Een duurzaam succesverhaal in circulair bouwen.
11 januari
Gemeente Haarlemmermeer: een duurzaam succesverhaal in circulair bouwen
In een tijd van schaarse natuurlijke bronnen is de vraag: hoe kunnen we bouwen zonder het milieu te belasten? Het verhaal van de gemeente Haarlemmermeer is een inspirerend voorbeeld van circulair bouwen. Hollandse Nieuwe architecten en bouwspecialist Verwol realiseerden als team niet alleen een tijdelijke huisvesting, maar boekten ook aanzienlijke milieuwinst. Hoe? Hergebruik als de sleutel tot een duurzamere toekomst.
In aanloop naar de voltooiing van hun nieuwe gemeentehuis in 2027, stond de gemeente Haarlemmermeer voor de uitdaging van tijdelijke huisvesting. De gemeente heeft hoge ambities op het gebied van hergebruik en duurzaamheid. In lijn met het nieuwe kantoor, moest ook de tijdelijke huisvesting op een ecologisch verantwoorde manier gerenoveerd worden zonder in te leveren op comfort en gebruiksgemak. In dit tijdelijke pand moesten alle faciliteiten die voorheen op een oppervlakte van 30.000 m2 pasten, worden gecomprimeerd tot slechts 10.000 m2. Binnen het bouwteam werkten onder andere twee duurzaamheidsexperts samen om dit te realiseren: Hollandse Nieuwe architecten en bouwspecialist Verwol.
Hollandse Nieuwe was verantwoordelijk voor het ontwerp en speelde een belangrijke rol in dit project. Bij dit architectenbureau zijn circulaire principes en duurzaam gebruik altijd leidend in het ontwerpproces. Daarnaast was er de bouwspecialist, Verwol, die een vooraanstaande positie inneemt in complete binnen afwerking en duurzame renovatieprojecten. Verwol heeft zich ten doel gesteld om tegen 2030 klimaatpositieve bouw te realiseren, met een sterke focus op hergebruik.
Deze twee partijen, met een gedeelde visie, bundelden hun krachten om de ambitieuze doelen van dit project te verwezenlijken. Maar hoe kun je kostbare natuurlijke hulpbronnen besparen zonder in te leveren op een hoogwaardige werkomgeving? Christel van der Hulst, architect bij Hollandse Nieuwe, en Thomas Groot, bouwspecialist bij Verwol, delen samen hun inspirerende verhaal over hoe hergebruik dit project tot een succes heeft gemaakt.
Wat was het vertrekpunt bij dit project?
Wij hebben vanaf de start van het project onszelf het doel gesteld om honderd procent te hergebruiken. Net als de gemeente, vinden wij het noodzakelijk om ambitieuze doelen te stellen op het gebied van duurzaamheid. Als team van opdrachtgever, architect en bouwspecialist delen wij een gevoel van urgentie.
Hoe zag het ontwerpproces eruit? Wat is er hergebruikt?
Bij circulair bouwen verschilt het proces van dat bij een nieuw ontwerp. Het startpunt is een inventarisatie van wat er al is. De projectmanagers voeren ter plaatse een uitgebreide beoordeling uit van de beschikbare materialen, waarbij ze letten op oppervlakte en kwaliteit. Zo leggen we een basis voor het ontwerp, waarbij we vaste elementen opnieuw benutten of ze inzetten als nieuwe functionele onderdelen. Systeemwanden zijn van nature demontabel, terwijl maatwerk meubilair meer aandacht vraagt vanwege de niet-demontabele constructie. In dit project hebben we alle wanden, deuren, meubilair en andere afbouwonderdelen van de vorige gebruiker, Dura Vermeer, volledig hergebruikt. Zelfs de oude raadszaal van het voormalige gemeentehuis is volledig gedemonteerd en opnieuw gemonteerd op de nieuwe locatie, inclusief groene akoestische mos panelen. Bovendien hebben we producten van andere projecten hergebruikt en aangepast aan de wensen van de klant. Als dat nodig was, hebben we nieuw meubilair gemaakt van blank FSC-gecertificeerd berkenmultiplex in standaard plaatmaten om zaagverlies tot een minimum te beperken. Alle producten zijn volledig demontabel en daardoor makkelijk mee te nemen naar de nieuwe locatie.
Hoeveel CO2-uitstoot hebben jullie bespaard door producten te hergebruiken?
Thomas vertelt: Mijn collega Jort Lieman heeft dit in zijn Returnity-programma tot in detail berekend. Wanneer alles nieuw was gemaakt in plaats van circulaire inzet, zou er 52 ton CO2 zijn uitgestoten. Ter vergelijking: dit staat gelijk aan de jaarlijkse CO2-opname van 2.577 bomen! Dat hebben we in dit geval dus bespaard.
Wat zouden jullie graag de volgende keer wederom willen toepassen bij een soortgelijk project?
De besparing van 52 ton CO2 op dit project maakt het nogmaals duidelijk: we moeten werken met materialen die er al zijn. We willen in toekomstige projecten graag de CO2-uitstoot berekenen. Op deze manier worden de voordelen en besparingen van hergebruik duidelijk meetbaar en merkbaar voor de klant, maar ook voor onszelf. Het feit dat we alle wanden hebben hergebruikt heeft zo een aanzienlijke besparing opgeleverd. Maar ook de kleine dingen dragen bij: zo hebben we bijvoorbeeld de toiletdeuren hergebruikt als deuren voor de focusboxen. Keuzes zoals deze vertellen een verhaal in het interieur en maken duurzaamheid tastbaar.
Hoe kijken jullie naar circulair bouwen nu en in de toekomst?
Circulair bouwen komt steeds vaker in beeld en we zien de aanvragen voor BREEAM- en WELL-certificeringen groeien. Circulair bouwen is toekomstbestendig, en gelukkig zien steeds meer bedrijven de noodzaak ervan in. Om de natuurlijke bronnen van de aarde duurzaam te kunnen gebruiken in de aankomende decennia, zullen we hier zorg voor moeten dragen en verantwoordelijkheid in moeten nemen. Het is een nieuwe mindset die we moeten omarmen: “Gebruikt materiaal is een waardevolle grondstof voor nieuwe producten of toepassingen, onbruikbaar afval bestaat niet!”.