Woonzorgcomplex Baalderborg Vroomshoop
3 juli 2015
Passiefmassief concept Spoor 12: het is hier altijd lente!
Middenin een woonwijk aan de Stationslaan in Vroomshoop staat een uniek woongebouw voor mensen met een verstandelijke beperking. Het eerste passiefmassief gebouwde woonzorgcentrum van Nederland, met de naam Spoor 12, werd op donderdag 9 oktober 2014 officieel geopend. Spoor 12 kreeg het Keurmerk Passief Bouwen Nederland en het internationaal certificaat. Een passiefhuis onderscheidt zich door de bijzondere combinatie van een zeer hoogwaardig en aangenaam binnenklimaat en een zeer laag energieverbruik, zowel voor milieu als voor woon– of gebruikslasten. De oplossingen van Zehnder speelden hierin een cruciale rol. Linda Harmsen was de coördinator vanuit de Baalderborg Groep en Carl-peter Goossen trad op als projectleider vanuit BouwNext.
De cliënten, voornamelijk uit Vroomshoop, wonen zelfstandig en maken gebruik van de ondersteuning van de Baalderborg Groep. Het gebouw bestaat uit drie lagen en er zijn 22 appartementen, één ouder-/kindappartement en een aantal gezamenlijke ruimtes. Linda Harmsen: “Samen met de bouwers hebben we veel aandacht geschonken aan het passiefmassief concept, er is met alle partijen heel nauw en integraal samengewerkt.” Carl-peter Goossen: ”Integraal ontwerpen is een nieuwe manier van werken die de meest geschikte fysieke, sociale en economische oplossingen voor huisvesting oplevert. BouwNext begeleidt deze integrale ontwerpprocessen. In het kort: ik sta voor het maken van een verbinding tussen alle bij het bouwproject betrokken partijen. Speciaal voor Spoor 12 verzorgde BouwNext het zogeheten morfologisch ontwerp voor het duurzame concept.”
Maximaal duurzaam gebouwd woonzorgcentrum
Hoe is er door BouwNext invulling gegeven aan het Programma van Eisen voor Spoor 12? Carl-peter: “De hoge eisen aan een maximale duurzaamheid in combinatie met het beschikbare budget leidden vanuit de opdrachtgever tot de vraag: wat kunnen wij hiermee in relatie tot een door ons gewenst gebouwd woonzorgcentrum en wie realiseert dit zo duurzaam mogelijk voor ons? De start hiervan was het maken van een morfologisch schema door ons bureau. De zaken die je normaal niet met elkaar kunt verenigen of vergelijken in een bouwwerk kun je in een dergelijk schema wel op een goede manier inbrengen. We hebben eerst de deelvraagstukken uit het PVE in het morfologisch schema gezet en meteen oplossingen gezocht bij elke deelvraag. Uit deze deeloplossingen kun je goede scenario’s maken en het biedt in die zin totale vrijheid om tot een integraal duurzaam bouwwerk te komen, zonder dat we ons druk maakten of dit in het totaalproject wel zou kunnen.”
Voordelig verwarmen met ventilatielucht
“Welke criteria voor ons belangrijk waren bij de selectie van de WTW-units is eenvoudig aan te geven. We hebben samen met Spoor 12 bewust gekozen voor het Passiefhuis concept. Dat concept is zeer kosten efficiënt. Uiteindelijk kwamen we tot de keuze om aan de zijkant, dus aan de gangkant van het complex, een centrale schacht te maken voor de toepassing van de WTW-unit ComfoAir XL van Zehnder. Via ventilatielucht kun je namelijk ook verwarmen. In dit complex hebben we alles zodanig geïsoleerd dat je met slechts 10 Watt per vierkante meter je woning kunt verwarmen. Dat is extreem weinig met toch nog voor de bewoners een heel goed comfortniveau. Vergelijk het zo: met één waxinelichtje kun je 10 vierkant meter verwarmen! Met de ventilatie-units plus de geringe naverwarming daarvan kun je dus heel Spoor 12 verwarmen”, aldus Carl-peter.
