Luchtgebonden bouwen - Intro

25 september 2008, 11:54

Bestaande bebouwing in verticale zin uitbreiden is een jong fenomeen dat geleidelijk meer vaste grond onder de voeten krijgt. Deze uitdagende vorm van intensief grondgebruik biedt kansen om een zogenaamde bovenstad te creëren die letterlijk en figuurlijk een extra dimensie geeft aan de stad.

Het fenomeen
Het toevoegen van één of meerdere bouwlagen aan de gebouwde omgeving manifesteerde zich in het begin van de jaren negentig als een nieuwe oplossing voor de herstructurering van naoorlogse woonwijken. Zo biedt het concrete kansen om het woningbestand te differentiëren door ruimere woningen met meer buitenruimte toe te voegen. Hoewel het verhogen van woongebouwen qua ruimte-economie lucratief is, liggen er gemiste kansen op de loer. Bij het optoppen ontbreekt het nog te vaak aan functionele differentiatie. Ook wordt het creëren van een spanningsvol architectonisch contrast tussen onder- en bovenbouw regelmatig vermeden of niet ten volle uitgebuit. Nu heeft niet elke straathoek behoefte aan ‘theater’ en lenen niet alle platte daken zich voor bebouwing met penthouses. Maar voor de synergie van het optoppen mag nog wel een lans worden gebroken. Want programmatische uitbreiding en architectonische verrijking dragen niet alleen bij aan de diversiteit van de stad (wat haar duurzamer maakt), ook de ‘drager’ wordt gerevitaliseerd.

Dit geldt bijvoorbeeld voor het project Didden Village in Rotterdam van MVRDV. Een oud pakhuis is bekroond met een extra laag, waarin drie slaapkamers in drie kleine huisjes zijn ondergebracht. De ministad bestaat uit 45 m2 bebouwing met daaromheen een terras van 120 m2. De felblauwe polyurethaan coating onderstreept de relatie met de lucht. Didden Village maakt duidelijk dat het gebrek aan een tuin kan worden gecompenseerd met een buitenruimte op het dak. Eric Vreedenburgh van Archipelontwerpers introduceerde daarom ‘de luchtgebonden woning’ als volwaardige tegenhanger van de zo gewaardeerde grondgebonden woning.

Technische aspecten
Een onderbelicht aspect van verticaal uitbreiden is de bouwtechniek. Iedere keer moet een op de situatie toegesneden technische oplossing worden bedacht. Nooit wordt een standaardopgave gesteld. In eerste instantie lijkt de bouwwijze aantrekkelijk doordat funderingskosten achterwege blijven. Toch liggen de bouwkosten per vierkante meter gemiddeld hoger, want er ontstaan bijna altijd technische (en juridische) problemen. Ondanks de ontwikkeling van het lichte, modulaire geprefabriceerde bouwen moeten er meestal unica worden gemaakt. Vaak moet de stabiliteit van de onderbouw versterkt worden en moeten er nieuwe vluchtwegen worden gerealiseerd, wat in de praktijk lastig kan zijn. Om de overlast voor de bewoners of gebruikers van de onderbouw zoveel mogelijk te beperken is een korte bouwtijd meestal wenselijk, of zelfs noodzakelijk, al kan die worden bekort door noodzakelijke aanpassingen van het bestemmingsplan.

De projecten die tot nu toe in Nederland gerealiseerd zijn, kunnen op diverse manieren worden ingedeeld. Hier is gekozen voor een categorisering naar bouwtechnische typologie.

Overzicht projecten

Bestaande bebouwing in verticale zin uitbreiden is een jong fenomeen dat geleidelijk meer vaste grond onder de voeten krijgt. Deze uitdagende vorm van intensief grondgebruik biedt kansen om een zogenaamde bovenstad te creëren die letterlijk en figuurlijk een extra dimensie geeft aan de stad. Meer...

