Verlichting - redactioneel

10 april 2008, 9:47

LED it be!

De ontwikkelingen op het terrein van de verlichting voltrekken zich snel. De Light-Emitting Diode (LED) verovert de markt nu de LED’s binnen korte tijd geschikt zijn gemaakt voor het grote publiek. En al lijken de klassieke lichtbronnen de opmars niet te kunnen stoppen, het betekent niet dat in dit segment geen sprake is van nieuwe producten.
Volgens prognoses zal LED-verlichting binnen tien jaar andere vormen van verlichting hebben verdrongen. Dit lijkt een logische ontwikkeling, nu steeds meer leveranciers zich toeleggen op deze lichtbron. Bovendien is een inhaalslag gemaakt in de reikwijdte van het assortiment van armaturen. En de mensen die nog niet op de hoogte zijn van alle mogelijkheden van de LED's, worden door de producenten enthousiast gemaakt door zogenaamd maatwerk.

Voor- en nadelen van de LED
Er is geen ander type lamp dat met bepaalde eigenschappen van de LED kan concurreren.

Dit betreft de lange levensduur van meer dan 50.000 uur, het lage energieverbruik, het hoge rendement, de lage oppervlaktetemperatuur, de te verwaarlozen UV- en IR-straling en de compactheid. Door dit laatste kunnen LED's op plaatsen worden aangebracht waar andere lichtbronnen in grotere armaturen niet passen.

Vooralsnog zijn er ook beperkingen. Zo is de lumenproductie in vergelijking met bijvoorbeeld een Compact Fluoricent lamp aanzienlijk lager. Dit betekent dat een aanzienlijk aantal LED’s nodig is om dezelfde hoeveelheid licht te produceren. Daarom worden LED's vooral toegepast als sfeer- en accentverlichting en zijn ze nog onaantrekkelijk voor grootschalige toepassingen, zoals in de openbare straatverlichting.

Steeds meer reikwijdte
Door stapsgewijze innovaties wordt de actieradius echter groter. Leveranciers leggen zich daarbij toe op de lichtkwaliteit in relatie tot het kijken. Zo heeft Waldmann een armatuur ontwikkeld waarmee gebundeld LED-licht wordt toegepast als ruimtelijke verlichting. Ook de zogenaamde Q-formules van Nimbus kunnen met hun gelijkmatige plafondverlichting worden ingezet als ruimteverlichting. De in verschillende formaten leverbare diffusorplaten van acrylglas zijn voorzien van kegelboringen. Doordat het strooilicht van de LED's in de diffusorplaat ingekapseld wordt, werken de vierkante lampen als zuivere lichtbronnen.

Slankere armaturen en flexibele toepassingen
Door de geringe afmetingen van de LED's worden steeds rankere armaturen op de markt gebracht, zoals de ragfijne tafellamp Line Z en de hanglamp Line C van Nimbus waarmee de doorsnede van het verlichtingsarmatuur is geminimaliseerd. Ook slank is het systeemarmatuur Fosnova Liset van Alcoo. Het armatuur is geschikt voor zowel binnen- als buitentoepassingen en via koppel- en hoekstukken naar wens samen te stellen. Het profiel bestaat uit twee compartimenten die zijn in te vullen met T5 buizen, LED's en een lichtrail. Bovendien kan één van de delen fungeren als kabelgoot. Voor ontwerpers ontstaan steeds meer mogelijkheden en termen als lichtmanagement en lichtplan zijn dan ook gemeengoed geworden. Omdat veel LED-uitvoeringen beschikbaar zijn in RGB, wordt bovendien veel met kleurwisselingen gewerkt. Zo biedt OSRAM systemen voor dynamisch lichtmanagement met RGB-oplossingen via een EASY Color Control lichtsturing. Het systeem combineert eenvoudige installatie en bediening met configuratiesoftware. De lichtkleursturing vindt plaats met LED's of gekleurde fluorescentie- en LV-halogeenlampen.

Het bewust omgaan met gekleurd licht bevindt zich desondanks in een verkennende fase en is niet geheel risicoloos, omdat licht nu eenmaal invloed uitoefent op onze emoties en ons fysieke welbevinden.

Meer trends
Naast LED's 'vermomd' als gloeilampen of TL's zijn er ook noviteiten met betrekking tot de meer traditionele lichtbronnen. Zo manifesteert zich - net als bij vloer-, plafond- en wandafwerkingen - een trend om de strijd tegen sick buildings aan te gaan. De

fabrikanten Lightfresh en Pure Delight introduceren TL-buizen die door een ionisatieproces de lucht zuiveren. Erco heeft nieuwe series armaturen ontwikkeld die geheel met spherolit-reflectoren zijn uitgerust. Onder meer met het plafondinbouwarmatuur Compar is de al enige tijd bestaande spherolitlamp nieuw leven ingeblazen. Met een unieke verscheidenheid van zeven lichtsterkteverdelingen is Compar geschikt voor complexe lichtvraagstukken.

