Sanne van Manen

31 augustus, 20:15

Om de woningcrisis op te lossen moeten we bouwen, bouwen, bouwen, in totaal wel een miljoen nieuwe woningen, zo klinkt het al jaren in de politiek. Waarbij dan gesteld wordt dat dat deels eengezinswoningen in laaggelegen polders moeten zijn. Maar is al dat bouwen wel echt de oplossing? Platform Woonopgave, waar architect Sanne van Manen de drijvende kracht achter is, pleit voor een andere denkrichting waarin de eenzijdige focus op kwantiteit plaatsmaakt voor een focus op woonkwaliteit, betaalbaarheid en duurzaamheid. Als huishoudens steeds kleiner worden, heeft het volgens het platform weinig zin om eengezinswoningen te blijven bouwen. En waarom vervuilende nieuwbouw realiseren als er in de bebouwde omgeving nog ruimte is te vinden voor een half miljoen woningen?

https://vimeo.com/1113374498

Oordeel jury
Platform Woonopgave is ruim twee jaar geleden gelanceerd met een doorwrochte analyse van de woonopgave. Die analyse publiceerde het op zijn website en is door iedereen te gebruiken. Hij wordt periodiek geüpdatet en de conclusie die daaruit getrokken kan worden liegt er niet om. Niet alleen de woningmarkt maar ook de bouw zelf loopt langzaam maar zeker vast. “Alleenstaanden met een modaal inkomen konden nog geen 4% van de in 2022 gebouwde woningen kopen”, schrijft het platform op zijn eigen website. De wooncrisis leidt ertoe dat jongeren veel stress ervaren rond hun woonsituatie en dat ze belangrijke levensgebeurtenissen zoals samenwonen, trouwen en kinderen krijgen steeds verder uitstellen.

Om wonen weer betaalbaar te maken, zouden we af moeten van de keten van verdienmodellen die onder de woningmarkt ligt, stelt Platform Woonopgave. Van de overheid tot aan beleggers… alle partijen die bij nieuwbouw betrokken zijn willen daar aan verdienen. Huizenbezitters via de waardestijging van hun bezit misschien nog wel het meest. Kan dat systeem, dat nieuwe woningen alsmaar duurder maakt, doorbroken worden?

De woningcorporaties niet extra belasten, maar in hun kracht zetten zou volgens Platform Woonopgave veel helpen. Sinds de invoering van de verhuurdersheffing ruim tien jaar geleden is hun woningbouwproductie sterk verlaagd. Maar nog interessanter vindt het woningcoöperaties waarin woningen blijvend betaalbaar blijven. Via community land trusts zou die betaalbaarheid zich kunnen vertalen in collectief beheerde tuinen en voorzieningen. Woonkwaliteit is dan niet meer gerelateerd aan de dikte van je portemonnee maar aan collectiviteit in de buurt. Zou dat niet ook heel positief kunnen zijn voor het levensgeluk, voor het verbeteren van de veiligheid in de buurt, voor het verminderen van eenzaamheid? Systeemveranderingen zoals dat kunnen ketens van positieve ontwikkelingen met zich meebrengen, verwacht Platform Woonopgave.

Moeten die miljoen woningen, die steeds genoemd worden, ook wel echt gebouwd worden? Het platform zet daar grote vraagtekens bij. Een zevende van die miljoen woningen vervangt een gesloopte woning. Wat als we al die woningen nou eens niet slopen, maar renoveren? En wat als we te grote woningen opsplitsen in kleinere woningen en alle nu leegstaande gebouwen zouden transformeren tot woongebouwen? Volgens Platform Woonopgave is dan tot de helft van het woningtekort op te lossen en ook nog binnen de bestaande stedelijke gebieden. Bovendien: de duurzaamste woning is de woning die er al staat.

