Elif Tinaztepe: “Laten we ‘open’ gebouwen maken die zich in de loop van de tijd kunnen aanpassen”

In Dordrecht opent in de loop van volgend jaar het Dordthuis: een combinatie van algemene bibliotheek, informatiepunt voor toeristen, en loketten en kantoorruimte voor de gemeente. Elif Tinaztepe, architect en partner bij Schmidt Hammer Lassen Architects (SHL), is met haar team verantwoordelijk voor het ontwerp van het grotendeels houten gebouw. Op donderdag 30 oktober 2025 om 13:00u geeft ze op Architect@Work een lezing waarin ze ingaat op het ontwerp van het Dordthuis. Maar daarnaast wil ze het ook hebben over hoe gebouwen door de tijd steeds anders gebruikt worden en hoe ze daar in haar ontwerpen op anticipeert. Een kort interview vooraf.

Elif Tinaztepe is gefascineerd door hoe gebouwen door de tijd steeds anders worden gebruikt. Ze werkt al heel lang aan de renovatie en transformatie van bestaande gebouwen en ziet dat het een steeds

groter deel van de portefeuille van SHL uitmaakt. “Van de vier bibliotheken waar ik de afgelopen jaren aan gewerkt heb, betroffen er drie renovaties en uitbreidingen”, vertelt Elif. “Alleen de bibliotheek in het Dordthuis is nieuwbouw.”

Een groot project waar ze momenteel aan werkt, is de renovatie van de bebouwing van de Europese Investeringsbank in Luxemburg. Het gaat om gebouwen uit de jaren ‘70 en ‘80, en de uitdaging is om die te waarderen voor wat ze zijn. “Is dat niet waar inclusiviteit om draait?”, vraagt ze retorisch. Tegelijkertijd moeten de gebouwen wel vernieuwd worden en is het volgens haar belangrijk om daarbij strategisch te opereren. Dat begint voor haar bij een diepgaande analyse van de bestaande bebouwing en het gezamenlijk bepalen van de principes en waarden die ten grondslag liggen aan de renovatie. Pas daarna begint het daadwerkelijke ontwerpproces. In het geval van de Europese Investeringsbank betekent dit dat de bestaande gebouwen worden gerenoveerd met behoud van hun unieke karakter, en dat er alleen iets wordt toegevoegd waar dat functioneel nodig is.

Complete + open

Lerend van de renovatie- en transformatieprojecten streeft Elif in haar gebouwontwerpen naar wat ze ‘complete + open’ noemt. “Gebouwen die bij oplevering af zijn, maar die ook open staan voor wat daarna komt”, omschrijft ze het. Dus gebouwen die bij oplevering op maat zijn voor hoe ze dan gebruikt worden, maar die in hun opzet ook zo flexibel zijn dat ze eenvoudig zijn aan te passen aan nieuw gebruik.

Wat je koste wat kost wilt voorkomen zijn gebouwen die ‘complete + closed’ zijn. Ze is daar heel stellig over: “Dat soort gebouwen zijn eigenlijk bij oplevering al niet meer relevant.”

Een goed voorbeeld van hoe het wat haar betreft wel moet, dus van een ‘compleet + open’ gebouw, is Dokk1 in Aarhus. Het ontwerp daarvan bracht niet alleen haar eigen carrière in een stroomversnelling, maar betekende ook veel in de creatieve ontwikkeling van SHL. Dokk1 is een hybride van stedelijke ruimte en gebouw. Het bevat een algemene bibliotheek, de loketten voor de gemeente en televisiestudio’s, maar bevat ook allerlei andere plekken en ruimtes voor allerhande culturele organisaties en initiatieven in de Deense havenstad.

Elif omschrijft het als een overdekte openbare ruimte, maar ook als een raamwerk voor voortdurend veranderende programma’s. “Het fungeert bijna als een frame waarin je allerlei dingen kunt neerzetten of ophangen. Het is een actief landschap.” Cruciaal in het succes van het gebouw is dat de opdrachtgever die flexibiliteit omarmd heeft en dat die ervan geniet om ruimtes steeds anders te programmeren.”

Zijn publieke karakter en flexibiliteit straalt het gebouw ook uit. Brede hellingbanen en trappen trekken de openbare ruimte door naar binnen, waar het met meer brede hellingbanen en trappen als het ware verder ‘gevouwen’ wordt tot een gebouw. De manier waarop de ruimtes zijn uitgewerkt, soms wat rauw en abstract maar niet te, ondersteunt het gevoel van het publieke. Op de grote vloervelden eisen de verschillende functies hun plek op met heldere kleuren en graphics.

Dordthuis

Het publieke gebouw dat ze in Dordrecht heeft ontworpen is straks ook een ‘complete + open’ gebouw, maar volgens Elif wel op een heel andere manier dan Dokk1. "De publiek toegankelijke zones van het Dordthuis blijven open en kunnen daardoor anders geprogrammeerd worden, maar er zijn heel specifieke functies in de rest van het gebouw met andere eisen die voorlopig meer vastliggen", legt ze uit. "Voor mij gaat het Dordthuis uiteindelijk veel meer over verbinding en de reis over zes verdiepingen, en het gevoel van vrijheid en de mogelijkheden die daarmee gepaard gaan."

“De vides in het gebouw verbinden de verschillende verdiepingen en gebruikers. Ze nodigen je uit om het gebouw en de verschillende ruimtes te verkennen. Je hebt er verschillende uitzichten over de stad. Er is zelfs een weelderige en vrij grote ‘geheime tuin’ die toegankelijk is vanaf de tweede verdieping van het gebouw.”

“Tegelijkertijd gaat het Dordthuis ook over de verbinding met de omliggende straten, hoe het gebouw de omgeving waarin het staat een impuls geeft, en over hoe het de oude binnenstad met de stationsomgeving verbindt...”

De flexibele ‘complete + open’ kolommenconstructie van het Dordthuis is grotendeels van hout. Ter beperking van de CO₂-uitstoot van haar ontwerpen ontwerpt ze het liefst in hout en andere biobased materialen. Alleen de onderste twee lagen zijn uitgevoerd in beton. "In het geval van een overstroming, waarvan we hopen dat die nooit zal plaatsvinden, wil de gemeente die situatie vanuit dit gebouw kunnen coördineren."

De lezing van architect Elif Tinaztepe op Architect@Work in Amsterdam vindt plaats op donderdag 30 oktober 2025 om 13:00u. Architect@Work vindt dit jaar plaats in de Kromhouthal in Amsterdam-Noord en is gratis toegankelijk na voorregistratie via architectatwork.com. Registreer je met de code ARWEBA25.