Het Groot Museum aan het Artisplein

Uitkijkpost Oost, met uitzicht op het Artis park

Monumentale trap

Detail van het hek en de vloer in het souterrain

Tentoonstellingszaal met een nieuwe loopbrug t.b.v. routing

Regenwolk lichtsculptuur in de entreehal met op de achtergrond de monumentale trap

Boomvruchten lichtobject in de vide van de museumentree

De Tijgerzaal met een herstelde en uitgebreide gaslamp

Nieuwe trap in de tentoonstellingszaal

Het nieuwe souterrain met een 25 meter lange kast en terrazzo vloer

Puien van een tentoonstellingszaal en oude dubbelgevouwen hekken

Verdubbeling van de leuningen in de tentoonstellingszalen en de nieuwe tribune

De vloer van de centrale hal werd tijdens de aanleg van het souterrain op een stalen tafel geplaatst

Het Groot Museum aan het Artisplein

Uitkijkpost Oost, met uitzicht op het Artis park

Monumentale trap

Detail van het hek en de vloer in het souterrain

Tentoonstellingszaal met een nieuwe loopbrug t.b.v. routing

Regenwolk lichtsculptuur in de entreehal met op de achtergrond de monumentale trap

Boomvruchten lichtobject in de vide van de museumentree

De Tijgerzaal met een herstelde en uitgebreide gaslamp

Nieuwe trap in de tentoonstellingszaal

Het nieuwe souterrain met een 25 meter lange kast en terrazzo vloer

Puien van een tentoonstellingszaal en oude dubbelgevouwen hekken

Verdubbeling van de leuningen in de tentoonstellingszalen en de nieuwe tribune

De vloer van de centrale hal werd tijdens de aanleg van het souterrain op een stalen tafel geplaatst

Het Groote Museum

23 juni 2022

De start van het ontwerpproces rond de restauratie en renovatie van Het Groote Museum (Johannes van Maurik, 1848-1854) startte in 2012 en kenmerkt zich door twee belangrijke, elkaar aanvullende benaderingen: herstel en actualisering. Het ontwerp voorziet enerzijds in een grootschalige schoonmaakoperatie. In en rond het Rijksmonument – een van de eerste natuurhistorische musea in Europa dat onderdeel is van de Amsterdamse dierentuin Artis – zijn in de loop van anderhalve eeuw allerlei aanpassingen gedaan die de integriteit van het gebouw flink hebben aangetast.

Door sloop van bijgebouwen, reconstructie en aanheling staat Het Groote Museum nu weer vrij aan de Plantage Middenlaan, als bemiddelaar tussen de hectiek van de stedelijke omgeving en de opzienbarende diversiteit van de natuur in het (dieren)park. Deze functie wordt versterkt door het openbare plein dat landschapsarchitect Michael van Gessel aan de tuinzijde realiseerde. De typologie van een orangerie – transparant, uitnodigend en de verwondering prikkelend – was destijds al dominant in Van Mauriks ontwerp voor de combinatie van ontvangstzalen (begane grond) en museumruimten (verdieping) ten behoeve van leden en gasten van het Artis Genootschap.

In het huidige ontwerp zijn de vernieuwende constructieve en ruimtelijke kwaliteiten – zoals de unieke, maar ooit ernstig beschadigde dubbele trap in de rotonde – hersteld en binnen een 21ste-eeuwse context geplaatst. Ook andere ingrepen die noodzakelijk waren in verband met de te verwachten bezoekersstromen van Het Groote Museum zijn vaak vrijwel onmerkbaar ingepast. Bijvoorbeeld ten behoeve van de structurele versterking van de expositiezalen en hun gaanderijen. Hoewel er met het oog op veiligheid, verlichting, klimaatbeheersing, circulatie e.d. talloze van dergelijke vernieuwingen zijn doorgevoerd, springen ze nauwelijks in het oog. Dat geldt onder meer voor de authentieke vitrines waarin het oude glas onzichtbaar is versterkt. Omdat in het complete gebouw de leuningen van trappen en balustrades te laag bleken voor de huidige gemiddelde lichaamslengte, is er overal gekozen voor een subtiele verdubbeling met een nieuwe leuning, uitkragend boven de oorspronkelijke.

Waar nieuwe functies werden geïntroduceerd, zijn ze door hun materialisatie en afwerking direct herkenbaar. Op de museumverdieping werden een tribune en een trap ingepast: de eerste om publieksbijeenkomsten ‘op zaal’ te faciliteren en tegelijk technische voorzieningen weg te werken; de andere om de looproute te verbeteren. Beide elementen bieden bovendien vluchtroutes, in geval van calamiteiten.