Drijvende kracht achter Platform Woonopgave is architect Sanne van Manen. Zij heeft het platform opgericht, leidt de belangrijkste onderzoeken, initieert samenwerkingen met andere partijen en draagt de analyse en aanbevelingen via lezingen en interviews overal uit. Binnen het platform heeft ze een kernteam om zich heen verzameld dat naast haarzelf bestaat uit Barbara Luns, Mark Minkjan, Martijn Feenstra, Violette Schönberger, Inger Kameraat, Madeleine Mans en Muamer Tabakovic.

Na haar afstuderen aan de TU Delft heeft Sanne vier jaar in Antwerpen gewerkt bij RE-ST, dat zich sterk maakt voor het beter benutten van de bebouwing die er al is, en vervolgens negen jaar bij MVRDV. Bij het Rotterdamse bureau werkte ze aan tal van projecten, zoals de vernieuwing van de Jaarbeurs in Utrecht (niet uitgevoerd), maar ook aan Valley in Amsterdam en de Grotius Torens in Den Haag (beide wel uitgevoerd). Daarnaast stond ze aan de basis van onderzoeken en publicaties Rooftop Catalogue en Co-housing, die beide bestsellers zijn geworden. In die tijd zag ze de haalbaarheid van projecten vastlopen en de wooncrisis groeien. Dat bracht haar er in 2022 toe om Platform Woonopgave op te richten. Dat groeide zo snel, dat ze een jaar later afscheid nam van MVRDV om zich hier volledig op te kunnen richten. Daarnaast heeft ze een eigen bureau opgericht, Studio Meent, vernoemd naar de gemeenschappelijk gebruikte grond in dorpsgemeenschappen.

“De wooncrisis is een gigantisch ruimtelijk en maatschappelijk vraagstuk. Wij geloven niet dat de ruimtelijke ontwerpsector in haar eentje daar het antwoord op kan bieden, maar wel dat zij in staat is de complexiteit ervan integraal te bekijken en een belangrijke bijdrage te leveren aan het oplossen van deze opgave. Daarbij werken we doelbewust samen met een brede coalitie van beleidsmakers, politici, ontwikkelaars, beleggers, banken en bouwers”, stelde ze in haar Vitruvius-lezing bij het partnerevent van het programma Mooi NL van het ministerie van VRO.

In september publiceert Platform Woonopgave weer een nieuwe versie van haar analyse van de woonopgave. Deze blijft zich richten op de data en de vragen die dit oproept. De oplossingsrichtingen die uit de analyse zijn af te leiden, heeft het platform samengevat in een ‘Actieagenda voor Wonen’. Daar volgen nu ook enkele projecten uit om de mechanismen achter de woningbouw nog beter te begrijpen en mogelijke oplossingen te toetsen.

In het onderzoek ‘Eerlijk wonen’ kijkt het platform momenteel samen met DGBC en Platform 31 naar de betaalbaarheid vanwoningbouw. Daarbij brengt het alle wetten en regels grafisch in kaart. Dit netwerk van wetten en regels vormt als het ware de ‘knoppen’ waar in het woonbeleid aan gedraaid kan worden. Daarmee kunnen dan verschillende beleidsrichtingen uitgedacht worden.

Voor het College van Rijksadviseurs (CRA) werkt het platform aan een onderzoek naar woningsplitsen, woningdelen en kleinschalig inbreiden. De nadruk daarbij ligt op de buurten met rijwoningen uit de jaren ‘60, ‘70 en ‘80. Er wordt gewerkt aan een catalogus met mogelijke aanpassingen aan individuele woningen, om de impact van een mogelijke inbreiding concreet te kunnen maken. De woningen in die buurten worden bevolkt door steeds minder mensen, constateert het platform. Door inbreiding kunnen ze weer zo levendig worden als ze bij aanvang ook waren. Bij dit onderzoek is INTI betrokken.

Afgelopen zomer heeft Platform Woonopgave samen met Recht op de Stad de Stadscampagne ‘woning vinden’ georganiseerd waarmee met bewoners is gekeken naar mogelijkheden om woningen te delen, te splitsen, de transformeren, en dergelijke.

