Luchtgebonden bouwen - Intro

25 september 2008, 11:54

Bestaande bebouwing in verticale zin uitbreiden is een jong fenomeen dat geleidelijk meer vaste grond onder de voeten krijgt. Deze uitdagende vorm van intensief grondgebruik biedt kansen om een zogenaamde bovenstad te creëren die letterlijk en figuurlijk een extra dimensie geeft aan de stad.

Het fenomeen
Het toevoegen van één of meerdere bouwlagen aan de gebouwde omgeving manifesteerde zich in het begin van de jaren negentig als een nieuwe oplossing voor de herstructurering van naoorlogse woonwijken. Zo biedt het concrete kansen om het woningbestand te differentiëren door ruimere woningen met meer buitenruimte toe te voegen. Hoewel het verhogen van woongebouwen qua ruimte-economie lucratief is, liggen er gemiste kansen op de loer. Bij het optoppen ontbreekt het nog te vaak aan functionele differentiatie. Ook wordt het creëren van een spanningsvol architectonisch contrast tussen onder- en bovenbouw regelmatig vermeden of niet ten volle uitgebuit. Nu heeft niet elke straathoek behoefte aan ‘theater’ en lenen niet alle platte daken zich voor bebouwing met penthouses. Maar voor de synergie van het optoppen mag nog wel een lans worden gebroken. Want programmatische uitbreiding en architectonische verrijking dragen niet alleen bij aan de diversiteit van de stad (wat haar duurzamer maakt), ook de ‘drager’ wordt gerevitaliseerd.

Dit geldt bijvoorbeeld voor het project Didden Village in Rotterdam van MVRDV. Een oud pakhuis is bekroond met een extra laag, waarin drie slaapkamers in drie kleine huisjes zijn ondergebracht. De ministad bestaat uit 45 m2 bebouwing met daaromheen een terras van 120 m2. De felblauwe polyurethaan coating onderstreept de relatie met de lucht. Didden Village maakt duidelijk dat het gebrek aan een tuin kan worden gecompenseerd met een buitenruimte op het dak. Eric Vreedenburgh van Archipelontwerpers introduceerde daarom ‘de luchtgebonden woning’ als volwaardige tegenhanger van de zo gewaardeerde grondgebonden woning.

Technische aspecten
Een onderbelicht aspect van verticaal uitbreiden is de bouwtechniek. Iedere keer moet een op de situatie toegesneden technische oplossing worden bedacht. Nooit wordt een standaardopgave gesteld. In eerste instantie lijkt de bouwwijze aantrekkelijk doordat funderingskosten achterwege blijven. Toch liggen de bouwkosten per vierkante meter gemiddeld hoger, want er ontstaan bijna altijd technische (en juridische) problemen. Ondanks de ontwikkeling van het lichte, modulaire geprefabriceerde bouwen moeten er meestal unica worden gemaakt. Vaak moet de stabiliteit van de onderbouw versterkt worden en moeten er nieuwe vluchtwegen worden gerealiseerd, wat in de praktijk lastig kan zijn. Om de overlast voor de bewoners of gebruikers van de onderbouw zoveel mogelijk te beperken is een korte bouwtijd meestal wenselijk, of zelfs noodzakelijk, al kan die worden bekort door noodzakelijke aanpassingen van het bestemmingsplan.

De projecten die tot nu toe in Nederland gerealiseerd zijn, kunnen op diverse manieren worden ingedeeld. Hier is gekozen voor een categorisering naar bouwtechnische typologie.

Overzicht projecten

Bestaande bebouwing in verticale zin uitbreiden is een jong fenomeen dat geleidelijk meer vaste grond onder de voeten krijgt. Deze uitdagende vorm van intensief grondgebruik biedt kansen om een zogenaamde bovenstad te creëren die letterlijk en figuurlijk een extra dimensie geeft aan de stad. Meer...

Projectenijst
Las Palmas, Rotterdam
Kantoor Arcadis, Arnhem
Weduwe Van der Toorn, Den Haag
De Gekroonde P, Rotterdam
VU Kinderstad, Amsterdam
De Dalen, Rozenburg
Hanzekwartier, Ommen
Kantoor Aristo, Utrecht
Astoria, Den Haag

1	Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op maandag, 13 oktober
2	David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid woensdag, 15 oktober
3	Kantoorgebouw door Arthur Staal aan de Schinkel gerenoveerd en uitgebreid woensdag, 15 oktober
4	Gezicht van de tijd woensdag, 15 oktober
5	Woongebouwen door VdpArchitecten vormen nieuwe 'voorkant' Groningse Oosterparkwijk vrijdag, 17 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

MVRDV presenteert ‘Balancing Barn’

8 mei 2009

Job Dura Prijs 2008 voor Las Palmas

26 november 2008

Andere nieuwsberichten

CPO meer&deel grote winnaar Dirk Roosenburgprijs 2025

17 oktober, 3:37

Het project naar ontwerp van Tom van Tuijn Stedenbouw, Werkstatt en Volle Grond kreeg zowel de vakjury- als publieksprijs.

Gedetailleerde 3D-geprinte maquette toont ruimtelijke ontwikkeling Amsterdam

17 oktober, 2:56

In het WTC op de Amsterdamse Zuidas is een gedetailleerde maquette van de stad Amsterdam geplaatst. In de 3D-geprinte en interactieve maquette zijn bekende plekken en gebouwen te zien, maar ook gebieden die tussen nu en 2030 worden ontwikkeld.

Woongebouwen door VdpArchitecten vormen nieuwe 'voorkant' Groningse Oosterparkwijk

17 oktober, 1:48

Aan de Oosterhamrikkade in Groningen is dit jaar woongebouw Talent opgeleverd. Het complex, dat net als het naastgelegen gebouw Karaat is ontworpen door VdpArchitecten, bestaat uit 108 middeldure huurwoningen.

Het Cultuurfonds kent subsidie toe aan biobased paviljoen voor Amsterdamse Bos ontworpen door Space Encounters

17 oktober, 11:07

Het Cultuurfonds stelt € 100.000 beschikbaar voor het Amsterdamse Bosnest. Het paviljoen is ontworpen door Space Encounters en wordt volledig gebouwd met biobased materialen uit het Amsterdamse Bos.

Sweco neemt groot Belgisch architectenbureau over

17 oktober, 4:23

Het 150 medewerkers tellende assar architects ontwierp onder meer het nieuwe hoofdkantoor van de NAVO in Brussel.

IMF: geen forse huizenprijsdaling bij einde hypotheekrenteaftrek

17 oktober, 12:14

Een mogelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek in Nederland heeft waarschijnlijk een prijsremmende werking, stelt de Nederlandse bestuurder van het IMF Marnix van Rij

EIB: 75.000 nieuwe voltijdse arbeidskrachten nodig in de bouw

17 oktober, 10:11

Volgens het instituut wordt het tekort aan vakmensen in de bouw steeds groter, vooral omdat de energietransitie een enorme extra vraag naar arbeid creëert.