Jaaroverzicht 2020: verdere verdichting stedelijke gebieden

Terwijl er volop gediscussieerd wordt over het wel of niet aanwijzen van nieuwe uitleggebieden, is er brede consensus over de noodzaak om onze steden verder te verdichten. In het afgelopen jaar is de ene na de andere ambitieuze verdichting aangekondigd en zijn tal van spraakmakende projecten afgerond.

Verdichting gaat in zijn meest eenvoudige vorm over het toevoegen van nieuwe gebouwen aan de bestaande stedelijke landschappen. Maar door de steeds hogere dichtheid die daarbij nagestreefd wordt, ontstaat zo’n druk op de openbare ruimte dat die op steeds meer plekken autovrij gemaakt wordt. Voor een plezierig leefklimaat wordt die openbare ruimte daarbij steeds meer vergroend, net als de gebouwen zelf. Waar in Amsterdam de groene torens van Valley snel vorm krijgen, is in Rotterdam de groene (en houten) toren SAWA gepresenteerd en is de aanleg van het Dakpark aankondigd. In Utrecht is de bouw gestart van de groene torens bij de Jaarbeurs.

De alsmaar hogere dichtheid in de plannen zorgt er eveneens voor dat steeds vaker programma’s gestapeld worden. Hoewel eigenlijk al in 2019 opgeleverd, bleven een aantal exemplarische voorbeelden van gestapelde programma’s in 2020 prijzen ontvangen: Fenix I in Rotterdam, het Groninger Forum en Het Platform in Amersfoort.

Rotterdam

Vooral in Rotterdam werd afgelopen jaar ook duidelijk dat hoogbouw steeds hoger wordt. In de havenstad zijn vier projecten aangekondigd die richting of over de 200 meter gaan. Het masterplan Rijnhaven bevat zo’n toren, de herontwikkeling van het Codrico-terrein ook, het kader voor het Schieblock voorziet erin, en tenslotte nog de herontwikkeling van het Lumierepand. Terwijl druk gebouwd wordt aan de Zalmhaventoren, zal de skyline van Rotterdam straks meer van dergelijke hoogbouw kennen.

Den Haag en Leiden

Zowel in Den Haag als in Leiden wordt sterk ingezet op de verdichting van de gebieden rond de belangrijkste treinstations: Den Haag HS, Den Haag Centraal en Leiden Centraal. In Den Haag wordt daarbij op stedenbouwkundig niveau meer geimproviseerd, wordt echt de hoogte in gedacht, ook tot boven de 200 meter, en wordt een klassieke architectuur niet geschuwd. In Leiden daarentegen wordt volgens een klassiek stedenbouwkundig plan gewerkt dat lagere torens voorschrijft op een doorlopende plint. De eerste fase van het project Lorentz laat zien welke stedelijke kwaliteit dat in Leiden oplevert.

Amsterdam

Op de Zuidas, rond station Amsterdam Sloterdijk, op Overhoeks, in de Sluisbuurt, rond station Amsterdam Amstel, in Amstel III… in de hoofdstad verschijnt op tal van plekken nieuwe hoogbouw en wordt de stad op nog veel meer plekken verdicht. Dat daarbij ruimte is voor experiment bleek dit jaar met de oplevering van nhow Hotel RAI – voorzien van publieke ruimtes op verschillende plekken in de toren – en The George – met zijn ‘waterval’ aan balkons richting het zuiden.

Eindhoven

De economische dynamiek in de regio Eindhoven stuwt de verdichting van de lichtstad voort. Een nieuwe visie van MVRDV biedt een wenkend perspectief voor de verdere verdichting van de binnenstad. Nadat eind vorig jaar al de plannen voor het VDMA-terrein bekend waren gemaakt, zijn dit jaar de plannen voor twee bouwblokken in het stationsgebied gepresenteerd.

Rest van Nederland

Ook in andere steden krijgt de verdichting gestalte, al gaat dat niet in hetzelfde tempo als in de grote steden. Daarbij laat Groningen met het Groninger Forum zien dat ook publieke voorzieningen zelf ‘verdicht’ kunnen worden.