Projectenijst
Las Palmas, Rotterdam
Kantoor Arcadis, Arnhem
Weduwe Van der Toorn, Den Haag
De Gekroonde P, Rotterdam
VU Kinderstad, Amsterdam
De Dalen, Rozenburg
Hanzekwartier, Ommen
Kantoor Aristo, Utrecht
Astoria, Den Haag

1	EGM architecten over uitwerking ontwerp Fenix: “Het was echt teamwork” woensdag, 16 juli
2	ASML op schema voor uitbreiding in Eindhoven woensdag, 16 juli
3	CO2-gestuurd ontwerpen is efficiënt ontwerpen. Levert dat ruimtelijk nog wat op? Jazeker! dinsdag, 15 juli
4	Aquon – transparant laboratorium met in houten hart plek voor ontmoeting dinsdag, 15 juli
5	Benthem Crouwel en Snøhetta geven eerste indruk van Huis van Cultuur en Bestuur Eemsdelta maandag, 14 juli

Gerelateerde nieuwsberichten

MVRDV presenteert ‘Balancing Barn’

8 mei 2009

Job Dura Prijs 2008 voor Las Palmas

26 november 2008

Andere nieuwsberichten

Stedenbouwkundig structuurontwerp voor Blok III in Sloterdijk I Zuid goedgekeurd

Gisteren, 13:30

In opdracht van een breed scala aan eigenaren zoals SBI Development, Bun Projectontwikkeling en AM Gebiedsontwikkeling) heeft Scope Spatial Strategy het stedenbouwkundig structuurontwerp van Blok III binnen Sloterdijk I Zuid ontwikkeld.

VORM ontwikkelt laatste twee kavels Eenhoorngebied Amsterdam

17 juli, 2:24

Op de kavels worden onder de projectnaam Portico twee bouwblokken met in totaal 88 woningen gerealiseerd. Marcel Lok_Architect en Studio Blad (landschap) zijn verantwoordelijk voor het ontwerp.

Multifunctioneel gebouw Floating Gardens in Sloterdijk biedt plek aan woningen en een IKC

17 juli, 12:18

In het gebouw zijn 192 appartementen en een IKC ondergebracht. Het gebouw en de woningen zijn ontworpen door Orange Architects, Bureau Rowin Petersma ontwierp de ‘alles-in-één-school’.

Architectenweb Sportzomer: Vincent van Heesch is een fanatiek tennisser

17 juli, 9:15

Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de tweede aflevering spreken we met Vincent van Heesch, die vaak op de tennisbaan is te vinden.

Hermans kiest Schiermonnikoogroute voor stroomkabel naar Noordzee

Gisteren, 11:09

Er moeten zware kabels door de Waddenzee komen om windenergie van de Noordzee aan land te brengen.

Hester Bijl wordt rector magnificus TU Delft

Gisteren, 09:27

Bijl wordt de eerste vrouw die de technische universiteit in Delft gaat leiden.

Provincie komt bij BAM en SPIE uit voor onderhoud aan Zeelandbrug

17 juli, 1:39

Zeeland opende de aanbesteding in januari, maar geen partij meldde zich voor de klus.

Meerderheid Limburgers houdt rekening met nieuwe overstromingen

17 juli, 10:35

Bijna driekwart van de Limburgers denkt dat hun provincie de komende vijf jaar weer te maken krijgt met wateroverlast zoals overstromingen en stortbuien.

ASML op schema voor uitbreiding in Eindhoven

16 juli, 12:31

Het concern heeft in Eindhoven grond gekocht en wil begin 2026 starten met de bouwwerkzaamheden.

Organisaties: compensatie natuur Maasvlakte II onvoldoende

16 juli, 9:17

Zeven natuurorganisaties stapten in 2022 naar de rechter om het kabinet te dwingen de natuur te herstellen in een Europees beschermd natuurgebied voor de kust van Zeeland en Zuid-Holland.

Ga naar het nieuws-archief