Luchtgebonden bouwen - Intro

25 september 2008, 11:54

Bestaande bebouwing in verticale zin uitbreiden is een jong fenomeen dat geleidelijk meer vaste grond onder de voeten krijgt. Deze uitdagende vorm van intensief grondgebruik biedt kansen om een zogenaamde bovenstad te creëren die letterlijk en figuurlijk een extra dimensie geeft aan de stad.

Het fenomeen
Het toevoegen van één of meerdere bouwlagen aan de gebouwde omgeving manifesteerde zich in het begin van de jaren negentig als een nieuwe oplossing voor de herstructurering van naoorlogse woonwijken. Zo biedt het concrete kansen om het woningbestand te differentiëren door ruimere woningen met meer buitenruimte toe te voegen. Hoewel het verhogen van woongebouwen qua ruimte-economie lucratief is, liggen er gemiste kansen op de loer. Bij het optoppen ontbreekt het nog te vaak aan functionele differentiatie. Ook wordt het creëren van een spanningsvol architectonisch contrast tussen onder- en bovenbouw regelmatig vermeden of niet ten volle uitgebuit. Nu heeft niet elke straathoek behoefte aan ‘theater’ en lenen niet alle platte daken zich voor bebouwing met penthouses. Maar voor de synergie van het optoppen mag nog wel een lans worden gebroken. Want programmatische uitbreiding en architectonische verrijking dragen niet alleen bij aan de diversiteit van de stad (wat haar duurzamer maakt), ook de ‘drager’ wordt gerevitaliseerd.

Dit geldt bijvoorbeeld voor het project Didden Village in Rotterdam van MVRDV. Een oud pakhuis is bekroond met een extra laag, waarin drie slaapkamers in drie kleine huisjes zijn ondergebracht. De ministad bestaat uit 45 m2 bebouwing met daaromheen een terras van 120 m2. De felblauwe polyurethaan coating onderstreept de relatie met de lucht. Didden Village maakt duidelijk dat het gebrek aan een tuin kan worden gecompenseerd met een buitenruimte op het dak. Eric Vreedenburgh van Archipelontwerpers introduceerde daarom ‘de luchtgebonden woning’ als volwaardige tegenhanger van de zo gewaardeerde grondgebonden woning.

Technische aspecten
Een onderbelicht aspect van verticaal uitbreiden is de bouwtechniek. Iedere keer moet een op de situatie toegesneden technische oplossing worden bedacht. Nooit wordt een standaardopgave gesteld. In eerste instantie lijkt de bouwwijze aantrekkelijk doordat funderingskosten achterwege blijven. Toch liggen de bouwkosten per vierkante meter gemiddeld hoger, want er ontstaan bijna altijd technische (en juridische) problemen. Ondanks de ontwikkeling van het lichte, modulaire geprefabriceerde bouwen moeten er meestal unica worden gemaakt. Vaak moet de stabiliteit van de onderbouw versterkt worden en moeten er nieuwe vluchtwegen worden gerealiseerd, wat in de praktijk lastig kan zijn. Om de overlast voor de bewoners of gebruikers van de onderbouw zoveel mogelijk te beperken is een korte bouwtijd meestal wenselijk, of zelfs noodzakelijk, al kan die worden bekort door noodzakelijke aanpassingen van het bestemmingsplan.

De projecten die tot nu toe in Nederland gerealiseerd zijn, kunnen op diverse manieren worden ingedeeld. Hier is gekozen voor een categorisering naar bouwtechnische typologie.

Overzicht projecten

Bestaande bebouwing in verticale zin uitbreiden is een jong fenomeen dat geleidelijk meer vaste grond onder de voeten krijgt. Deze uitdagende vorm van intensief grondgebruik biedt kansen om een zogenaamde bovenstad te creëren die letterlijk en figuurlijk een extra dimensie geeft aan de stad. Meer...

