Vernieuwbouw Slotermeerschool
28 augustus 2020
De Slotermeerschool in Amsterdam Nieuw-West is een basisschool voor 18 groepen. Het is één van de best bewaard gebleven H-scholen uit de wederopbouwperiode. Tussen 1954 en 1960 zijn er door de Dienst Publieke Werken 10 exemplaren hiervan gebouwd in de Westelijke Tuinsteden van Amsterdam. De Slotermeerschool is sinds 2011 een gemeentelijk monument en is ongeveer 3500 m2 groot.
De H-school: licht, lucht en ruimte.
De school is oorspronkelijk gebouwd als basisschool en kenmerkt zich door een H-vormige plattegrond waarbij binnen- en buitenruimtes als een integraal geheel zijn ontworpen. De school heeft lichte, ruime en hoge klaslokalen en een indrukwekkende grote aula met podium en overal heel veel licht. Het gebouw bestaat uit twee langwerpige volumes met respectievelijk de lokalen en de algemene voorzieningen zoals de aula, de gymzaal en de kantoor- en annexruimtes. De beide volumes zijn door glazen gangen met elkaar verbonden waartussen zich besloten en halfbesloten buitenruimtes bevinden.
De school 60 jaar later
Het gemeentelijk monument uit 1954 was na 62 jaar dienst bouwkundig en (klimaat-)technisch ‘op’: veel achterstallig onderhoud aan het casco, slechte thermische isolatie en een binnenklimaat die niet meer voldeed aan de eisen die aan een huidige school gesteld worden. In 2012 zijn 8 extra lokalen toegevoegd aan de school met o.a. voorschool-ruimtes. Hiervoor is de school uitgebreid met een 3e vleugel aan de noordzijde van het gebouw die d.m.v. een glazen gang is losgehouden van het monumentale deel van het gebouw. Maar desondanks voldeed de school in ruimtelijk en functionele zin niet aan de wensen van de school t.a.v. de ontwikkelde onderwijsvisie voor de toekomst.
Aangepast in de geest van het oorspronkelijke gebouw
De oorspronkelijke kwaliteiten van het gebouw en het bijzondere type van de H-school met de ruime, lichte en open opzet zijn gekoesterd en waar mogelijk nog versterkt. De prachtige hoge en ruime klaslokalen, met licht van twee kanten, zijn gehandhaafd en hier en daar onderling verbonden om groepsdoorbroken en gezamenlijk onderwijs mogelijk te maken. Verder zijn op verschillende plekken ruimtes geschikt gemaakt voor multifunctioneel gebruik: de aula is ook het speellokaal, te vergroten door koppeling met de naastgelegen nieuwe ouderruimte en de centrale hal is ook een bibliotheek met studieplekken.
Geschikt voor de onderwijsvisie van de school
Belangrijk uitgangspunt van het plan was het veranderen van de klassieke leeromgeving met klaslokalen naar een meer gedifferentieerde leeromgeving met naast de groepsruimtes ook kleinere leerplekken voor kleinere groepen leerlingen en individuele begeleiding dicht bij de groepsruimtes. Overbodige en onnodige grote verkeersruimtes en bergingen zijn veranderd in leerplekken door het hele gebouw waardoor de school één continue leeromgeving is geworden. Deze ‘chirurgische’ aanpak leverde extra ruimte op in de lesvleugel zonder het gebouw hiervoor daadwerkelijk te hoeven vergroten. De overmaat aan ruimte, zoals aanwezig in het originele gebouw, was in de uitbreiding uit 2012 helaas niet voorhanden. Om daar de nodige extra leerplekken te creëren, zijn nieuwe ‘erkers’ aan de bestaande groepsruimtes opgehangen, op de verdieping van de dubbelhoge glazen gang.