Lichtkunst
Er is dus meer onder de zon dan laag energieverbruik en een minimalistische vormgeving. Kunstlicht kan lichtkunst zijn, waarbij hoogwaardige technologie niet is uitgesloten.

Wat dat betreft worden meer dan ooit flamboyante lichtobjecten op de markt gebracht, onder meer door Licht is Emotie. Ook met geometrische ontwerpen kan een spel van licht en schaduw worden gecreëerd. De als plafond- of wandlamp toe te passen Dahlia van FOC is als een soort driedimensionale print, laag voor laag opgebouwd uit polyamidepoeder. Dit procédé van selective laser sintering is één van de technieken die onder de naam rapid prototyping wordt samengevat. De vorm is geïnspireerd op de mathematische schikking van bloemblaadjes.

Aangezien een zesde van het energieverbruik in Nederland de verlichting betreft (voor bedrijven kan dat oplopen tot de helft), lijkt de zeer energiezuinige LED de toekomst te hebben. Of dat daadwerkelijk gebeurt, hangt af van de komende ontwikkelingen in de dynamische wereld van de verlichting.

Trefwoorden

led verlichting

1	Een gevel uit treinramen voor een onderhoudsgebouw van NS dinsdag, 20 mei
2	Team met Mecanoo en Inside Outside wint tender kavel 1A2 Sluisbuurt woensdag, 21 mei
3	Mecanoo presenteert ontwerp verbouwing Theater Hanzehof Zutphen maandag, 19 mei
4	Studio Hartzema presenteert plannen voor een nieuwe stad in Zeeland woensdag, 21 mei
5	Vijf genomineerden voor Willem Diehlprijs 2025 maandag, 19 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Cramer: Lagere btw ledverlichting niet nodig

1 september 2009

Nederlanders nog onbekend met led-lamp

24 augustus 2009

LED-verlichting voor molens Kinderdijk

13 augustus 2009

Verlichting - redactioneel (2007)

31 december 2007

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Jaarboek Architectuur in Nederland 2024/2025 gepresenteerd

Gisteren, 21:15

Op de cover prijkt het Hertha Mohrgebouw in Leiden, dat is gerenoveerd en uitgebreid door De Zwarte Hond. Er zijn 35 projecten geselecteerd voor het jaarboek, onderverdeeld naar hun historische context.

Voormalig kantoor in Scheepvaartkwartier Rotterdam herbestemd tot woongebouw

Gisteren, 17:13

Het herontwikkelingsproject The Caland is officieel opgeleverd. V8 Architects heeft bij de transformatie gestreefd naar een tijdloos gevelontwerp, dat aansluit bij het klassieke straatbeeld in de omgeving.

Wachten in een compositie als van Mondriaan

Gisteren, 16:19

De eerste fase van Schiphol Lounge 2, een ontwerp van Beyond Space, is voltooid. De twee zitgebieden van de wachtruimte vertonen een harmonieuze opzet in lijnen en vlakken.

Woongebouw 70lux markeert de entree tot het stadshart van Zoetermeer

Gisteren, 12:41

Dal Architecten ontwierp het statige woongebouw 70lux met een klassieke opbouw in een hoge plint, een stedelijke laag en een torenvolume, voorzien van opvallende dieptesprongen.

Zuid-Holland wil in 2027 besluit over uitbreiding Maasvlakte in zee

Gisteren, 12:23

Het havengebied is in de afgelopen zeventig jaar al twee keer vergroot door voor de westkust grote hoeveelheden zand op te spuiten.

Rekenkamer: begroting verbouwing Binnenhof ‘onrealistisch laag’

Gisteren, 09:44

Toenmalig minister Stef Blok van Wonen presenteerde het oorspronkelijk budget van 475 miljoen euro zonder dat er een ontwerp lag.

Kamer niet gerust op betaalbaarheid stadsverwarming in nieuwe wet

21 mei, 11:36

Voor huishoudens is de mogelijkheid van hoge kosten momenteel reden om geen aansluiting op de lokale stadsverwarming te willen.

Nieuwe editie van de Architecten Wielerkoers

20 mei, 2:45

Architecten met een passie voor (interieur)architectuur én voor fietsen kunnen hun hart ophalen bij de derde editie van de Architecten Wielerkoers, op donderdag 4 september 2025.

Nieuwe Rotterdamse aanpak woningbouw: meer snelheid, minder regels en heldere keuzes

20 mei, 9:49

Met kortere procedures, minder regels en duidelijke kaders voor ontwikkelaars en bouwers wil Rotterdam sneller betaalbare woningen bouwen, zonder in te leveren op kwaliteit of duurzaamheid.