Projectenijst
Las Palmas, Rotterdam
Kantoor Arcadis, Arnhem
Weduwe Van der Toorn, Den Haag
De Gekroonde P, Rotterdam
VU Kinderstad, Amsterdam
De Dalen, Rozenburg
Hanzekwartier, Ommen
Kantoor Aristo, Utrecht
Astoria, Den Haag

1	Meer foto's en video van Eurostar-terminal op Amsterdam Centraal vrijdag, 4 juli
2	Gemeentehuis Rheden naar ontwerp van DP6 en Zenber opgeleverd woensdag, 2 juli
3	Mulder Zonderland ontwerpt berghut in Zwitserse Alpen donderdag, 3 juli
4	De Nijs, LEVS en Lüning ontwikkelen biobased bouwmethodiek ‘Tim’ die houtbouw flexibel en betaalbaar moet maken vrijdag, 4 juli
5	Boek belicht ruimtelijke geschiedenis van Den Haag door de eeuwen heen woensdag, 2 juli

Gerelateerde nieuwsberichten

MVRDV presenteert ‘Balancing Barn’

8 mei 2009

Job Dura Prijs 2008 voor Las Palmas

26 november 2008

Andere nieuwsberichten

Studio Selva ontwerpt 379 verplaatsbare woningen op Circusterrein Hilversum

Vandaag, 11:17

Bijzonder aan het ontwerp is dat de woningen zonder bouwkundige aanpassingen op een later moment uit elkaar gehaald en permanent neergezet kunnen worden als acht aparte woonblokken op verschillende plekken.

Inzenden Apeldoornse Architectuurprijs 2025 geopend

Gisteren, 14:13

Voor de 22e keer organiseert Architectuurcentrum Bouwhuis de Apeldoornse Architectuur- en Publieksprijs. De editie van 2025 kent vier categorieën en in aanmerking komen projecten die zijn gerealiseerd in Apeldoorn tussen 1 juli 2022 en 1 juli 2025.

De Groene Bron biedt parkachtig woonmilieu op voormalige gemeentewerf Soest

Gisteren, 10:48

Op de locatie van de voormalige gemeentewerf in Soest is een woonensemble gerealiseerd naar ontwerp van architectenbureau Change.nl en Dijk&co Landschapsarchitectuur.

Meer foto's en video van Eurostar-terminal op Amsterdam Centraal

4 juli, 1:27

Na de opening van het eerste deel van de wachtruimte begin februari, is eind april ook het tweede deel ervan geopend. Meer foto's en een video tonen de Eurostar-terminal nu in zijn geheel.

VVD wil met fiscale maatregelen koopwoning bereikbaarder maken

Vandaag, 11:46

Starters moeten wat de liberalen betreft tot 75.000 euro belastingvrij kunnen sparen voor de koop van een eigen woning.

Klimaatvriendelijke investeringen in vier jaar tachtig procent omhoog

Vandaag, 09:25

Nederland is de afgelopen jaren in rap tempo meer gaan investeren in klimaatvriendelijke technieken, van elektrische auto's tot zonnepanelen.

Advies: huurbeleid versimpelen, minder belastingvoordeel koophuis

Gisteren, 16:19

Woonminister Mona Keijzer (BBB) heeft een zogeheten Interdepartementaal Beleidsonderzoek met adviezen over het huurbeleid naar de Tweede Kamer gestuurd.

Grote steden trekken fors meer kopers, blijkt uit hypotheekcijfers

Gisteren, 09:34

Het aantal aanvragen voor de aankoop van een woning nam in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht afgelopen kwartaal met bijna 24 procent toe ten opzichte van een jaar terug.

Tweede Kamer draait bezuiniging Nationale Parken terug – natuurorganisaties reageren opgelucht

4 juli, 11:30

De opluchting is groot bij de Nationale Parken en IVN Natuureducatie, nu de Tweede Kamer een voorgenomen bezuiniging van 24 miljoen euro op hun werk heeft teruggedraaid.