatische aanpassingen door andere voorkeuren of toekomstige gebruikers mogelijk zijn. De overige appartementen zijn éénlaagse vrijesector huur- en koopappartementen. De oppervlakten van de appartementen variëren van 45 m2 tot 180 m2. De gedifferentieerde typologieën geven de mogelijkheid om verschillende doelgroepen bij elkaar te brengen.