Dom Hans van der Laan

Abdij Roosenberg

Morfotheek, maatstelsel in drie dimensies, Dom Hans van der Laan

Grote tentoonstelling Dom Hans van der Laan in deSingel

12 september 2017, 16:24

Komend najaar wordt in kunstencentrum deSingel in Antwerpen een grote tentoonstelling over de Nederlandse architect en monnik Dom Hans van der Laan georganiseerd. Met de expositie Een huis voor de geest wil het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) de theorie en praktijk van de invloedrijke architect tastbaar maken voor een breed publiek.

In de tentoonstelling zullen originele maquettes, modellen, meubels en tekeningen van Dom Hans van der Laan (1904-1991) te zien zijn, evenals projecten van oud-leerlingen zoals Jan de Jong. Het is voor het eerst dat zoveel archiefstukken uit Van der Laans oeuvre worden samengebracht, meldt het VAi.

Voor een groot deel is dit te danken aan de bereidheid van de monniken van de Abdij van Vaals, de beheerders van het Van der Laan-archief. “Dat zij zo veel vrijgaven is gerust uitzonderlijk te noemen en zal waarschijnlijk niet snel meer gebeuren”, zegt curator van de tentoonstelling Caroline Voet, architect en Van der Laan-expert.

Van der Laan heeft een vrij bescheiden, maar invloedrijk gebouwd oeuvre gerealiseerd. Wellicht van nog grotere betekenis is zijn theorie. Zijn traktaat De Architectonische Ruimte, met het plastisch getal als belangrijkste instrument, is het bekendst en vormde de basis voor de Bossche School. Daarnaast vormt het voor hedendaagse architecten nog een belangrijke referentie.

Schaal
Misschien wel het grootste verschil tussen van der Laan en zijn modernistische tijdsgenoten is de benadering van het begrip ‘schaal’, zegt het VAi. “Waar de modernisten het groots zagen en in stedelijke termen dachten, werkte Van der Laan aan een menselijke architectuur. Een architectuur die eerder horizontaal is opgevat dan verticaal, met dik metselwerk, klassieke kolommenreeksen, dynamische open perspectieven en een uitgesproken ritmiek. Niet voor niets noemde zijn biograaf Richard Padovan hem een ‘modern primitive’”, aldus het VAi.

Om alle archiefstukken in een passend decor te kunnen plaatsen, wordt de expozaal van deSingel flink onder handen genomen. “Om te beginnen zijn de verhoudingen van Van der Laan sterk voelbaar in de scenografie. De grote en hoge witte doos die de exporuimte van deSingel is, hebben we herleid tot een ruimte die meer beantwoordt aan de menselijke schaal die Van der Laans architectuur typeert”, vertelt curator Voet.

Bezoekers bevinden zich enerzijds in een open atrium waar hij zich kan vergapen aan de vele maquettes en 3D-objecten. Daarnaast kunnen ze zich letterlijk terugtrekken in een reeks intiemere nissen om de aanwezige documenten te bestuderen. Met zijn atrium en studiolo’s of cellen is de scenografie van ‘Een huis voor de geest’ in feite een knipoog naar de structuur van een basiliek, aldus het VAi.

Zintuiglijke architectuur
Naast zijn strakke verhoudingsleer was het scheppen van een bepaalde sfeer voor Van der Laan cruciaal. “Je kan Van der Laans werk het beste omschrijven als zintuigelijke architectuur, waar beleving centraal staat.” vertelt Voet.

In de tentoonstelling wordt daarom ruimte gegeven aan drie kunstenaars die werk tonen dat refereert naar het tactiele karakter van zijn oeuvre . De Duitse fotografe Friederike Von Rauch toont een reeks foto’s die ze maakte naar aanleiding van een verblijf in de Abdij van Roosenberg.

Ingel Vaikla, een filmmaakster uit Estland, laat een ontroerend portret zien van de zusters tijdens hun laatste dagen in Roosenberg. Esther Venrooy, een Nederlandse geluidskunstenares, ontwikkelde een soundscape die het leven in de abdij door middel van geluid weergeeft.

Abdij Roosenberg
Van der laan realiseerde vier kloosters en een woning. De abdij Roosenberg, dat in het Vlaamse dorp Waasmunster is gelegen, vormt onderdeel van de tentoonstelling. Volgens Voet is dit gebouw nog altijd een goed bewaard geheim, maar ook het project waarbij Van der Laan zijn theorie ten volle heeft kunnen uitvoeren. Tevens is het een voorbeeld van hoe een gebouw dat in een religieuze context is ontworpen, kan worden aangepast voor andere doeleinden.