Als drijvende kracht achter Platform Woonopgave geeft Sanne door het hele land lezingen voor beleidsmakers, ontwikkelaars, architecten, stedenbouwers en andere stadsmakers. Zo sprak ze afgelopen jaren onder andere bij BPD, Dura Vermeer en COD, op de Neprom-dag en op de Provada, maar ook bij Rotterdam Late Night en organiseerde ze een eigen programma tijdens de afgelopen Rotterdam Architectuur Maand. Ook richt het platform zich nadrukkelijk op de landelijke en regionale politiek. In bijvoorbeeld woonvisies kan volgens het platform een begin gemaakt worden met de noodzakelijke koersverandering.

In korte tijd heeft Sanne een platform opgebouwd waar vanuit overheid en markt breed op aangesloten wordt. De jury is daarvan onder de indruk. De diepgaande analyse van de woningopgave waarmee het platform gestart is en dat het blijft doorontwikkelen vindt de jury van blijvende waarde. Ook ziet de jury dat het ontwerpersperspectief dat Sanne meebrengt veel toevoegt aan het debat. Met Platform Woonopgave biedt ze volgens de jury een belangrijk tegengeluid ten opzichte van de bouwlobby en de verschillende politieke lobbies.

Meer informatie: platformwoonopgave.nl en studiomeent.nl

Trefwoorden

platform woonopgave architect van het jaar architectenweb awards sanne van manen nominatie

1	Vijf nominaties voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025 maandag, 1 september
2	Woontoren De Vrijheid door Atelier Kempe Thill in Bajeskwartier opgeleverd maandag, 1 september
3	Verbouwd kantoorpand Breda weerspiegelt identiteit specialist in koelhuizen woensdag, 27 augustus
4	Architectenweb Sportzomer: Richard Proudley zet zijn hoofd ‘op stil’ tijdens krachttraining woensdag, 27 augustus
5	Chris Collaris benoemd tot partner bij i29 architects woensdag, 27 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

Platform Woonopgave adviseert commissie STOER: kijk minder naar regels en meer naar systemen

16 april

Stadsgesprek over betaalbaar wonen in Rotterdam

27 februari 2024

Platform Woonopgave gelanceerd met scherpe analyse van woningbouwopgave

26 mei 2023

Hoogstraat Rotterdam ingericht voor de 1,5 metersamenleving

16 juni 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

'Vakantiewoonbuurt' Happy Days wint Gemma Smid Architectuurprijs Zoetermeer 2025

Vandaag, 14:39

De vakjury kende het ruim 200 woningen omvattende project de hoogste eer toe, terwijl het publiek Happy Days samen met het tuinpaviljoen Zoete Aarde als gedeelde winnaar aanwees. De vakjury gaf het laatstgenoemde project een eervolle vermelding.

Open Kaart ontwerpt erf voor gebiedscoöperatie

Vandaag, 13:00

In de polder Nijbroek, vlak bij Deventer, zijn vier schuurwoningen rond een gedeeld erf gebouwd.

Jubileumeditie 25-jarig AFFR start met speelfilm The Great Arch

Vandaag, 11:30

AFFR breekt dit jaar met een traditie. In plaats van een documentaire opent het jubilerende Rotterdamse architectuurfilmfestival met een speelfilm.

Zeven biobased woningen op de plek van een voormalig tuincentrum

Vandaag, 10:22

Midden in een bouwblok in het zuiden van Nijmegen zijn zeven biobased woningen verrezen. De houten woningen zijn gebouwd op de plek van een voormalig tuincentrum, waarvan nog sporen zichtbaar zijn in het landschapsontwerp.

ING en Rabobank stoppen 200 miljoen euro in Nationaal Warmtefonds

Vandaag, 11:58

Het fonds verwacht dat de bijdrage 12.500 huishoudens helpt bij het energiezuiniger maken van hun woning. Met een lening kunnen ze bijvoorbeeld een warmtepomp aanschaffen of hun vloeren isoleren.