Rieteiland Oost
16 oktober 2012
Rieteiland Oost Het kleinste eiland van IJburg: rustig, natuurlijk en groen
Rieteiland Oost is misschien wel het meest bijzondere eiland van IJburg. Niet alleen is het met negentig kavels het kleinste eiland, het heeft ook de meest natuurlijke uitstraling. Gesitueerd pal aan het Diemerpark biedt het een open uitzicht op het groen en het water. Maar hoe creëer je het echte eilandgevoel op een kaal stuk opgespoten land? Of een gebied nu een rijke historie heeft of het land recent is gemaakt, de aanpak van Buro Lubbers is vergelijkbaar: analyseer de specifieke landschappelijke kenmerken en vertaal deze naar een helder stedenbouwkundig kader.
Buro Lubbers kreeg van de opdrachtgever het vertrouwen om het stedenbouwkundig plan, het inrichtingsplan en het beeldkwaliteitsplan met unieke kavelboekjes te ontwerpen, alsmede zorg te dragen voor de kopersvoorlichting, de bekleding van de trafo, het entreemoment van de hoven, het beheerplan en het toezicht op het bestek van de openbare ruimte. Ook hadden de landschapsarchitecten invloed bij de keuze van de aannemers van onderdelen als de aanlegsteigers en werden zij uitgenodigd suggesties aan te dragen voor de straatnamen.
Landschappelijke basis Het ontwikkelingsconcept van Rieteiland is gebaseerd op de typische eigenschappen van het landschap, in dit geval een eiland. Een eiland creëert zijn eigen randvoorwaarden voor de ruimtelijke invulling. Zo is de zanderige bodemkwaliteit slechts geschikt voor enkele soorten beplanting. Tegelijkertijd creëert de duidelijke begrenzing van een eiland een krachtig kader waarbinnen juist een specifieke selectie van planten en bomen het imago van een eiland kan bepalen. Deze ogenschijnlijke beperkingen van de bodem en de ruimte bieden kansen. Dat geldt zeker voor Rieteiland Oost. De verscheidenheid in architectuur, zowel qua verschijningsvorm als kwaliteit, die op dit eiland ontstaat als gevolg van het particulier opdrachtgeverschap, vraagt om een sterke drager die het hele eiland voorziet van een gemeenschappelijke identiteit. Die sterke drager bestaat op Rieteiland Oost uit een eenduidige groenstructuur.
De schrale zandgrond en de stevige zeewind die het eiland kenmerken hebben geleid tot een typische beplanting. Twee soorten pinus (zwarte dennen en vliegdennen) zullen het beeld domineren. De lange leefduur en het groene winterbeeld onderscheiden de pinus van andere boomsoorten. Bovendien zijn hun lange stammen en hun kronen op grote hoogte goed te verenigen met de woonfuncties. De bomen worden afgewisseld met olijfwilgen, tamarisk en Larix. Deze zogenaamde huisbomen zijn aangeboden door de ontwikkelaar en staan op de kavels van de bewoners. De huisbomen zijn in groot formaat aangeplant en versterken daarmee de eenheid tussen openbaar en privé terrein. Ze garanderen het groene aanzicht van het eiland. Ook de erfafscheidingen bestaan uit beplanting, namelijk liguster- of boerenhagen. Deze plant zal niet wegwaaien en voorkomen dat de zanderige grond verstuift. Zo heeft de beplanting niet alleen een esthetische, maar ook een ecologische functie. Om de bewoners al in een vroeg stadium een groene en beschutte woonomgeving te bieden, is een deel van de groenstructuur aangelegd tijdens de bouw van de woningen.
Alles in balans De natuurlijke sfeer van het eiland wordt ondersteund door het stedenbouwkundig concept. Zo wordt het typische kenmerk van een eiland, namelijk dat er altijd een overkant is, ingezet om zichtlijnen en uitkijkpunten te creëren in het stratenplan. Wiggen lopen dwars over het hele eiland en bieden zo altijd zicht op de waterkant. Door de wiggen zie je ook vanaf de overkant dat Rieleiland een groen eiland is.
De waterkant is zoveel mogelijk benut om woningen aan te situeren. Woningen die niet op het water zijn georiënteerd, hebben een alternatieve kwaliteit door de ligging aan de hoofdweg met een groene verhoogde middenberm, aan de groene wiggen of in een bijzonder beplant informeel hofje. Aan de oevers zijn op drie plekken aanlegsteigertjes gerealiseerd, die alle bewoners van het eiland een extra kwaliteit bieden.
Het robuuste en natuurlijke streefbeeld van Rieteiland Oost is ook gewaarborgd door het beeldkwaliteitsplan voor de architectuur. Omdat particulieren hun woonwensen naar eigen inzicht mogen invullen, zijn er een aantal stimulerende richtlijnen opgesteld waaraan de woning moet voldoen. Het is duidelijk zichtbaar tot welke resultaten de richtlijnen hebben geleid. Zo hebben de hoofdvolumes van de woningen, conform het plan, een plastische opbouw en een robuust volume. De volumes zijn hoog, hebben een beperkte footprint en ogen niet groot door toepassing van terrassen, uitkragingen, overhoekse ramen, inspringen en dergelijke. Losse bouwelementen als garages, schuren of aanbouwen zijn op een inventieve manier geïntegreerd in de architectuur. Het gevolg van deze volumeopbouw is dat de doorzichten op het water en het groen behouden blijven. Ook de materialsering draagt bij aan de maritieme uitstraling van het eiland. In lijn met het advies alleen materialen in hun natuurlijke verschijningsvorm toe te passen, zien we veel baksteen in gedekte tinten en hout. Dit alles past goed bij het hoogwaardige eilandgevoel van Rieteiland Oost.
Wonen op een eiland betekent meestal rust en privacy. Dat geldt ook voor Rieteiland Oost. Het verkeer op het eiland is vooral bestemmingsverkeer dat in 30 km zones zijn weg vindt. Om de veiligheid en de rust op het eiland zoveel mogelijk te garanderen, is de brug naar het Diemerpark alleen toegankelijk voor fietsers en voetgangers. Een brug komend van Haveneiland Oost in IJburg ontsluit het eiland voor autoverkeer en zorgt voor een vlotte aansluiting op de snelweg.
De inrichting van het landschap, de stedenbouw, de architectuur en zelfs de ontsluiting staan op Rieteiland Oost maar in één teken: het creëren van een rustig en natuurlijk eilandgevoel. Rieteiland Oost is een kleine gemeenschap waar men vrij kan wonen in het groen en aan het water – een zeldzaamheid in Amsterdam.