De abdij, die oorspronkelijk is gebouwd voor twaalf zusters en 25 gasten, wordt verbouwd tot een internationaal studiecentrum en onderkomen van de KU Leuven. Momenteel werken studenten van de Faculteit Architectuur aan een studie rond deze functiewissel. Het resultaat, in de vorm van maquettes en tekeningen wordt onder de titel ‘Singing Silence’ tentoongesteld in Abdij Roosenberg.

Opening 13 oktober
Deze kleine tentoonstelling, workshops met oud-leerlingen van Van der Laan en een reeks rondleidingen in en rond de abdij lopen gelijktijdig met de tentoonstelling in deSingel. De expositie is van 13 oktober tot 14 januari 2018 te bezoeken. Ruim dertig jaar geleden, in 1986, was er ook een tentoonstelling over Van der Laan, die was meer gericht op een vakpubliek. In 2008 was in het toenmalig Nederlands Architectuurinstituut een tentoonstelling over Van der Laan te zien.

Trefwoorden

dom hans van der laan antwerpen tentoonstelling bossche school vlaams architectuurinstituut jan de jong desingel plastisch getal

1	Dynamisch wolkenplafond leidt reizigers naar hun Eurostar-trein donderdag, 13 februari
2	Nobel I eerste opgeleverde gebouw binnen herontwikkeling terrein UZ Gent donderdag, 13 februari
3	Maarten van Kesteren architecten transformeert een jaren 60-villa tot passiefwoning woensdag, 12 februari
4	Woonin selecteert Heijmans voor bouw 190 betaalbare huurwoningen in Utrecht dinsdag, 11 februari
5	OZ ontwerpt eigen 'lowtech'-kantoor in Buiksloterham woensdag, 12 februari

Gerelateerde nieuwsberichten

Woonhuizen Dom Hans van der Laan en navolgers besproken in boek

5 december 2024

Nieuwe editie Van der Laan-lab in Buitenplaats Doornburgh

27 oktober 2023

Woonhuis architect Jan de Jong rijksmonument

16 februari 2018

Vereniging verwerft woonhuis architect Jan de Jong

9 maart 2017

Expositie Bossche school in Oss

9 november 2011

Zeldzame kerk Bossche school gesloopt

26 maart 2007

Uitbreiding als verbinding tussen binnen en buiten

11 juli 2017

Tentoonstelling over Dom Hans van der Laan

20 februari 2008

Tentoonstelling Bossche School in priorij Doornburgh

26 april 2019

Tentoonstelling over de Bossche School in vroeg voorbeeld ervan in Maarssen

20 mei 2019

Pauwert respecteert Bossche school bij herbestemming en nieuwbouw

8 juli 2020

Hilde de Haan (1949-2021) schreef vanuit de mens over architectuur

12 februari 2021

Expositie over eigenzinnige architect en kunstenaar Luc Deleu

30 april 2021

Van der Laandag in het teken van tactiliteit en techniek in de Bossche School

3 maart 2023

Toon alles

Gerelateerde evenementen

17 mei — 1 september 2019

Een Huis voor de Geest

Buitenplaats Doornburgh

Andere nieuwsberichten

Nieuwe Instituut organiseert tentoonstelling over Ma Yansong en MAD Architects

13 februari, 4:47

Op 17 mei opent in het Nieuwe Instituut een tentoonstelling over het werk van de Chinese architect Ma Yansong en zijn bureau MAD Architects. In de expositie wordt het twintig jaar omspannende oeuvre van de wereldwijd geroemde architect belicht.

Dynamisch wolkenplafond leidt reizigers naar hun Eurostar-trein

13 februari, 3:45

Afgelopen maandag is het eerste deel van de wachtruimte van de nieuwe Eurostar-terminal in station Amsterdam Centraal geopend. De door Superimpose Architecture en ZJA ontworpen terminal bevindt zich in de voormalige Amstelpassage.

Kinderdagverblijf met duurzaam karakter en natuurlijke uitstraling

13 februari, 1:11

In opdracht van Kosmo, een aanbieder van kinderopvang in Overijssel en Gelderland, ontwierp Nijhoff Architecten een nieuw kinderdagverblijf in Wierden. Het gebouw, gerealiseerd door Tala, bestaat grotendeels uit hout en andere biobased materialen.