Bibliotheek en parkeergarage
29 juni 2021
De bibliotheek met parkeergarage is de nieuwe ontmoetingsplek in het transformerende stadscentrum. In schaal beduidend groter dan de omgeving, maar dankzij de warme oranje baksteen, de verticale ritmering en de rijkheid van details wordt de aansluiting gemaakt.
Station en Markthal
Een groot parkeerterrein en een vervallen winkelgebied was het beeld van dit deel van het centrum. In het stedenbouwkundig plan voor de Lage Zijde staat de transformatie naar een dynamisch centrumgebied voorop. Aan de zuidkant is een binnenhaven gemaakt met terassen aan het water. Het Thorbeckeplein is een groene oase in het centrum. De transformatie van winkelcentrum de Aarhof staat in de steigers. Alphen krijgt op deze plek haar nieuwe hart. De realisatie van de nieuwe bibliotheek is de sluitsteen in het project; hier is de stad van iedereen.
Bij de transformatie van het stadscentrum bleven een aantal logistieke opgaven onopgelost: de expeditie van winkelcentrum de Aarhof, de bereikbaarheid van het parkeerdek, het tekort aan parkeerplaatsen voor auto en fiets. Het was de opgave deze programmaonderdelen te combineren met het ontwerp van de nieuwe bibliotheek en een duurzaam gebouw te realiseren met een uitnodigende en dynamische uitstraling rondom.
Naast de bibliotheek biedt het gebouw onderdak aan het Erfgoedcentrum, het Huis van de Duurzaamheid, een VVV-kantoor en een arbeidsbureau. Door deze functies uitnodigend en transparant op de begane grond en eerste verdieping te lokaliseren en zo de meer logistieke functies in te pakken, is het gelukt om hier die dynamische plek in de stad te creëren.
De parkeergarage is op de bibliotheek gestapeld en via de hellingbaan in het gebouw en het naastgelegen parkeerdek bereikbaar. Op deze prominente stedelijke hoek is de open garage voorzien van een ventilerende groene gevel. De automobilist vindt zijn weg via de spiralende vloeren naar boven en cirkelt daarbij om de groene binnentuin heen. Op de zonbelaste gevels is de garage voorzien van PV-panelen. Ook deze gevels zijn zo ontworpen dat de garage natuurlijk kan ventileren.
Door de ongewone combinatie van de programmaonderdelen en de forse massa van het gebouw lag het niet voor de hand om voort te bouwen op de pandsgewijze opbouw die kenmerkend is voor de rest van het transformerende stadscentrum. Door te kiezen voor een idioom dat herinnert aan stations en markthallen wordt er wel een verbinding gelegd. Stoere frames in industrieel grijsgroen, gecombineerd met rijk gedetailleerd oranje metselwerk bepalen het beeld. De dubbelgekromde erker en de driehoekige bloemkozijnen zijn ingezet om de relatie tussen en binnen en buiten nog extra te versterken. De twee enorme gemetselde entreebogen vormen de uitnodigende ingangen naar de bibliotheek en de garage.
Leefbaarheid en sociale cohesie
Inspireren en verbinden van inwoners
Het interieurontwerp van het gebouw is een co-creatie met aatvos en Mars Interieurarchitecten. Het design reflecteert de missie van de bibliotheekorganisatie: het inspireren en verbinden van inwoners door hun talenten te ontwikkelen en persoonlijke groei te stimuleren. De architectonische basis daarvoor ligt in ruimtelijke compositie van de ruimte met de imposante trap, de getordeerde kolommen en het golvende plafond. Met de dramatische entree, de gebogen erker en de reeks geknikte ramen zet het gebouw maximaal in op uitnodigen en ontmoeten. Workshops met het bibliotheekteam en lokale stakeholders, vormen de basis voor het interieurconcept. Zo vormt de trap in het hart van het gebouw, samen met de aangrenzende kastenwand, een 'groen lint' dat beide verdiepingen verbindt en een organische plattegrond creëert.
Binnen deze plattegrond bevinden zich een aantal 'ankers' zoals een leescafé, een activiteitenruimte, een historisch archief, een e-lab en een kunstwerk genaamd 'Het Nest'. Deze opvallende creatie van kunstenares Femke van Gemert is gemaakt van gerecyclede stoffen, aangeleverd door Alphenaren. Zowel kinderen als volwassenen kunnen in Het Nest plaatsnemen om zich terug te trekken. Door de 'ankers' een eigen identiteit te geven, nu eens open en dynamisch, dan weer meer gesloten en intiem, komt het interieur tegemoet aan de behoeften van de verschillende gebruikers van alle leeftijdsgroepen. Verrassingen werden niet uit de weg gegaan: zo zijn er lage zones waar alleen kinderen kunnen staan.
Imperfect en persoonlijk
De volledige lay-out van de bibliotheek is sterk informeel, gedesinstitutionaliseerd en in zekere zin imperfect, om het interieur persoonlijker te maken en dichter bij de mensen te brengen. Om het 'groene' karakter van zowel de stad als het duurzame gebouw te versterken, zijn in het interieur veel groene accenten en natuurlijke materialen gebruikt, waardoor een 'parkachtig' karakter ontstaat. Een hoge dosis natuurlijk licht nodigt mensen uit om dit woud van verwondering te verkennen. De kasten zijn allemaal ongewoon vormgegeven en zien eruit als liggende takken die willekeurig in de ruimte liggen. Open zithoeken verwelkomen de bezoekers om te lezen, te vergaderen of een gesprek te voeren. Al deze unieke elementen maken de nieuwe bibliotheek tot een aangename third place met een versterkte sociale functie.
Samenwerking
Het ontwerp is in workshops en ontwerpsessies gemaakt, samen met de opdrachtgever, gebruikers en adviseurs. Common Affairs, aatvos en MARS Interieurarchitecten hebben daarbij nauw samengewerkt. Het resultaat is een gebouw dat past bij de facilitaire eisen en duurzame ambities van de gemeente; een bestemming die de missie van de bibliotheekorganisatie uitstraalt: het inspireren en verbinden van inwoners van Alphen.