Een grotere gymzaal
Een belangrijk onderdeel van de plannen was de vergroting van de gymzaal. Hiervoor is één van de vleugels van het gebouw op een onzichtbare en restauratieve wijze verlengd waardoor de kenmerkende typologie van de H-school met de halfomsloten grote buitenruimtes niet is aangetast. De nieuwe maat van de gymzaal maakt het mogelijk om met meerdere groepen tegelijk te gymmen en de ruimte ook beter extern te kunnen verhuren aan verenigingen. Door de kleedkamers naar de zolder te verplaatsen werd ook de nodige ruimte vrijgemaakt voor een grote toestellenberging, een ruimte voor de gymleerkracht en een brede toegang naar de gymzaal.
De aanwezige kwaliteiten versterken
De oorspronkelijke indeling van de plattegrond is nagenoeg intact gebleven. De verschillende groepsruimtes, de aula, de gymzaal, de gangen en de entreehal zijn allemaal op dezelfde plek gebleven. De nodige toevoegingen zijn waar nodig gemaakt door gebruik te maken van de aanwezige overmaat. De groepsruimtes zijn met elkaar verbonden door het plaatsen van transparante extra zelfstandige werkruimten ertussen. De aula is opener verbonden met de entreehal door nieuwe ramen en toegangen en de entreehal is behalve verkeersruimte ook een ontmoetingsruimte met leerplekken geworden. De originele kapconstructie met stalen trekstangen zijn zichtbaar gemaakt en de zolders zijn overal tot functionele ruimtes omgevormd en zijn nu een vanzelfsprekend onderdeel van de hele leeromgeving. Ook de uitbreiding van 2012 maakt nu een volwaardig en meer vanzelfsprekend onderdeel uit van de school dankzij de vernieuwde aansluiting op het oude gebouw.
Innoveren met bergruimte: overal vast meubilair op maat
Een onlosmakelijk onderdeel van de verbouwing is het meubilair op maat dat overal in het gebouw een plek heeft gekregen. De aanwezigheid van voldoende kastruimte, ter vervanging van de tot leerruimtes omgevormde opslagruimtes, is cruciaal voor het goed functioneren van de school. Niet alleen om lesmateriaal, jassen en tassen op te bergen maar ook om het werk van kinderen tentoon te stellen zoals in de vernieuwde entreehal die het hart van de school vormt. Ook het meubilair is in nauw overleg met het schoolteam tot stand gekomen. Hierdoor worden de ruimtes nu optimaal gebruikt en gewaardeerd.
Een duurzame renovatie: optimaal binnenklimaat en laag energieverbruik
Er zijn in het gebouw een paar onzichtbare maar zeer fundamentele technische verbeteringen doorgevoerd. Alle daken en gevels zijn voorzien van thermische isolatie. Het hele gebouw voelt nu comfortabel aan en de luchtkwaliteit en de akoestiek zijn enorm verbeterd. De lokalen zijn nu akoestisch van elkaar gescheiden en voorzien van gebalanceerde ventilatie. Hiervoor zijn meerdere kleine nieuwe luchtbehandelingsunits verdeeld over het gebouw zodat deze onzichtbaar konden worden geïntegreerd binnen de beschikbare ruimte. Ook de algemene ruimtes zoals de aula en gymzaal zijn nu voorzien van een aangenaam binnenklimaat.
Een toekomstbestendige waarde
De Slotermeerschool is niet alleen een feest van licht en ruimte geworden maar voldoet nu ook ruim aan wat men vandaag van een school mag verwachten. Gezonde lucht, aangename akoestiek, prettig licht, makkelijk schoon te houden, opgeruimd, flexibel indeelbar, multifunctioneel te gebruiken en met een afwisselende, leeromgeving die past bij het hedendaags onderwijs.
Meerwaarde voor de buurt en de ouders
De gymzaal en de aula met keuken zijn nu dankzij subtiele aanpassingen ook los van de rest van de school toegankelijk zodat ze ook voor lokale activiteiten buiten schooltijden beschikbaar staan. De vernieuwde hal en ontmoetingsruimte, de nieuwe ouderruimte en de aula vormen het nieuwe kloppend hart van de school; open verbonden met de buurt en ruimte biedend aan ouders en buurtbewoners om elkaar te ontmoeten en de ontwikkeling van hun kinderen te volgen.