DUWO-gebouw, Leiden
30 november 2020
Bruggen slaan met prefab metselwerk
Voor de westrand van het Leidse herontwikkelingsgebied van Meelfabriek De Sleutels ontwierp architect Jan Splinter het DUWO-gebouw; twee minimalistische bouwblokken met appartementen en maisonnettes voor studenten. Met de lichtgele, genuanceerde Hagemeistersortering Rostock GT+FU haken de twee volumes van het DUWO-ontwerp aan op de architectuur van de Leidse binnenstad en de bebouwing op het terrein van de meelfabriek. In de repeterende gevels van de nieuwbouw zijn prefab elementen met steenstrips toegepast.
Een levendige nieuwe plek in de stad, dat is de inzet van de herbestemming van Meelfabriek De Sleutels aan de Leidse Zijlsingel. Het grootschalige industriecomplex met rijksmonumentenstatus bestaat uit een ensemble van dertien fabrieksgebouwen die gerealiseerd werden tussen de late negentiende eeuw en het Interbellum. De panden verloren in 1988 hun industriële functie. Momenteel wordt het gebied herontwikkeld en verrijzen in en om de industriepanden woningen (lofts, appartementen en studentenhuisvesting), kantoren en winkels, een hotel, een restaurant, sport & wellnessvoorzieningen en ruimte voor kunst en cultuur.
Het DUWO-gebouw van het Haagse bureau Splinter Architecten staat aan de westelijke rand van het herbestemmingsgebied, op de grens van het Meelfabriekterrein en de Leidse binnenstad. De hoofdvorm van de nieuwbouw stamt uit het oorspronkelijke masterplan voor de herbestemming, van de Zwitserse architect Peter Zumthor.
Het DUWO-gebouw bestaat uit twee woonblokken met 55 studentenappartementen (28 maisonnettes van 88 m² en 27 gelijkvloerse appartementen van 74 m²) en een ondergrondse enkellaagse parkeerkelder. De appartementen en maisonnettes zijn bestemd voor (bijna) afgestudeerde studenten met per appartement twee of drie bewoners, elk met een eigen kamer en gemeenschappelijk gedeelde woonkamer, keuken en natte cel.
De DUWO-panden kijken aan de westzijde en noordzijde uit op de stadsvernieuwing uit de jaren tachtig aan de Waardgracht en het Looiersplein. Aan de oostzijde liggen de studentenwoningen straks aan de Meelfabriektuin, een in het bestek van de herbestemming nieuw aan te leggen stadspark. Omwille van de ligging aan gracht, plein en park gaf projectarchitect Jan Splinter het DUWO-gebouw een alzijdige oriëntering: "In het grote bouwblok wordt dit mogelijk gemaakt door de toepassing van een middengang in combinatie met het maisonnette-type. Het kleine bouwblok heeft een achter de gevel gelegen galerijontsluiting met gelijkvloerse appartementen." De twee bouwblokken zijn onderling verbonden door een loopbrug.
Voor een goede aansluiting op de utilitaire meelfabriek koos Splinter voor een minimalistische vormgeving van het DUWO-gebouw: "Dat geeft het ontwerp een kernachtigheid en een terughoudendheid die passen bij de opgave."
De gevelstructuur heeft een repeterend patroon van gelijke gevelopeningen met diepe negges, dat de gevels een sterk ritmisch en plastisch aanzien geeft. In de kopgevels is dat gevelpatroon doorgezet met muurkassen.
Aan de gevels kreeg het DUWO-gebouw metselwerk, om de nieuwbouw goed te laten aansluiten op zowel de oude binnenstad als de Meelfabriek. Jan Splinter: "Om de samenhang tussen oud en nieuw te versterken, zochten we in de sortering voor de nieuwbouw naar verwantschap met het gele metselwerk van het naastgelegen voormalige kantoorgebouw van de meelfabriek, een pand uit het Interbellum."
Daarnaast leende het regelmatige patroon van de gevels zich uitstekend voor prefabricage. Jan Splinter: "Prefabricage is hier ook een referentie aan de bakstenen fabrieksgebouwen uit de lakenindustrie die hier voor de stadsvernieuwing aan de grachten stonden."
Prefabricage stelde aanvullende eisen aan de gevelsteen. Splinter: "Voor de prefab elementen was een strakke steen vereist, vanwege de geringe maattoleranties in de prefab delen."
Die strakke steen, dat werd de Hagemeistersortering Rostock GT+FU in Waalformaat. Splinter: "Voor het DUWO-gebouw verzaagde Hagemeister de stenen tot steenstrips die zijn ingestort in de prefab balken en kolommen van beton. We hebben hier de voetzijde van de steen ingezet, met nuanceringen en sinteringen."
Splinter koos in de prefab delen overwegend voor een halfsteens verband. De horizontale banden in de gevels hebben verticaal metselwerk, de muurvlakken in de kopgevels zijn uitgevoerd met - traditioneel gemetseld - staand metselwerk. Splinter: "Nadien is nog wel gevoegd, om de eenheid in de gevel niet te verstoren met de naden van de prefab delen. De diepe voeg haalt de steen naar voren en maakt hem sprekend."
Om het DUWO-gebouw verder te verbijzonderen en een industrieel accent toe te voegen zijn de hekwerken van de inpandige balkons, de loopbrug tussen de twee bouwdelen en de entree aan de kopgevel uitgevoerd in cortenstaal. De donkere, ver terugliggende kozijnen zijn uit geanodiseerd aluminium, eveneens om aan te sluiten bij de industriële sfeer van de meelfabriek.
Projectgegevens
Opdrachtgever: Stichting DUWO, Leiden
Architectuur: Splinter Architecten, Den Haag
Projectarchitect: Jan Splinter
Hoofdaannemer: Van der Wiel Bouw, Noordwijk
Baksteen: Rostock GT+FU
Formaat: WF (210 x 100 x 65 mm)
Gemetseld geveloppervlak: ca. 3.000 m² (prefab)