Rijk moet Rotterdam helpen in Zuid
16 februari 2011, 9:21
De gemeente Rotterdam moet hulp krijgen van verschillende ministeries in Den Haag om de problematiek op Rotterdam-Zuid in de volle breedte aan te pakken: sociaal en fysiek. "Directe en brede betrokkenheid vanuit het Rijk is essentieel; Rotterdam kan het niet alleen."
Dat stellen voormalig minister Wim Deetman en oud-burgemeester van Enschede Jan Mans in de analyse 'Kwaliteitssprong Zuid' over de toekomst van Rotterdam-Zuid. Voormalig minister Eberhard van der Laan van Wonen, Wijken en Integratie gaf de aanzet daartoe, omdat hij bij een bezoek aan de stad constateerde dat het bestuur voor een haast onmogelijke taak stond.
Het gebied, qua inwonersaantal vergelijkbaar met Eindhoven, kent veel problemen. Deze zijn weliswaar niet uniek, omdat die zich meer voordoen in (middel)grote steden, maar ze zijn wel bijzonder door de ernst van de situatie en de schaal waarop de problematiek zich voordoet.
Het gebied - deelgemeenten Feijenoord, Charlois en een deel van IJsselmonde - kenmerkt zich door een te grote groep mensen met laag inkomen, sterk verouderde woningen, te weinig arbeidsplaatsen, een grote mix van culturen, te weinig woningen voor de middenklasse, criminaliteit en relatief hoge schooluitval onder jongeren.
Twintig tot dertig jaar
Deetman en Mans vinden het cruciaal dat de gemeente Rotterdam met het Rijk en lokale partners snel de hoofdlijn voor de ontwikkeling van Zuid voor de komende twintig tot dertig jaar deelt en vastlegt.
"Alleen door langjarige en intensieve inzet kan de gewenste ontwikkeling voor het middengebied op Zuid worden bereikt. Rotterdam kan dat niet alleen; hulp van het Rijk en lokale partners is dringend noodzakelijk.’’
De aanpak moet gericht zijn op in ieder geval drie pijlers in de levenscyclus van een mens: goede, gerichte scholing voor jongeren, meer werkgelegenheid en veel meer variatie in woningbouw, zodat mensen wooncarrière kunnen maken.
Deetman en Mans bepleiten een nationaal programma Kwaliteitssprong Zuid: "Een programmamanager, een zwaargewicht, is nodig om slagkracht te mobiliseren en van de gebaande paden af te wijken om doelen te realiseren: onorthodox en doelgericht.’’
Minister Piet-Hein Donner (Binnenlandse Zaken) en burgemeester Ahmed Aboutaleb gaan afspraken maken wie wat gaat doen en wie het gaat betalen. Aboutaleb wilde het liefst direct daarmee aan de slag. Donner bepleitte juist eerst woorden en dan daden, in tegenstelling tot de Rotterdamse mentaliteit.
Succesvol
In sommige gebieden is Rotterdam juist succesvol in de aanpak van wijkproblematiek, stellen Mans en Deetman in hetzelfde rapport. Zo is de ooit in verval geraakte hoerenbuurt Katendrecht een van de wijken die de laatste jaren met veel succes een metamorfose hebben ondergaan.
Daar werd volledige nieuwbouw gecombineerd met het aanbieden van kluswoningen en opvallende architectuur. Zo is het Deliplein met zijn eetzaken en het Theater Walhalla verworden tot een van de nieuwe, populaire plekken in Rotterdam.
"Er zijn tal van voorbeelden van succesvolle initiatieven. Zonder andere initiatieven tekort te doen, wijzen wij op de integrale herstructurering van Katendrecht en Pendrecht, de succesvolle herstructurering van delen van buurten op Zuid met veel corporatiebezit en de bijzondere maatschappelijke functie van Theater Zuidplein, de realisatie van kluswoningen, de achter-de-voordeuraanpak en de bredeschoolaanpak.’’
Deetman en Mans zijn van mening dat Zuid er slechter voor zou staan zonder deze inspanningen in de afgelopen jaren. Daarom wordt in het rapport concreet aanbevolen om vrijwel alle vierduizend particuliere woningen in wijken als Carnisse, Tarwewijk en Oud-Charlois te slopen. Daar is tien jaar lang 40 miljoen euro voor nodig, ofwel 400 miljoen euro.
Onduidelijk is nog hoe dat geld moet worden gevonden, omdat het Rijk, de gemeente en corporaties dat niet hebben. Daarom gaan het Rijk en Rotterdam de komende weken in overleg met de corporaties, pensioenfondsen en investeringsmaatschappijen om het geld bijeen te krijgen.
Historie
Het Rotterdam ten zuiden van de Maas ontstaat aan het einde van de negentiende eeuw, met de ontwikkeling van de haven. De industriële revolutie heeft een aanzuigende werking op arbeidskrachten. Woonwijken met goedkope woningen worden in rap tempo uit de grond gestampt om de havenarbeiders te huisvesten.
De snelle opkomst van Rotterdam-Zuid zorgt er voor dat inwoners aan de andere kant van de Maas veelal spreken over 'Zuid'. Ze zien het nieuwe gebied niet als Rotterdam. "Op Zuid, daar wonen de boeren'', is een gevleugelde uitspraak.
Na de Tweede Wereldoorlog worden veel woningen gebouwd in tuinsteden Pendrecht, Lombardijen, Zuidwijk en IJsselmonde. In de jaren 60 en 70 trekken goedkope gastarbeiders uit zuidelijke landen naar Rotterdam-Zuid. Ondertussen verschuift de haven steeds verder naar het westen en is daarmee al lang niet meer de belangrijkste werkgever op Zuid.
Tegenwoordig is circa de helft van de bevolking van niet-westerse allochtone afkomst. In de drie deelgemeenten Charlois, Feijenoord en IJsselmonde wonen 200.000 mensen, vergelijkbaar met steden als Eindhoven en Groningen. De goedkope woningen blijken nog steeds in trek bij kansarmen en mensen met een laag inkomen. En dat terwijl mensen uit de midden- en hoge inkomensgroepen Zuid juist verlaten.
Bron: ANP