Braziliaanse architect Lelé (82) overleden

23 mei 2014, 9:28

Afgelopen woensdag is de Braziliaanse architect João Filgueiras Lima, beter bekend als Lelé, overleden. Hij was al geruime tijd ziek. Lelé was minder bekend dan zijn landgenoten Oscar Niemeyer en Lucio Costa, maar wordt gezien als een unieke figuur binnen de Braziliaanse architectuur.

In memoriam door Jorn Konijn, een van de curatoren van de tentoonstelling over Lelé in 2012 in het NAi.

Lelé was een cruciale schakel in onder andere het realiseren van de nieuwe hoofdstad Brasília. Verder werd hij bekend met zijn industriële en gestandaardiseerde publieke gebouwen, met name zijn ziekenhuizen, scholen en loopbruggen. Lelé werd 82 jaar.

Lelé begon zijn carrière eind jaren ’50 bij zijn leermeesters Oscar Niemeyer en Lucio Costa. Hij werd ingenieur voor de realisatie van de nieuwe hoofdstad Brasília. De miljoenenstad moest in korte tijd en met schaarse middelen worden gerealiseerd. Vanwege deze haast onmogelijke opgave, besloot Lelé het bouwproces grotendeels te laten prefabriceren in fabrieken die hij zelf ontwierp Op deze wijze kon hij aan de grote vraag naar kwalitatief goede gebouwen voldoen.

Vindingrijkheid
Zijn drang naar functionaliteit en perfectioneren van constructie werd gecombineerd met zijn drang om maatschappelijke problemen aan te pakken. Dit leverde een enorme vindingrijkheid in het gebruik van materialen en constructies op. Deze kennis zette hij na zijn periode in Brasilia in bij het ontwerpen van kleine scholen voor dorpen in het binnenland van Brazilië. Bewoners konden de gebouwtjes eenvoudig zelf in elkaar zetten.

Ook bouwde Lelé in de favela’s van Rio de Janeiro kleine bruggen en trappen waarmee de toegang tot de wijken verbeterd werd en die tegelijkertijd als riolering fungeerden. Dit leidde uiteindelijk tot een grootschalig infrastructureel project in Salvador Bahia, waar Lelé een groot aantal voetgangersbruggen ontwierp die buurten aan weerszijden van brede autowegen met elkaar wisten te verbinden.

Na een persoonlijk drama – Lelé’s vrouw raakte gewond in een auto-ongeluk – besloot Lelé zich toe te gaan leggen op het verbeteren van de kwaliteit van ziekenhuizen. Tijdens het verzorgen van zijn gewonde vrouw zag hij de ‘afschuwelijke toestand’ waarin de Braziliaanse ziekenhuizen zich bevonden.

Hij begon zijn grootste uitdaging: het ontwerpen van een nieuw type ziekenhuis, met veel licht en lucht. Lelé beperkte zich hierbij niet tot de gebouwen, maar ontwikkelde in overleg met doktoren en verpleging geheel nieuwe, integrale zorgconcepten. Het gebouw, maar ook het door Lelé ontworpen meubilair, draagt bij aan het zorgproces.

Tentoonstelling
Buiten Brazilië was Lelé minder bekend. Een monografische tentoonstelling in het Nederlands Architectuur Instituut in 2012 bracht daar een kleine verandering in. In Brazilië zelf werd er uitgebreid stil gestaan bij het overlijden van de architect.

President Dilma Rouseff roemde hem om zijn “zeldzame creativiteit en onovertroffen capaciteit van sociaal bouwen”. Tevens zal de nationale inzending van Brazilië voor de aanstaande Architectuurbiënnale van Venetië worden aangepast en werk van Lelé tentoonstellen.

Trefwoorden

lelé overlijden

1	Realisatie omvangrijk houten gebouw van Nudus voor Havenbedrijf Rotterdam stap dichterbij woensdag, 20 november
2	Team onder leiding van KAAN Architecten ontwerpt geavanceerd onderzoeksgebouw in Lausanne maandag, 18 november
3	Museum Kruithuis ’s-Hertogenbosch officieel geopend na zorgvuldige transformatie dinsdag, 19 november
4	Sereen toevluchtsoord hoog boven de stedelijke drukte woensdag, 20 november
5	Een houten villa genesteld in het bos donderdag, 21 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Zomerserie (2): Architect in... Brazilië

29 juli 2014

Video: architectuur en geluk in Brasilia

29 januari 2016

NAi exposeert werk van Braziliaan Lélé

23 oktober 2012

Andere nieuwsberichten

Meerstemmige geschiedenis en toekomst architectuur centraal tijdens symposium

Vandaag, 15:50

Op maandag 2 december organiseert Arcam in Pakhuis de Zwijger Amsterdam het symposium Hervertellingen. Het symposium draait om het meerstemmiger maken van de geschiedenis en toekomst van de Amsterdamse architectuur.

Tijdelijke woningen voor Oekraïense vluchtelingen en starters in Eemnes

Vandaag, 13:46

In Eemnes zijn ruim veertig tijdelijke woningen voor Oekraïense vluchtelingen en jonge starters naar ontwerp van Studio Selva opgeleverd. Met name in het ontwerp voor openbare ruimte naar manieren gezocht om het gemeenschapsgevoel te bevorderen.

De Warren ontvangt Ammodo Architecture Award

Vandaag, 10:48

De Ammodo Architecture Award is een nieuwe internationale architectuurprijs om de wereldwijde ontwikkeling van toonaangevende sociaal en ecologisch verantwoorde architectuur te stimuleren.

Een houten villa genesteld in het bos

Gisteren, 17:31

Het ontwerp van Kumiki Architecture voor Bosvilla Oostvoorne is erop gericht dat de familiewoning als het ware opgaat in de natuur. De volumes van de benedenverdieping liggen iets verzonken en de gevel is bekleed met gebrand hout.