Vernietigend rapport over governance Het Nieuwe Instituut

8 december 2015, 14:08

Te late informatie, te makkelijk verleende toestemming. Het Nieuwe Instituut (HNI) en zijn Raad van Toezicht (RvT) hebben op geen enkel punt gehandeld in overeenstemming met de Governance Code Cultuur.

Dat is de conclusie die de onderzoekscommissie trekt na de omstreden gang van zaken bij de tentoonstelling Tijdelijk Modemuseum. Naar aanleiding van het rapport, dat gisteren bekend is gemaakt, treedt de Raad van Toezicht gefaseerd af en wordt een zakelijk directeur aan het bestuur toegevoegd. Directeur-bestuurder Guus Beumer behoudt zijn positie.

In augustus van dit jaar klonk sterke kritiek op de opdrachtverlening door Beumer aan EventArchitectuur, het bedrijf van zijn levenspartner, voor het tentoonstellingsontwerp van het Tijdelijk Modemuseum. Daarnaast huurde Beumer RvT-lid José Teunissen in als adviseur en gastcurator.

Oordelen
Op verzoek van de Raad van Toezicht heeft Cultuur+Ondernemen daarop een onafhankelijke commissie samengesteld, die de opstelling heeft onderzocht. De onderzoekscommissie – bestaande uit Wim van den Goorbergh, Edith Hooge en Marjet van Zuijlen – heeft nu haar rapport gepubliceerd; positieve conclusies zijn er niet in te vinden.

De commissie vat haar reactie samen in vijf oordelen:

1) De besluitvorming met betrekking tot de opdrachtverlening aan EventArchitectuur is niet in overeenstemming met de Governance Code Cultuur.

2) Binnen Het Nieuwe Instituut leeft de opvatting dat het voor de hand ligt – en niet bij hoge uitzondering – dat RvT-leden betaalde opdrachten uitvoeren voor HNI; ook dat is niet in overeenstemming met de Governance Code Cultuur.

3) De directeur-bestuurder heeft de RvT niet en niet tijdig de informatie gegeven die de raad nodog heeft om goed te functioneren.

4) De geldende governance-regels (van de Governance Code Cultuur) zijn onjuist geïnterpreteerd en

5) de eigen set van governance-regels van HNI heeft niet bevorderd dat in overeenstemming met de Governance Code Cultuur werd gehandeld.

Belangenverstrengeling vermijden
Toen Beumer in 2013 solliciteerde als directeur-bestuurder bij het nieuw gevormde HNI waren in de pers al kritische berichten verschenen over eerdere belangenverstrengeling in samenwerkingen tussen Beumer en mensen uit zijn kring van bekenden. Daaronder ook zijn levenspartner Verkerk.

Tijdens en direct na de sollicitatiegesprekken blijkt dit aan de orde te zijn geweest, wat tot de gezamenlijke conclusie leidde dat “we het hier niet zo gaan doen”. Een opdracht aan Verkerk/EventArchitectuur werd destijds een onwaarschijnlijke en in elk geval onwenselijke situatie gevonden.

Mocht het toch gebeuren, dan moest de RvT van dat voornemen op de hoogte worden gesteld en beoordelen of het gepast zou zijn. Criteria daarvoor, zo concludeert de commissie, zijn echter nooit opgesteld. Pregnanter is dat de voorzitter van de RvT, Koos van der Steenhoven, pas na ruim vijf maanden van Beumer hoorde dat een opdracht aan EventArchitectuur werd overwogen.

Op zijn beurt informeerde de voorzitter de andere leden evenmin direct. De RvT ontving, zo concludeert de commissie, de informatie om weloverwogen toestemming te geven, niet op tijd. Verbazingwekkend is het dat de leden toch – en dan niet in een vergadering, maar per e-mail of telefoon – hun goedkeuring gaven.

Geen alternatieven onderzocht
Alternatieven voor EventArchitectuur onderzoeken en elders offertes opvragen heeft Beumer binnen het management team van Het Nieuwe Instituut al van tafel geveegd. Ook bij de opdrachten aan Teunissen om ‘mee te denken’ en vervolgens co-curator te zijn van het Tijdelijk Modemuseum, heeft de directeur-bestuurder geen inspanningen verricht “om te onderzoeken of deze opdracht aan een onafhankelijke derde kon worden gegeven”, stelt de commissie in haar rapport.

Opdrachten aan een RvT-lid zijn soms mogelijk; de Governance Code biedt hier ruimte voor, zegt de commissie. De interpretatie van de code kan echter niet zover gaan dat het – zoals bij HNI – algemeen beleid wordt. De RvT heeft ook hier verzuimd Beumer te vragen naar alternatieven. Dat is vanuit het beleid van het HNI misschien begrijpelijk, maar past niet bij de Governance Code Cultuur, zoals ook het instituut die heeft onderschreven.

