Documentaire Sanatorium Zonnestraal in Utrecht

16 augustus 2006, 17:08

In filmhuis ’t Hoogt in Utrecht wordt op dinsdag 5 september in de reeks ‘Films en mooie woorden’ de documentaire ‘Zonnestraal, drempels tussen licht en aarde’ vertoond. Deze film van Kiki Amsberg en Henk Renou gaat over het legendarische Sanatorium Zonnestraal.

De film
Op het landgoed Pampahoeve, aan de rand van Hilversum, ligt het sanatorium Zonnestraal. Het is één van de meest beroemde jonge monumenten van Nederland en zal binnenkort worden voorgedragen voor de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Beroemd omdat het internationaal bekend staat als één van de grote voorbeelden van het Nieuwe Bouwen. Geroemd om het sprankelend witte kristallijne voorkomen, de heldere constructie en het vooruitstrevende materiaalgebruik.

Zonnestraal is behalve een architectonisch, ook een sociaal en medisch monument. Het sanatorium is het resultaat van jarenlange inspanning van een groep diamantbewerkers om hun door tuberculose gevelde kameraden bij te staan. Zonnestraal werd gebouwd uit de opbrengsten van koperen steeltjes, een afvalproduct uit de diamantindustrie.

In opdracht van de bevlogen vakbondsman Jan van Zutphen en de voorzitter van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkerbond Henri Polak, ontwierpen de architecten Jan Duiker en Bernhard Bijvoet in de jaren twintig een sanatorium waarin genezing, wonen en arbeid samengaan.

Socialistische idealen verenigen zich in Duikers sanatorium met de ideeën over helderheid en techniek van het Nieuwe Bouwen. In de jaren vijftig verloor het gebouw haar oorspronkelijke functie en takelde het langzaam maar zeker af. In deze documentaire komt de geschiedenis van Zonnestraal, middels archiefbeelden en verhalen van betrokkenen, weer even tot leven.

De lezing
Voor alles was Duiker bezig gestalte te geven aan wat hij noemde de geestelijk economie. Hieronder verstond hij dat men zo doelmatig mogelijk moest omgaan met materiaal- en constructie-eigenschappen, met wetenschappelijke en technische ontwikkelingen, met arbeid, met functionele gegevenheden e.d.

Elke ruimte en combinaties van ruimten gaf hij vorm overeenkomstig de functionele eisen die er aan gesteld werden. In zijn vormgeving streefde Duiker naar immaterialisering en kwam hij tot een universele esthetiek. Deze uitgangspunten van Duiker leidden tot de situatie dat wanneer de functionele eisen van een ruimte veranderen, de materialisatie niet meer voldoet. Dit betekent dat er dan sprake is van een wegwerpgebouw.

Duiker was ervan overtuigd dat zijn gebouw een tijdelijke functie had omdat tuberculose compleet zou worden bestreden. Als gevolg van sociaal-historische en cultuurhistorische redenen is Zonnestraal tot Rijksmonument verklaard en is en zal verder worden gerestaureerd. Hierdoor ontstaat de paradoxale opgave om wegwerpgebouwen te bewaren voor de eeuwigheid.

Wessel de Jonge architecten bna bv is een jong bureau met een bijzondere expertise op het gebied van herbestemming van gebouwen. In 1997 is in een samenwerkingsverband met Hubert-Jan Henket architecten en Alle Hosper landschapsarchitecten een structuurplan ontwikkeld voor herbestemming. Sander Nelissen van Wessel de Jonge architecten vertelt in zijn lezing over de herrijzenis van Zonnestraal.

Praktische informatie
Het programma begint om 19.30 uur (de film duurt een uur). De entree bedraagt 7 euro, reservering is mogelijk via 030 2328388 of reserveer@hoogt.nl.
Bron: Architectuurcentrum Aorta

Trefwoorden

nieuwe bouwen film

1	Realisatie omvangrijk houten gebouw van Nudus voor Havenbedrijf Rotterdam stap dichterbij woensdag, 20 november
2	Een houten villa genesteld in het bos donderdag, 21 november
3	Museum Kruithuis ’s-Hertogenbosch officieel geopend na zorgvuldige transformatie dinsdag, 19 november
4	Team onder leiding van KAAN Architecten ontwerpt geavanceerd onderzoeksgebouw in Lausanne maandag, 18 november
5	Sereen toevluchtsoord hoog boven de stedelijke drukte woensdag, 20 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Brand in sanatorium Zonnestraal

5 augustus 2009

Sanatorium Zonnestraal wint internationale prijs

22 oktober 2010

Andere nieuwsberichten

Meerstemmige geschiedenis en toekomst architectuur centraal tijdens symposium

22 november, 3:50

Op maandag 2 december organiseert Arcam in Pakhuis de Zwijger Amsterdam het symposium Hervertellingen. Het symposium draait om het meerstemmiger maken van de geschiedenis en toekomst van de Amsterdamse architectuur.

Tijdelijke woningen voor Oekraïense vluchtelingen en starters in Eemnes

22 november, 1:46

In Eemnes zijn ruim veertig tijdelijke woningen voor Oekraïense vluchtelingen en jonge starters naar ontwerp van Studio Selva opgeleverd. Met name in het ontwerp voor openbare ruimte naar manieren gezocht om het gemeenschapsgevoel te bevorderen.

De Warren ontvangt Ammodo Architecture Award

22 november, 10:48

De Ammodo Architecture Award is een nieuwe internationale architectuurprijs om de wereldwijde ontwikkeling van toonaangevende sociaal en ecologisch verantwoorde architectuur te stimuleren.

Een houten villa genesteld in het bos

21 november, 5:31

Het ontwerp van Kumiki Architecture voor Bosvilla Oostvoorne is erop gericht dat de familiewoning als het ware opgaat in de natuur. De volumes van de benedenverdieping liggen iets verzonken en de gevel is bekleed met gebrand hout.