Bewust keuze voor Zehnder
Carl-peter: “Waarom we kozen voor de ComfoAir XL van Zehnder? Ten eerste was er een budgetkwestie. We wilden eerst tien kleine WTW-kasten plaatsen, maar kwamen voordeliger uit met vier exemplaren van de ComfoAir XL. Eveneens waren de individuele inregelmogelijkheden van de vier units van de ComfoAir XL heel goed uit te werken voor de specifieke ruimten in Spoor 12. Het gaat daarbij om een algemene ruimte beneden met dagopvang, een gemeenschappelijke keuken en woonkamer boven waar de units uiteraard op andere tijden draaien, en tot slot twee units voor de appartementen.” Linda: “Het gekozen systeem zorgt ervoor dat de vervuilde lucht wordt afgevoerd”. Op het dak staan zonneboilers die de warmte opslaan in de warmwaterboiler. Deze zorgt voor het warme water in het huis. Daarnaast hangt er een CV-ketel van 18 kW. Deze verwarmt, als het nodig is, de 22 appartementen bij. “Uiteraard mag het raam ook altijd nog open, als bewoners dat willen. Want dit kan ook nog gewoon”, benadrukt Linda.
Het is altijd lente!
Linda Harmsen vertelt wat het werken en wonen hier zo bijzonder maakt: “Ik zeg het graag zo: het is hier altijd lente. Het binnenklimaat is comfortabel, dus alles wat wij daar onder verstaan: de temperatuur, luchtvochtigheid, een goed wooncomfort, eigenlijk het hele klimaat. Ook zit er een pollenfilter in waardoor bewoners met hooikoorts ook binnenshuis een plus ervaren. Het hele jaar door varieert de temperatuur van 18 tot 21 graden Celsius. Dat betekent dat de mensen bijna niet hoeven te stoken om het aangenaam in huis te krijgen. De bewoners zijn voor dit comfort dan ook slechts 6 euro per maand kwijt aan energiekosten voor verwarming en warm water, dankzij het passiefhuis concept. Dit maakt het ook mogelijk voor mensen met een Wajong uitkering om hier te wonen.”
Eenvoudig in de bediening
“Voordeel voor onze bewoners is ook dat ze niet zelf aan de radiatoren hoeven te draaien, maar via een overzichtelijke thermostaat de temperatuur in hun appartement kunnen regelen. Bij ingebruikname van het systeem hebben we hen de werking in eenvoudige bewoordingen uitgelegd. Wel zie je dat sommige bewoners hun oude gewoonten achter zich moeten laten, zoals het per definitie altijd openen van een raam van hun appartement als het warm is. Als het buiten 30 graden is en je laat juist je ramen dicht, dan houd je binnen een heerlijk koel klimaat. Van de bewoners hebben we eigenlijk alleen positieve reacties ontvangen en geen klachten. Overigens, ook door de medewerkers die vaak intensief werk verrichten zoals schoonmaken en het fysiek ondersteunen van bewoners wordt het binnenklimaat als prettig ervaren”, aldus Linda.
Schoolvoorbeeld van ketensamenwerking
Carl-peter benadrukt tot slot dat dit project een schoolvoorbeeld is van ketensamenwerking: “De aannemer, de woningbouwvereniging, de installateur, Zehnder en wij vanuit BouwNext hebben in dit project heel nauw samengewerkt. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat je een leverancier als Zehnder achter je hebt staan die begrijpt dat het om zeer speciale ventilatie- en verwarmingseisen gaat in een project als bij Spoor 12. Je moet niet alleen integraal producten stapelen, maar ook een integraal proces inrichten waarbij elke deelnemer begrijpt dat je het alleen voor elkaar krijgt als je ook meedenkt voor de andere partners. Met als doel het optimaal in balans krijgen van de WTW-installatie in een passiefhuis gebouwd woonzorgcentrum. Hoe beter je met al je partners aan de voorkant het voorwerk regelt, hoe minder nawerk je later hebt en dat is hier gelukt.”