Aanbevelingen
De commissie doet nu een aantal aanbevelingen, die niet verrassend zijn. Ten eerste zou HNI de opvattingen over de taak en de rol van de RvT en zijn leden in overeenstemming moeten brengen met de principes uit de Governance Code Cultuur.

Ten tweede zou in gevallen van (schijn van) belangenverstrengeling een zorgvuldige afwegingen van alternatieven een kernelement moeten zijn in de interne besluitvorming en externe verantwoording.

Reactie Raad van Bestuur
In een reactie op het gisteren verschenen rapport zegt de RvT zich het rapport aan te trekken. De raad stelt dat de commissie op een punt onjuist concludeert: Beumer zou de route naar alternatieven niet hebben geblokkeerd. "De Raad van Toezicht neemt de volle verantwoordelijkheid voor het gehele dossier ten aanzien van de inhuur van EventArchitectuur", aldus de raad in zijn reactie.

De raad neemt maatregelen conform het advies van de commissie en verandert het toezichtsmodel.Om te beginnen treedt de zittende RvT gefaseerd af. Verder verkleint de RvT het aantal statutaire leden van negen naar vijf. De leden van de RvT voeren voortaan geen betaalde opdrachten uit voor HNI.

De secretaris van de RvT krijgt een verantwoordelijkheid voor Governance. De directie wordt naar een Raad van Bestuurs-model omgevormd; het bestuur wordt uitgebreid met een zakelijk directeur. Het beleid ten aanzien van open calls en aanbestedingen wordt transparanter, belooft de RvT.

Lees hier het rapport van de door Cultuur+Ondernemen ingestelde commissie.

Trefwoorden

cultuur ondernemen governance code cultuur het nieuwe instituut josé teunissen koos van der steenhoven guus beumer eventarchitectuur

1	Dynamisch wolkenplafond leidt reizigers naar hun Eurostar-trein donderdag, 13 februari
2	Nobel I eerste opgeleverde gebouw binnen herontwikkeling terrein UZ Gent donderdag, 13 februari
3	Maarten van Kesteren architecten transformeert een jaren 60-villa tot passiefwoning woensdag, 12 februari
4	Woonin selecteert Heijmans voor bouw 190 betaalbare huurwoningen in Utrecht dinsdag, 11 februari
5	OZ ontwerpt eigen 'lowtech'-kantoor in Buiksloterham woensdag, 12 februari

Gerelateerde nieuwsberichten

Josien Paulides nieuwe zakelijk directeur Het Nieuwe Instituut

8 januari 2019

Regering start onderzoek mogelijke terugkeer Nederlands architectuurinstituut

3 juli 2023

Guus Beumer vertrekt bij Het Nieuwe Instituut

3 december 2020

Onderzoekscommissie governance HNI ingesteld

8 september 2015

Guus Beumer (Het Nieuwe Instituut) in opspraak

18 augustus 2015

'Guus Beumer deed betalingen aan eigen bedrijf'

25 september 2015

RvT Het Nieuwe Instituut wil onafhankelijk oordeel

20 augustus 2015

Nieuwe Instituut richt agentschap op voor architectuur en design

8 juli 2016

Het Nieuwe Instituut dreigt subsidie te verliezen

19 mei 2016

De BankGiro Loterij verlengt bijdrage aan HNI

8 januari 2018

Luchtballon van Het Nieuwe Instituut loopt gesubsidieerd leeg (deel 1)

14 juli 2020

Luchtballon van Het Nieuwe Instituut loopt gesubsidieerd leeg (deel 2)

15 juli 2020

Luchtballon van Het Nieuwe Instituut loopt gesubsidieerd leeg (deel 3)

16 juli 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nieuwe Instituut organiseert tentoonstelling over Ma Yansong en MAD Architects

13 februari, 4:47

Op 17 mei opent in het Nieuwe Instituut een tentoonstelling over het werk van de Chinese architect Ma Yansong en zijn bureau MAD Architects. In de expositie wordt het twintig jaar omspannende oeuvre van de wereldwijd geroemde architect belicht.

Dynamisch wolkenplafond leidt reizigers naar hun Eurostar-trein

13 februari, 3:45

Afgelopen maandag is het eerste deel van de wachtruimte van de nieuwe Eurostar-terminal in station Amsterdam Centraal geopend. De door Superimpose Architecture en ZJA ontworpen terminal bevindt zich in de voormalige Amstelpassage.

Kinderdagverblijf met duurzaam karakter en natuurlijke uitstraling

13 februari, 1:11

In opdracht van Kosmo, een aanbieder van kinderopvang in Overijssel en Gelderland, ontwierp Nijhoff Architecten een nieuw kinderdagverblijf in Wierden. Het gebouw, gerealiseerd door Tala, bestaat grotendeels uit hout en andere biobased materialen.