De belangrijkste nieuwe toevoeging betreft de aanleg van een souterrain: een ingrijpend traject waarbij de vloer van de rotonde op de begane grond tijdens de werkzaamheden op een stalen tafel is geplaatst. Zo kon een nieuwe ontsluiting ontstaan, zowel voor museumbezoekers als voor de uiteenlopende gebruikers van de twee verhuurbare ontvangstzalen. In het souterrain treffen zij de receptie, lockers, informatievoorziening, toiletten en een garderobe. Stuk voor stuk functies die onmogelijk via de centrale ingang in de rotonde gerealiseerd konden worden. Het souterrain huisvest ook voorzieningen voor de organisatie. Met de rijk gedecoreerde terrazzovloer en de boomvruchtenlamp die het entreegebied visueel verbindt met de begane grond voegt het ontwerp eigentijdse interpretaties van natuurmotieven toe aan het 19de-eeuwse raamwerk.

Grondig herstel en respectvolle herinterpretatie gaan hand in hand met een eigentijds ontwerpperspectief op de ervaring én de exploitatie van Het Groote Museum. Merk X boog zich over grote structurele opgaven, maar ook over details zoals de aanpassing van de historische kroonluchters in de ontvangstzalen, of het aanvullen van ontbrekende kleine leeuwenkopjes die als vignetten in de spijltjes van de monumentale trap zijn aangebracht. Ieder detail, oud of volledig nieuw, heeft zijn plek gekregen in de spectaculaire compositie van het nieuwe Groote Museum. Na een lange periode van verwaarlozing (of erger) heeft het gebouw de transparantie teruggekregen die architect Van Maurik destijds al verbond met twee kernbegrippen: ‘lucht en vrolijkheid.’

Locatie

Merk X

Neem contact op

Staat van realisatie Voltooid

Start ontwerpproces 2008

Start bouw 2017

Oplevering 2022

Ingebruikname 2022

Plaats Amsterdam

Bruto m² 2920

Netto m² 2800

m³ 15330

Meewerkende partijen

ArchitectMerk X, Evelyne MerkxInterieurarchitectMerk X, Evelyne MerkxOntwerpteamEvelyne Merkx, Jan Willem Wijker, Patrice Girod, Josje Kuiper, Bert de Munnik, Joost van Noort, Nadia Pepels, Lianne Klitsie, Jeroen den Hertog, Nina KetelaarsOpdrachtgeverNatura Artis MagistraAannemerNico de BontConstructeurGoudstikker de VriesAdviseurs installaties E & WZRIFotograafFilip DujardinInterieurontwerperMerk X, Evelyne MerkxOntwerperEdith van BerkelMeewerkend architectArchitectenbureau Gideon de Jong architectenProjectmanagementKoos van Leijden, Michael VermeerAdviseur bouwfysicaFirma DuytsAdviseur lichtJoost de BeijAdviseurTeun Bleijenberg, Erik de Jong, Ruth Jongsma, Leonieke Polman, Dirk BaalmanBeeldend kunstenaarAgata ZwierzyñskaOnderaannemerHuib Nelissen, Pacinek GlassInterieurbouwerSmeulders InterieurbouwInstallateurUnica

Leveranciers

Glaswerk t.b.v. lichtobjectenPacinek Glass

Stel jezelf kort voor! Dan weet het betreffende bedrijf wie hun brochure gedownload heeft.

Wil je niet bij elke download jouw gegevens in hoeven voeren?
Klik dan hier om in te loggen. Heb je nog geen account? Maak dan hier een gratis account aan.

Voornaam

Achternaam

E-mailadres

Downloaden

Wanneer je brochures downloadt op Architectenweb.nl worden relevante gegevens van jou – zoals jouw naam en e-mailadres – met het betreffende bedrijf gedeeld. Meer hierover lees je in ons privacybeleid.

Frank Allart Schuifdeurtrekringen

Brochure

Stel jezelf kort voor! Dan weet het betreffende bedrijf wie hun model gedownload heeft.

Wil je niet bij elke download jouw gegevens in hoeven voeren?
Klik dan hier om in te loggen. Heb je nog geen account? Maak dan hier een gratis account aan.

Voornaam

Achternaam

E-mailadres

Downloaden

Wanneer je modellen downloadt op Architectenweb.nl worden relevante gegevens van jou – zoals jouw naam en e-mailadres – met het betreffende bedrijf gedeeld. Meer hierover lees je in ons privacybeleid.

Neem contact op met Merk X

Je bent momenteel niet ingelogd. Hierdoor is het alleen mogelijk om meer informatie per e-mail op te vragen. Wil je liever gebeld worden of documentatie per post ontvangen? Klik dan hier om in te loggen.
Heb je nog geen account? Maak dan hier een gratis account aan.

Voornaam

Achternaam

E-mailadres

Opmerkingen